koło
Lower Sorbian edit
Etymology edit
Borrowed from Upper Sorbian koło, from Proto-Slavic *kolo.
Pronunciation edit
Noun edit
koło n inan
Declension edit
References edit
- Lower Sorbian vocabulary. In: Haspelmath, M. & Tadmor, U. (eds.) World Loanword Database. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
Masurian edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish koło.
Pronunciation edit
Noun edit
koło n (diminutive kółko)
- wheel (round simple machine allowing vehicles to move)
- wheel (simple machine on an axis allowing for rotation)
- spinning wheel
- warping machine (simple machine that allows one to arrange strands of thread, etc., so that they run lengthwise in weaving)
- bicycle
- circle (part of the plane bounded by a curve)
Preposition edit
koło [+genitive]
- around, near, close to, next to, by
- denotes a part belonging to a whole; of
- around (forming a circle around)
- denotes the subject of work, tool or profession
- denotes place of work; around
- denotes approximate location or time; around
Further reading edit
Old Polish edit
Etymology edit
Inherited from Proto-Slavic *kȍlo. First attested in the 14th century.
Pronunciation edit
Noun edit
koło n (diminutive kółko, related adjective kołowy)
- circle (round shape)
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[4], page 72:
- Kyedy nad Rzymem chodzylo kolo yakoby slota korona (circulus... corona velut aurea)
- [Kiedy nad Rzymem chodziło koło jakoby złota korona (circulus... corona velut aurea)]
- wheel (round device that allows a vehicle to move)
- 1856-1870 [1399], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, volume VIII, number 8335:
- Nicolaus... contra Zegotam... et contra IIII-or kmetones... pro XXX curribus sepis et pro XV cola
- [Nicolaus... contra Żegotam... et contra IIII-or kmetones... pro XXX curribus sepis et pro XV koła]
- c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 59r:
- Gumpha est pars rote eyn nab an dem rad spyczą v kolą
- [Gumpha est pars rote eyn nab an dem rad śpica u koła]
- c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 129v:
- Spula czolnek radius idem vel spyczą v kolą
- [Spula czołnek radius idem vel śpica u kola]
- wheel (spinning object i.e. on a mill)
- 1959 [1426], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1238:
- Pani Przechna ne podnosla cola v mlyna w Zeloney Dambrowe visech, nysly iaco mlynarze crolewscy... vstavily
- [Pani Przechna nie podniosła koła u młyna w Zielonej Dąbrowie wyszej, niżli jako młynarze krolewscy... ustawili]
Derived terms edit
Descendants edit
References edit
- Boryś, Wiesław (2005) “koło”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “koło”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- Mańczak, Witold (2017) “koło”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “koło 1”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “koło”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “koło”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish koło. Doublet of kolo. Related to English cycle and wheel.
Pronunciation edit
- IPA(key): /ˈkɔ.wɔ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈkɔ.ɫɔ/
Audio (file) - Rhymes: -ɔwɔ
- Syllabification: ko‧ło
- Homophone: Koło
Noun edit
koło n (diminutive kółko)
- circle (part of the plane bounded by a curve)
- Synonym: krąg
- circle (line enclosing such a plane)
- Synonym: krąg
- wheel (round simple machine allowing vehicles to move)
- napęd na cztery koła ― four-wheel drive
- wheel (simple machine on an axis allowing for rotation)
- circle (anything round)
- circle (enclosure made by people usually holding hands, often as a children's game)
- (historical) breaking wheel
- circle (specific groups of persons; especially one who shares a common interest)
- Synonym: grono
- (colloquial, chiefly in the genitive singular, or less frequently in the genitive plural) grand, one thousand zloty
- To kosztuje sześć koła ― This costs six thousand zloty.
- (historical, in medieval Poland) assembly of councilors, meeting of an assembly
- kolo (Slavic dance in which dancers stand in a circle and hold hands)
- (obsolete) bicycle (two wheeled vehicle, usually powered with the feet)
- Synonym: rower
- (obsolete) rotating false wardrobe leading to a hidden room (Is there an English equivalent to this definition?)
- Synonym: kołowrót
- (Middle Polish, astronomy) orbit (path of celestial body)
- Synonym: orbita
- (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
- 1557, M. Bielski, Komedyja Justyna i Konstancyjej[5], page G4:
- Lepyey wynidź s cżyſtą myſlą w pole/ Niż ſie tocżyć w ciemne kąty w kole
Declension edit
Derived terms edit
- historia zatoczyła koło pf, historia zatacza koło impf
- łamać kołem impf
- wynaleźć koło na nowo pf, wynajdować koło na nowo impf
Trivia edit
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), koło (noun) is one of the most used words in Polish, appearing 29 times in scientific texts, 58 times in news, 19 times in essays, 12 times in fiction, and 4 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 122 times, making it the 493rd most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
Preposition edit
koło [+genitive]
- around, near, close to, next to, by
- (colloquial) around, about (in the vicinity of)
- Synonym: około
- koło dziewiątej ― at about nine o’clock
- (archaic) in relation to
- Synonym: około
- around (forming a circle around)
- Synonym: wokół
- (obsolete) thanks to; because of
- (Middle Polish) about, concerning
- Synonym: o
- (Middle Polish) when it comes to
- Synonym: jeśli chodzi o
Trivia edit
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), koło is one of the most used words in Polish, appearing 7 times in scientific texts, 10 times in news, 1 time in essays, 23 times in fiction, and 18 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 59 times, making it the 1089th most common word in a corpus of 500,000 words.[2]
Particle edit
koło
- about, around, approximately
- Synonym: około
References edit
- ^ Ida Kurcz (1990) “koło (noun)”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language][1] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 185
- ^ Ida Kurcz (1990) “koło”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language][2] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 185
Further reading edit
- koło in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- koło in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “1. koło”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “2. koło”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “KOŁO”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 21.05.2014
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “koło”, in Słownik języka polskiego[6]
- Aleksander Zdanowicz (1861) “koło”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861[7]
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “koło”, in Słownik języka polskiego[8] (in Polish), volume 2, Warsaw, page 409
- Bańkowski, Andrzej (2000) “koło 2”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
Silesian edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish koło.
Pronunciation edit
Noun edit
koło n (diminutive kōłko)
- circle (round shape)
- (colloquial) edge of a circle
- wheel (simple machine with an axle that allows for rotation, often allowing vehicles to move)
- circle (group of people with similar interests)
- bicycle (two wheeled vehicle, usually powered with the feet)
Declension edit
Preposition edit
koło