ostatni

See also: ostatní and ôstatni

Old Polish

Alternative forms

• ostatny

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *ostatьnъ. By surface analysis, ostać +‎ -ni. The reason ostatni became the default form over ostatny is due to the fact that -tń-/-dń- is easier to pronounce than -tn-/-dn-. First attested in 1401.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɔstatniː/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɔstatni/

Adjective

ostatni

1. (attested in Southern Borderlands) last, final, ultimate (at the end of a series)
   • 1887 [1466], Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366-1506‎^[1], volume II, Lviv, page 206:

     Ibi stetimus et fecimus... acialem scopulum et finalem al. ostatnia naroznica

     [Ibi stetimus et fecimus... acialem scopulum et finalem al. ostatnią narożnicę]

2. remaining, left, remainder
   • 1930 [c. 1455], “III Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 20, 19:

     Wiszly slugy ksyøszøt wloscy y ostatnya woyska (reliquus exercitus) szla za nymy

     [Wyszli sługi książąt włości i ostatnia wojska (reliquus exercitus) szła za nimi]

3. different, other
   • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 24, 6:

     Geden dom, gen mymo gyne bil powiszon, Eleazarow, a drugy dom, gen pod sobø myal osta[t]nye (quae sub se habebat ceteros), Ytamarowy

     [Jeden dom, jen mimo jine był powyszon, Eleazarow, a drugi dom, jen pod sobą miał osta[t]nie (quae sub se habebat ceteros), Itamarow[i]]

Descendants

• Masurian: ôstatnÿ
• Polish: ostatni
• Silesian: ôstatni

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “ostatni, ostatny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• ostatny (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish ostatni. By surface analysis, ostać +‎ -ni.

Pronunciation

• IPA^(key): /ɔˈstat.ɲi/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -atɲi
• Syllabification: o‧stat‧ni

Adjective

ostatni (not comparable, derived adverb ostatnio)

1. last, final, ultimate (at the end of a series)
2. last, final, ultimate (such that there will be no other after)
3. last, most recent (having occurred the closest to the present)
4. last (lowest in quality)
5. last (farthest of all from a given quality, character, or condition; most unlikely, or least preferable)
6. (archaic, sometimes nominalized) ultimate, utmost, uttermost

   Synonyms: ostateczny, krańcowy, szczytowy

Declension

Declension of ostatni (soft)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	ostatni		ostatnia	ostatnie	ostatni	ostatnie
genitive	ostatniego		ostatniej	ostatniego	ostatnich
dative	ostatniemu		ostatniej	ostatniemu	ostatnim
accusative	ostatniego	ostatni	ostatnią	ostatnie	ostatnich	ostatnie
instrumental	ostatnim		ostatnią	ostatnim	ostatnimi
locative	ostatnim		ostatniej	ostatnim	ostatnich

Derived terms

adjective

• na ostatnich nogach

 

adverb

• do ostatniego tchu
• po raz pierwszy i ostatni
• w ostatniej koszuli

 

nouns

• ostatni dzwonek
• ostatni Mohikanin
• ostatnia deska ratunku
• ostatnia droga
• ostatnia godzina
• ostatnia instancja
• ostatnia kropla goryczy
• ostatnia posługa
• Ostatnia Wieczerza
• ostatnia wola
• ostatnie podrygi
• ostatnie słowo
• ostatnimi czasy

 

phrase

• ostatnich gryzą psy
• wybiła ostatnia godzina

 

proverb

• ten się śmieje, kto się śmieje ostatni

 

verbs

• ma ostatnie słowo impf
• nawymyślać od ostatnich komuś pf, wymyślać od ostatnich komuś impf
• nie być ostatnim słowem impf
• nie powiedzieć jeszcze ostatniego słowa pf, nie mówić jeszcze ostatniego słowa impf
• podzielić się ostatnim kawałkiem chleba pf, dzielić się ostatnim kawałkiem chleba impf
• wydać ostatnie tchnienie pf, wydawać ostatnie tchnienie impf
• zapiąć na ostatni guzik pf, zapinać na ostatni guzik impf
• zedrzeć ostatnią koszulę pf, zdzierać ostatnią koszulę impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), ostatni is one of the most used words in Polish, appearing 65 times in scientific texts, 121 times in news, 62 times in essays, 57 times in fiction, and 34 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 339 times, making it the 149th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• ostatni in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• ostatni in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ostatni, ostatny”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “OSTATNI”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2017 November 16
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “ostatni”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “ostatni”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “ostatni”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 864
• ostatni in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego