хаан

Buryat

Alternative scripts
Classical Mongolian	ᠬᠠᠭᠠᠨ qaɣan
Latin (1931–1936)a	kaan
Latin (1937–1939)b	xaan
Cyrillic	хаан xaan
a Based on the southern Tsongol–Sartul dialect. b Based on the eastern Khori dialect.

Noun

хаан • (xaan)

1. khan; tsar

Declension

This noun needs an inflection-table template.

Mongolian

Mongolian	Cyrillic
ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan)	хаан (xaan)

Etymology

Inherited from Classical Mongolian ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan), from Middle Mongol ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan). Compare Old Turkic 𐰴𐰍𐰣 (qaɣan), the title of Bumïn Qaγan, founder of the Turkic Khaganate who reigned in 551–552 CE. Clauson considers it to be a Turkic loanword; yet the reverse (Mongolic into Turkic) is equally as likely, as Turks themselves borrowed the title from Rourans. As early as 3rd century CE general Yinalou, of Mongolic-speaking Xianbei ethnicity, had been recorded addressing chief Murong Tuyuhun as 可寒 (*qaɣan) (Early Middle Chinese 可寒 (kha^X han)), the earliest attested form of this title, before 可汗 (kèhán).

According to Pulleyblank, the Xiongnu royal title 護于 (OC *ɢʷraːɡs ɢʷa) mentioned in the 1st century BCE is an earlier Chinese transcription of the same word. Vovin (2007) accepts the Xiongnu provenance, proposing that both 護于 (OC *ɦwaʔ-ɦwaʰ) and 單于 (OC dar-ɦʷa) stemmed from a Xiongnu root *qa- / *ɢa- "great, ruler", which in turn is related to Proto-Yeniseian *qeʔ (“big”) (Werner 2002.2:58) and *qʌ:j / *χʌ:j (“ruler, prince”) (Vovin's).

Pronunciation

• (Mongolia Khalkh) IPA^(key): [χäːɴ̟]
• (Khotgoid)
• (Darkhad)

• Hyphenation: хаан

Noun

хаан • (xaan)

1. royal or imperial khan; king; monarch ; sovereign ; emperor

   Synonym: эзэн (ezen)

   хаант улс ― xaant uls ― khanate; empire

Declension

Declension of хаан (а-harmonic regular д-pl // ууд-pl)

attributive хаан xaan singular / indefinite definite plural nominative хаан xaan хаад, хаанууд xaad, xaanuud genitive хааны xaany хаадын, хаануудын xaadyn, xaanuudyn accusative хааныг xaanyg хаадыг, хаануудыг xaadyg, xaanuudyg dative-locative хаанд xaand хаадад, хаануудад xaadad, xaanuudad genitive-dative хааныд xaanyd хаадынд, хаануудынд xaadynd, xaanuudynd ablative хаанаас xaanaas хаадаас, хаануудаас xaadaas, xaanuudaas instrumental хаанаар xaanaar хаадаар, хаануудаар xaadaar, xaanuudaar comitative хаантай xaantaj хаадтай, хаануудтай xaadtaj, xaanuudtaj privative хаангүй xaangüj хаадгүй, хаануудгүй xaadgüj, xaanuudgüj directive хаан руу xaan ruu хаад руу, хаанууд руу xaad ruu, xaanuud ruu Reflexive possessive forms  singular / indefinite definite plural nominative хаанаа xaanaa хаадаа, хаануудаа xaadaa, xaanuudaa genitive хааныхаа xaanyxaa хаадынхаа, хаануудынхаа xaadynxaa, xaanuudynxaa accusative хааныгаа xaanygaa хаадыгаа, хаануудыгаа xaadygaa, xaanuudygaa dative-locative хаандаа xaandaa хааддаа, хаанууддаа xaaddaa, xaanuuddaa genitive-dative хааныдаа xaanydaa хаадындаа, хаануудындаа xaadyndaa, xaanuudyndaa ablative хаанаасаа xaanaasaa хаадаасаа, хаануудаасаа xaadaasaa, xaanuudaasaa instrumental хаанаараа xaanaaraa хаадаараа, хаануудаараа xaadaaraa, xaanuudaaraa comitative хаантайгаа xaantajgaa хаадтайгаа, хаануудтайгаа xaadtajgaa, xaanuudtajgaa privative хаангүйгээ xaangüjgee хаадгүйгээ, хаануудгүйгээ xaadgüjgee, xaanuudgüjgee directive хаан руугаа xaan ruugaa хаад руугаа, хаанууд руугаа xaad ruugaa, xaanuud ruugaa independent genitive singular / indefinite definite plural singular possession хааных xaanyx хаадынх, хаануудынх xaadynx, xaanuudynx collective possession хааныхан xaanyxan хаадынхан, хаануудынхан xaadynxan, xaanuudynxan

Related terms

• ханлиг (xanlig)

Adjective

хаан • (xaan)

1. (attributive) khan; imperial

See also

• хан (xan)

Yakut

Etymology

From Proto-Turkic *kiān, compare Dolgan каан.

Noun

хаан • (qaan)

1. blood

Derived terms

• киҥ-хаан (kiñ-qaan, “anger, rage”)
• хаан кыһыл (qaan kıhıl, “blood red”)
• хааннаа (qaannaa, “to bleed, to bloodlet”) (transitive)
• хааннан (qaannan, “to bleed”) (intransitive)
• хааннаах (qaannaaq, “bloody”)