Wiktionary

téigh

Irish

edit

Etymology 1

edit

From Old Irish tíagu, téigi, téit (“I go, you go, (s)he goes”).[1] Ulster Irish preserves the irregular third singular as téid or théid.

The past forms independent chuaigh and dependent deachaigh are from Old Irish do·coïd and Old Irish ·dechuid (“(s)he went”), respectively the deuterotonic and prototonic forms of augmented preterite of téit.

The future and conditional stems rach-/ragh- are from regaid (“(s)he will go”).

Pronunciation

edit

Verb

edit

téigh (present analytic téann, future analytic rachaidh, verbal noun dul, past participle dulta)

  1. go
    Chuaigh mé abhaile.
    I went home.
    Téigh trasna an bhóthair.
    Go across the road/Cross the road.
Conjugation
edit
conjugation of téigh (irregular)
singular plural relative autonomous
first second third first second third
indicative present téim téann tú;
téir†;
téigh tú† 		téann sé, sí;
téigh sé, sí† 		téimid;
téann muid;
téigh muid† 		téann sibh;
téigh sibh† 		téann siad;
téid†;
téigh siad† 		a théann; a théas /
a dtéann*; a dtéas* 		téitear
past independent chuaigh mé;
chuas 		chuaigh tú;
chuais 		chuaigh sé, sí chuamar;
chuaigh muid 		chuaigh sibh;
chuabhair 		chuaigh siad;
chuadar 		a chuaigh chuathas
past dependent deachaigh mé;
deachas 		deachaigh tú;
deachais 		deachaigh sé, sí deachamar;
deachaigh muid 		deachaigh sibh;
deachabhair 		deachaigh siad;
deachadar 		a ndeachaigh* deachthas
past habitual théinn / dtéinn‡‡ théiteá / dtéiteᇇ théadh sé, sí / dtéadh sé, s퇇 théimis;
théadh muid / dtéimis‡‡; dtéadh muid‡‡ 		théadh sibh / dtéadh sibh‡‡ théidís;
théadh siad / dtéidís‡‡; dtéadh siad‡‡ 		a théadh /
a dtéadh* 		théití / dtéit퇇
future rachaidh mé;
rachad 		rachaidh tú;
rachair† 		rachaidh sé, sí rachaimid;
rachaidh muid 		rachaidh sibh rachaidh siad;
rachaid† 		a rachaidh; a rachas /
a rachaidh*; a rachas* 		rachfar
conditional rachainn rachfá rachadh sé, sí rachaimis;
rachadh muid 		rachadh sibh rachaidís;
rachadh siad 		a rachadh /
a rachadh* 		rachfaí
subjunctive present go dté mé;
go dtéad† 		go dté tú;
go dtéir† 		go dté sé, sí go dtéimid;
go dté muid 		go dté sibh go dté siad;
go dtéid† 		— go dtéitear
past dá dtéinn dá dtéiteá dá dtéadh sé, sí dá dtéimis;
dá dtéadh muid 		dá dtéadh sibh dá dtéidís;
dá dtéadh siad 		— dá dtéití
imperative téim téigh téadh sé, sí téimis téigí;
téighidh† 		téidís — téitear
verbal noun dul
past participle dulta

* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis


in Munster, the future and conditional are built on the stem ragh-, and the second-person imperatives have different forms:

singular plural relative autonomous
first second third first second third
future raghaidh mé;
raghad 		raghaidh tú;
raghair 		raghaidh sé, sí raghaimid raghaidh sibh raghaidh siad;
raghaid 		a raghaidh /
a raghaidh* 		raghfar
conditional raghainn raghfá raghadh sé, sí raghaimis raghadh sibh raghaidís a raghadh /
a raghadh* 		raghfaí
imperative téim téir;
téire 		téadh sé, sí téimís téigidh;
téiridh 		téidís — téitear


in Connemara, the future and conditional and second-person singular imperative are supplied by gabh. The second-person singular also has an alternative form built on the tei- stem, and the verbal noun and past participle are built on the stem go- (which may be etymologically identical to gabh):

singular plural relative autonomous
first second third first second third
future gabhfaidh mé gabhfaidh tú gabhfaidh sé, sí gabhfaidh muid gabhfaidh sibh gabhfaidh siad a ghabhfaidh /
a ngabhfaidh* 		gabhfar
conditional ghabhfainn / ngabhfainn‡‡ ghabhfá / ngabhfᇇ ghabhfadh sé, sí / ngabhfadh sé, s퇇 ghabhfadh muid / ngabhfadh muid‡‡ ghabhfadh sibh / ngabhfadh sibh‡‡ ghabhfaidís / ngabhfaidís‡‡ a ghabhfadh /
a ngabhfadh* 		ghabhfaí /
ngabhfa퇇
imperative téim gabh;
téire 		téadh sé, sí téimis téigí téidís — téitear
verbal noun goil
past participle goite


