परिवर्तन

Hindi edit

Etymology edit

Learned borrowing from Sanskrit परिवर्तन (parivártana). By surface analysis, परि- (pari-) +‎ वर्तन (vartan).

Pronunciation edit

(Delhi Hindi) IPA^(key): /pə.ɾɪ.ʋəɾ.t̪ən/, [pɐ.ɾɪ.ʋɐɾ.t̪ɐ̃n]

Noun edit

परिवर्तन • (parivartan) m (Urdu spelling پری ورتن) (formal)

change, transformation
Synonym: बदलाव (badlāv)
transmutation
exchange, conversion

Declension edit

Declension of परिवर्तन (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	परिवर्तन parivartan	परिवर्तन parivartan
oblique	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनों parivartanõ
vocative	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनो parivartano

References edit

McGregor, Ronald Stuart (1993) “परिवर्तन”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “परिवर्तन”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
Platts, John T. (1884) “परिवर्तन”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
“परिवर्तन”, in ریخْتَہ لُغَت (rexta luġat) - Rekhta Dictionary [Urdu dictionary with meanings in Hindi & English], Noida, India: Rekhta Foundation, 2024.

Sanskrit edit

Alternative scripts edit

Alternative scripts

Etymology edit

From परि- (pari-) +‎ वृत् (vṛt) +‎ -अन (-ana).

Pronunciation edit

(Vedic) IPA^(key): /pɐ.ɾi.ʋɐ́ɾ.tɐ.nɐ/
(Classical) IPA^(key): /pɐ.ɾiˈʋɐɾ.t̪ɐ.n̪ɐ/

Adjective edit

परिवर्तन • (parivártana) stem

causing to turn around

Declension edit

Masculine a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनः parivártanaḥ	परिवर्तनौ / परिवर्तना¹ parivártanau / parivártanā¹	परिवर्तनाः / परिवर्तनासः¹ parivártanāḥ / parivártanāsaḥ¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तनौ / परिवर्तना¹ párivartanau / párivartanā¹	परिवर्तनाः / परिवर्तनासः¹ párivartanāḥ / párivartanāsaḥ¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तनौ / परिवर्तना¹ parivártanau / parivártanā¹	परिवर्तनान् parivártanān
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of परिवर्तनी (parivártanī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनी parivártanī	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ parivártanyau / parivártanī¹	परिवर्तन्यः / परिवर्तनीः¹ parivártanyaḥ / parivártanīḥ¹
Vocative	परिवर्तनि párivartani	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ párivartanyau / párivartanī¹	परिवर्तन्यः / परिवर्तनीः¹ párivartanyaḥ / párivartanīḥ¹
Accusative	परिवर्तनीम् parivártanīm	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ parivártanyau / parivártanī¹	परिवर्तनीः parivártanīḥ
Instrumental	परिवर्तन्या parivártanyā	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभिः parivártanībhiḥ
Dative	परिवर्तन्यै parivártanyai	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभ्यः parivártanībhyaḥ
Ablative	परिवर्तन्याः / परिवर्तन्यै² parivártanyāḥ / parivártanyai²	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभ्यः parivártanībhyaḥ
Genitive	परिवर्तन्याः / परिवर्तन्यै² parivártanyāḥ / parivártanyai²	परिवर्तन्योः parivártanyoḥ	परिवर्तनीनाम् parivártanīnām
Locative	परिवर्तन्याम् parivártanyām	परिवर्तन्योः parivártanyoḥ	परिवर्तनीषु parivártanīṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तने párivartane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ párivartanāni / párivartanā¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Noun edit

परिवर्तन • (parivártana) stem, n

turning or whirling round, moving to and fro
rolling about or wallowing on
revolution, end of a period of time
barter, exchange
cutting or clipping the hair
protecting, defending
inverting, taking or putting anything in a wrong direction
requital, return

Declension edit

Neuter a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तने párivartane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ párivartanāni / párivartanā¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Descendants edit

→ Hindi: परिवर्तन (parivartan) (learned)

References edit

Monier Williams (1899) “परिवर्तन”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 601, column 3.