stały

See also: staly, stály, stálý, and sťaly

Old Polish

Etymology

From stać +‎ -ły. First attested in the middle of the 15th century. Compare Old Czech stálý and Old Slovak stály.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /staɫɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /staɫɨ/

Adjective

stały (derived adverb stale)

1. contant, persistent; single-minded
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 559:

     Vy, yzesczye ostaly abo staly se mną v pokuschach... moych a ya spravyam vam stalym krolevstvo vyeczne (Luc 22, 29)

     [Wy, jiżeście ostali abo stali se mną w pokusach... moich a ja sprawiam wam stałym krolewstwo wieczne (Luc 22, 29)]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[3], page 101:

     Grauis maszny, staly

     [Grauis mężny, stały]

2. persistent, unchanging
   • 1853 [End of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 138:

     Chryste, ... dla grzechow naszych nycz nye dbasz, w sthaley wyerze nasz doszwyączasz

     [Chryste, ... dla grzechow naszych nic nie dbasz, w stałej wierze nas doświaczasz]

3. willing, full of energy, enthusiastic
   • 1968 [End of the 15th century], Michał Muszyński, editor, Glosy, zapiski i niektóre teksty polskie w starych drukach i rękopisach Biblioteki Kórnickiej do roku 1550, cz. II‎^[4], volume II, page 211:

     Scriptum (pro scriptor) honoratum si forte reponis Achillem, impiger, staly, iracundus, inexorabilis, acer iura neget sibi nata

     [Scriptum (pro scriptor) honoratum si forte reponis Achillem, impiger, stały, iracundus, inexorabilis, acer iura neget sibi nata]

Derived terms

nouns

• stałoć
• stałość

 

Descendants

• Polish: stały
• Silesian: stały

References

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “stały”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈsta.wɨ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈsta.ɫɨ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -awɨ
• Syllabification: sta‧ły

Etymology 1

Inherited from Old Polish stały. By surface analysis, stać +‎ -ły. Compare Czech stálý, Kashubian stałi, Slovak stály, and Ukrainian ста́лий (stályj).

Adjective

stały (not generally comparable, comparative stalszy or bardziej stały, superlative najstalszy or najbardziej stały, derived adverb stale, abbreviation st.)

1. fixed (not able to move; unmovable)

   Synonym: nieruchomy

   Antonym: ruchomy

2. constant, permanent (being somewhere that one usually stays)

   Antonyms: czasowy, tymczasowy

3. fixed (essential to something's existence and without which something cannot do)

   Synonym: nieodłączny

4. frequent, regular (participating in or being somewhere often)
5. stable, regular, constant (one who has been in a certain relationship with someone for a long time)

   Antonyms: okresowy, tymczasowy

6. constant (lasting uninterrupted for a long time)

   Synonyms: nieprzerwany, trwały

7. constant (unchanged through time or space)

   Synonym: niezmienny

8. constant, permanent (lasting a long time or limitlessly)

   Antonym: dorywczy

9. constant, fixed, stable (unchanging in beliefs, opinion, or emotions) [+ w (locative) = at/in what]

   Antonym: zmienny

   1. constant, fixed, stable (characteristic of such a person)

      Synonym: niezmienny

      Antonym: zmienny

10. stable, solid (able to be walked on without collapsing)
11. solid (that can be picked up or held, having a texture, and usually firm)

    Antonyms: lotny, płynny

Declension

Declension of stały (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	stały		stała	stałe	stali	stałe
genitive	stałego		stałej	stałego	stałych
dative	stałemu		stałej	stałemu	stałym
accusative	stałego	stały	stałą	stałe	stałych	stałe
instrumental	stałym		stałą	stałym	stałymi
locative	stałym		stałej	stałym	stałych

Derived terms

nouns

• prąd stały
• równowaga stała
• stała
• stała grawitacji
• stała kosmologiczna
• stały fragment gry
• stały ląd
• ząb stały

 

verbs

• ustalić pf, ustalać impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), stały is one of the most used words in Polish, appearing 50 times in scientific texts, 35 times in news, 27 times in essays, 4 times in fiction, and 0 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 116 times, making it the 525th most common word in a corpus of 500,000 words.

Etymology 2

See the etymology of the corresponding lemma form.

Verb

stały

1. third-person plural nonvirile past of stać

Further reading

• stały in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• stały in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “stały”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “stały”, in Słownik języka polskiego‎^[5]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “stały”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[6]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “stały”, in Słownik języka polskiego‎^[7] (in Polish), volume 6, Warsaw, page 386
• stały in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish stały. By surface analysis, stać +‎ -ły.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈstawɨ/
• Rhymes: -awɨ
• Syllabification: sta‧ły

Adjective

stały

1. constant

Declension

Declension of stały

		singular			plural
		masculine	neuter	feminine	virile	nonvirile
nominative		stały	stałe	stałŏ	stali	stałe
genitive		stałego		stałyj	stałych
dative		stałymu		stałyj	stałym
accusative	animate	stałego	stałe	stałõ	stałych	stałe
	inanimate	stały
instrumental		stałym		stałōm	stałymi
locative		stałym		stałyj	stałych
vocative		stały	stałe	stałŏ	stali	stałe

Further reading

• stały in silling.org