lecz

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *lěče. First attested in 1415. Compare Old Czech leč.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /lʲɛt͡ʃ/
• IPA^(key): (15^th CE) /lʲɛt͡ʃ/

Conjunction

lecz

1. connects oppositely two rows or sentences; only
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 203:

     Krystus schedl do Ierusalem y vypądzyl przedayące y kvpvyące, ktorasz rzecz mynye (pro myenyą), yze ynegdy szye nye stalo, lecz tey Vyelykey Noczy (quod numquam ab eo factum dicunt nisi in Pascha)

     [Krystus szedł do Jerusalem i wypędził przedające i kupujące [z kościoła] ktoraż rzecz, minią, iże inegdy sie nie stała, lecz tej Wielikiey Nocy (quod numquam ab eo factum dicunt nisi in Pascha)]

2. (attested in Sieradz, Greater Poland) contrastive conjuncton; but

   Synonym: ale

   • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole‎^[3], Łęczyca, Poznań, line 76:

     Tako panna, yako pany ma to wedzecz, czszo szø gany. Lecz riczerz albo panosza czczy *szensko twarz, tocz *przisluchsza

     [Tako panna, jako pani ma to wiedzieć, cso się gani. Lecz rycerz albo panosza czci żeńską twarz, to-ć przysłusza]

3. repeated, expresses an equivalent association; both... and
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 24, 22:

     Prawi sød bødze myedzi wami, lyecz myesczanin, lyecz przichodzen sgrzeszilibi (sive peregrinus, sive civis peccaverit)

     [Prawy sąd będzie miedzy wami, lecz mieszczanin, lecz przychodzień zgrzeszyłliby (sive peregrinus, sive civis peccaverit)]

   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[5], 15, 30:

     Ale dvsze, ktoresz... *nyeczø sgrzeszø, lecz bødz myesczanin, lecz bødz goscz (sive civis sit ille, sive peregrinus), ... sgynye z lvdv swego

     [Ale dusze, ktoreż... nieco zgrzeszą, lecz bądź mieszczanin, lecz bądź gość (sive civis sit ille, sive peregrinus), ... zginie z ludu swego]

Descendants

• Masurian: lec
• Polish: lecz
• Silesian: lecz

References

• Boryś, Wiesław (2005) “lecz”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “lecz”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Bańkowski, Andrzej (2000) “lecz”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “lecz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology 1

Inherited from Old Polish lecz. Compare Czech leč.

Pronunciation

• IPA^(key): /lɛt͡ʂ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈlɛt͡ʂ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ʂ
• Syllabification: lecz

Conjunction

lecz

1. but

   Synonyms: ale, aczkolwiek, jednak, jednakże

Alternative forms

• leć (Middle Polish)

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), lecz is one of the most used words in Polish, appearing 83 times in scientific texts, 17 times in news, 65 times in essays, 62 times in fiction, and 15 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 242 times, making it the 221st most common word in a corpus of 500,000 words.

Etymology 2

See the etymology of the corresponding lemma form.

Pronunciation

• IPA^(key): /lɛt͡ʂ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈlet͡ʂ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ʂ
• Syllabification: lecz

Verb

lecz

1. second-person singular imperative of leczyć

Further reading

• lecz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• lecz in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “lecz”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Renata Bronikowska (15.01.2019) “LECZ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “lecz”, in Słownik języka polskiego‎^[6]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “lecz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[7]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “lecz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 700

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish lecz.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈlɛt͡ʂ/
• Rhymes: -ɛt͡ʂ
• Syllabification: lecz

Conjunction

lecz

1. but

   Synonyms: atoli, ale, jednak, za to

Further reading

• lecz in silling.org