शिशिर
Hindi edit
Etymology edit
Learned borrowing from Sanskrit शिशिर (śiśira).
Pronunciation edit
Noun edit
शिशिर • (śiśir) m
Further reading edit
- McGregor, Ronald Stuart (1993) “शिशिर”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Nepali edit
Etymology edit
Learned borrowing from Sanskrit शिशिर (śiśira).
Pronunciation edit
Noun edit
शिशिर • (śiśira)
- the winter season
Synonyms edit
Sanskrit edit
Alternative scripts edit
Alternative scripts
- শিশিৰ (Assamese script)
- ᬰᬶᬰᬶᬭ (Balinese script)
- শিশির (Bengali script)
- 𑰫𑰰𑰫𑰰𑰨 (Bhaiksuki script)
- 𑀰𑀺𑀰𑀺𑀭 (Brahmi script)
- ၐိၐိရ (Burmese script)
- શિશિર (Gujarati script)
- ਸ਼ਿਸ਼ਿਰ (Gurmukhi script)
- 𑌶𑌿𑌶𑌿𑌰 (Grantha script)
- ꦯꦶꦯꦶꦫ (Javanese script)
- 𑂬𑂱𑂬𑂱𑂩 (Kaithi script)
- ಶಿಶಿರ (Kannada script)
- ឝិឝិរ (Khmer script)
- ຨິຨິຣ (Lao script)
- ശിശിര (Malayalam script)
- ᡧᡳᡧᡳᡵᠠ (Manchu script)
- 𑘫𑘱𑘫𑘱𑘨 (Modi script)
- ᠱᠢᠱᠢᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧋𑧒𑧋𑧒𑧈 (Nandinagari script)
- 𑐱𑐶𑐱𑐶𑐬 (Newa script)
- ଶିଶିର (Odia script)
- ꢯꢶꢯꢶꢬ (Saurashtra script)
- 𑆯𑆴𑆯𑆴𑆫 (Sharada script)
- 𑖫𑖰𑖫𑖰𑖨 (Siddham script)
- ශිශිර (Sinhalese script)
- 𑩿𑩑𑩿𑩑𑩼 (Soyombo script)
- 𑚧𑚮𑚧𑚮𑚤 (Takri script)
- ஶிஶிர (Tamil script)
- శిశిర (Telugu script)
- ศิศิร (Thai script)
- ཤི་ཤི་ར (Tibetan script)
- 𑒬𑒱𑒬𑒱𑒩 (Tirhuta script)
- 𑨮𑨁𑨮𑨁𑨫 (Zanabazar Square script)
Etymology edit
A reduplicative formation, from either Proto-Indo-Aryan *śi-śiH-ra- or *ḱi-ḱḷH-o-. In the former case, the word would be related to श्यै (śyai, “to freeze”), while in the latter case, it would be derived from Proto-Indo-European *ḱelH- (“warm, cold”), and thus be cognate with Persian سرد (sard, “cold”) and Lithuanian šáltas (“cold”). Probably also cognate with Old Armenian սառն (saṙn).
Pronunciation edit
Adjective edit
शिशिर • (śiśira) stem
Declension edit
| Masculine a-stem declension of शिशिर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | शिशिरः (śiśiraḥ) | ||
| Gen. sg. | शिशिरस्य (śiśirasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | शिशिरः (śiśiraḥ) | शिशिरौ (śiśirau) | शिशिराः (śiśirāḥ) |
| Vocative | शिशिर (śiśira) | शिशिरौ (śiśirau) | शिशिराः (śiśirāḥ) |
| Accusative | शिशिरम् (śiśiram) | शिशिरौ (śiśirau) | शिशिरान् (śiśirān) |
| Instrumental | शिशिरेन (śiśirena) | शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām) | शिशिरैः (śiśiraiḥ) |
| Dative | शिशिराय (śiśirāya) | शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām) | शिशिरेभ्यः (śiśirebhyaḥ) |
| Ablative | शिशिरात् (śiśirāt) | शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām) | शिशिरेभ्यः (śiśirebhyaḥ) |
| Genitive | शिशिरस्य (śiśirasya) | शिशिरयोः (śiśirayoḥ) | शिशिरानाम् (śiśirānām) |
| Locative | शिशिरे (śiśire) | शिशिरयोः (śiśirayoḥ) | शिशिरेषु (śiśireṣu) |
| Feminine ā-stem declension of शिशिर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | शिशिरा (śiśirā) | ||
| Gen. sg. | शिशिरायाः (śiśirāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | शिशिरा (śiśirā) | शिशिरे (śiśire) | शिशिराः (śiśirāḥ) |
| Vocative | शिशिरे (śiśire) | शिशिरे (śiśire) | शिशिराः (śiśirāḥ) |
| Accusative | शिशिराम् (śiśirām) | शिशिरे (śiśire) | शिशिराः (śiśirāḥ) |
| Instrumental | शिशिरया (śiśirayā) | शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām) | शिशिराभिः (śiśirābhiḥ) |
| Dative | शिशिरायै (śiśirāyai) | शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām) | शिशिराभ्यः (śiśirābhyaḥ) |
| Ablative | शिशिरायाः (śiśirāyāḥ) | शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām) | शिशिराभ्यः (śiśirābhyaḥ) |
| Genitive | शिशिरायाः (śiśirāyāḥ) | शिशिरयोः (śiśirayoḥ) | शिशिरानाम् (śiśirānām) |
| Locative | शिशिरायाम् (śiśirāyām) | शिशिरयोः (śiśirayoḥ) | शिशिरासु (śiśirāsu) |
| Neuter a-stem declension of शिशिर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | शिशिरम् (śiśiram) | ||
| Gen. sg. | शिशिरस्य (śiśirasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | शिशिरम् (śiśiram) | शिशिरे (śiśire) | शिशिरानि (śiśirāni) |
| Vocative | शिशिर (śiśira) | शिशिरे (śiśire) | शिशिरानि (śiśirāni) |
| Accusative | शिशिरम् (śiśiram) | शिशिरे (śiśire) | शिशिरानि (śiśirāni) |
| Instrumental | शिशिरेन (śiśirena) | शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām) | शिशिरैः (śiśiraiḥ) |
| Dative | शिशिराय (śiśirāya) | शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām) | शिशिरेभ्यः (śiśirebhyaḥ) |
| Ablative | शिशिरात् (śiśirāt) | शिशिराभ्याम् (śiśirābhyām) | शिशिरेभ्यः (śiśirebhyaḥ) |
| Genitive | शिशिरस्य (śiśirasya) | शिशिरयोः (śiśirayoḥ) | शिशिरानाम् (śiśirānām) |
| Locative | शिशिरे (śiśire) | शिशिरयोः (śiśirayoḥ) | शिशिरेषु (śiśireṣu) |
Noun edit
शिशिर • (śiśira) stem, m or n
Declension edit
| Masculine a-stem declension of शिशिर (śiśira) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | शिशिरः śiśiraḥ |
शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹ |
शिशिराः / शिशिरासः¹ śiśirāḥ / śiśirāsaḥ¹ |
| Vocative | शिशिर śiśira |
शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹ |
शिशिराः / शिशिरासः¹ śiśirāḥ / śiśirāsaḥ¹ |
| Accusative | शिशिरम् śiśiram |
शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹ |
शिशिरान् śiśirān |
| Instrumental | शिशिरेण śiśireṇa |
शिशिराभ्याम् śiśirābhyām |
शिशिरैः / शिशिरेभिः¹ śiśiraiḥ / śiśirebhiḥ¹ |
| Dative | शिशिराय śiśirāya |
शिशिराभ्याम् śiśirābhyām |
शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ |
| Ablative | शिशिरात् śiśirāt |
शिशिराभ्याम् śiśirābhyām |
शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ |
| Genitive | शिशिरस्य śiśirasya |
शिशिरयोः śiśirayoḥ |
शिशिराणाम् śiśirāṇām |
| Locative | शिशिरे śiśire |
शिशिरयोः śiśirayoḥ |
शिशिरेषु śiśireṣu |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of शिशिर (śiśira) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | शिशिरम् śiśiram |
शिशिरे śiśire |
शिशिराणि / शिशिरा¹ śiśirāṇi / śiśirā¹ |
| Vocative | शिशिर śiśira |
शिशिरे śiśire |
शिशिराणि / शिशिरा¹ śiśirāṇi / śiśirā¹ |
| Accusative | शिशिरम् śiśiram |
शिशिरे śiśire |
शिशिराणि / शिशिरा¹ śiśirāṇi / śiśirā¹ |
| Instrumental | शिशिरेण śiśireṇa |
शिशिराभ्याम् śiśirābhyām |
शिशिरैः / शिशिरेभिः¹ śiśiraiḥ / śiśirebhiḥ¹ |
| Dative | शिशिराय śiśirāya |
शिशिराभ्याम् śiśirābhyām |
शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ |
| Ablative | शिशिरात् śiśirāt |
शिशिराभ्याम् śiśirābhyām |
शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ |
| Genitive | शिशिरस्य śiśirasya |
शिशिरयोः śiśirayoḥ |
शिशिराणाम् śiśirāṇām |
| Locative | शिशिरे śiśire |
शिशिरयोः śiśirayoḥ |
शिशिरेषु śiśireṣu |
| Notes |
| ||
Noun edit
शिशिर • (śiśira) stem, m
- the cool or dewy season (comprising two months, माघ and फाल्गुन, or from about the middle of January to that of March)
- name of the seventh month of the year
Declension edit
| Masculine a-stem declension of शिशिर (śiśira) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | शिशिरः śiśiraḥ |
शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹ |
शिशिराः / शिशिरासः¹ śiśirāḥ / śiśirāsaḥ¹ |
| Vocative | शिशिर śiśira |
शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹ |
शिशिराः / शिशिरासः¹ śiśirāḥ / śiśirāsaḥ¹ |
| Accusative | शिशिरम् śiśiram |
शिशिरौ / शिशिरा¹ śiśirau / śiśirā¹ |
शिशिरान् śiśirān |
| Instrumental | शिशिरेण śiśireṇa |
शिशिराभ्याम् śiśirābhyām |
शिशिरैः / शिशिरेभिः¹ śiśiraiḥ / śiśirebhiḥ¹ |
| Dative | शिशिराय śiśirāya |
शिशिराभ्याम् śiśirābhyām |
शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ |
| Ablative | शिशिरात् śiśirāt |
शिशिराभ्याम् śiśirābhyām |
शिशिरेभ्यः śiśirebhyaḥ |
| Genitive | शिशिरस्य śiśirasya |
शिशिरयोः śiśirayoḥ |
शिशिराणाम् śiśirāṇām |
| Locative | शिशिरे śiśire |
शिशिरयोः śiśirayoḥ |
शिशिरेषु śiśireṣu |
| Notes |
| ||
Descendants edit
Borrowed terms
- → Hindustani: śiśir
- → Nepali: शिशिर (śiśira) (learned)
- → Sinhalese: සිසිර (sisira) (learned)
- → Telugu: శిశిరము (śiśiramu)
References edit
- Monier Williams (1899) “शिशिर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1076/1.
- Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 641
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “sisira”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 722