in Ulster, an analytic present indicative form téid, théid exists alongside the standard form téann. In the past tense, the dependent forms begin with th- in leniting environments and dt- in eclipsing environments. In addition, alternative forms of the imperative (except the autonomous) are supplied by gabh, and the verbal noun is also built on the go- stem:

singular plural relative autonomous
first second third first second third
present indicative téim téann tú;
téid/théid tú 		téann sé, sí;
téid/théid sé, sí 		téimid;
téann muid;
téid/théid muid 		téann sibh;
téid/théid sibh 		téann siad;
téid/théid siad 		a théann; a théid /
a dtéann*; a dtéid* 		téitear
past dependent (lenited) theachaigh mé theachaigh tú theachaigh sé, sí theachaigh muid
theachamar 		theachaigh sibh theachaigh siad a theachaigh* theachthas
past dependent (eclipsed) dteachaigh mé dteachaigh tú dteachaigh sé, sí dteachaigh muid
dteachamar 		dteachaigh sibh dteachaigh siad a dteachaigh* dteachthas
imperative téim;
gabhaim 		téigh;
gabh 		téadh sé, sí;
gabhadh sé, sí 		téimis;
gabhaimis 		téigí;
gabhaigí 		téadh siad;
gabhadh siad 		— téithear
verbal noun goil
Derived terms
edit

Etymology 2

edit

From Old Irish téigid (“warms, heats”).[3]

Pronunciation

edit

Verb

edit

téigh (present analytic téann, future analytic téifidh, verbal noun téamh, past participle téite) (transitive, intransitive)

  1. (literally) heat, warm
  2. give a warm feeling to
  3. have a warm feeling for
  4. kindle, glow
  5. inflame
  6. overheat
Conjugation
edit
conjugation of téigh (first conjugation – C)
singular plural relative autonomous
first second third first second third
indicative present téim téann tú;
téir† 		téann sé, sí téimid téann sibh téann siad;
téid† 		a théann; a théas /
a dtéann*; a dtéas* 		téitear
past théigh mé; théas théigh tú;
théis 		théigh sé, sí théamar; théigh muid théigh sibh; théabhair théigh siad; théadar a théigh /
ar théigh* 		téadh
past habitual théinn / dtéinn‡‡ théiteá / dtéiteᇇ théadh sé, sí / dtéadh sé, s퇇 théimis; théadh muid / dtéimis‡‡; dtéadh muid‡‡ théadh sibh / dtéadh sibh‡‡ théidís; théadh siad / dtéidís‡‡; dtéadh siad‡‡ a théadh /
a dtéadh* 		théití / dtéit퇇
future téifidh mé;
téifead 		téifidh tú;
téifir† 		téifidh sé, sí téifimid;
téifidh muid 		téifidh sibh téifidh siad;
téifid† 		a théifidh; a théifeas /
a dtéifidh*; a dtéifeas* 		téifear
conditional théifinn / dtéifinn‡‡ théifeá / dtéifeᇇ théifeadh sé, sí / dtéifeadh sé, s퇇 théifimis; théifeadh muid / dtéifimis‡‡; dtéifeadh muid‡‡ théifeadh sibh / dtéifeadh sibh‡‡ théifidís; théifeadh siad / dtéifidís‡‡; dtéifeadh siad‡‡ a théifeadh /
a dtéifeadh* 		théifí / dtéif퇇
subjunctive present go dté mé;
go dtéad† 		go dté tú;
go dtéir† 		go dté sé, sí go dtéimid;
go dté muid 		go dté sibh go dté siad;
go dtéid† 		— go dtéitear
past dá dtéinn dá dtéiteá dá dtéadh sé, sí dá dtéimis;
dá dtéadh muid 		dá dtéadh sibh dá dtéidís;
dá dtéadh siad 		— dá dtéití
imperative téim téigh téadh sé, sí téimis téigí;
téidh† 		téidís — téitear
verbal noun téamh
past participle téite

* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis

Mutation

edit
Irish mutation
Radical Lenition Eclipsis
téigh théigh dtéigh
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs.

References

edit
  1. ^ Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “1 téit (‘to go’)”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
  2. ^ Quiggin, E. C. (1906) A Dialect of Donegal, Cambridge University Press, § 86, page 35
  3. ^ Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “téigid (‘to warm, heat’)”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
  4. ^ Quiggin, E. C. (1906) A Dialect of Donegal, Cambridge University Press, § 162, page 62

Further reading

edit
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=téigh&oldid=80487283"