խրատ
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian խրատ (xrat).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [χəˈɹɑt]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [χəˈɹɑd]
Noun edit
խրատ • (xrat)
- admonition, precept, exhortation
- խրատ տալ ― xrat tal ― to exhort, to admonish
- advice, counsel; preachment
- punishment, castigation
- lesson
- Թո՛ղ սա քեզ խրատ լինի: ― Tʻóġ sa kʻez xrat lini: ― Let this be a lesson to you!
Declension edit
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | խրատ (xrat) | խրատներ (xratner) | ||
| dative | խրատի (xrati) | խրատների (xratneri) | ||
| ablative | խրատից (xraticʻ) | խրատներից (xratnericʻ) | ||
| instrumental | խրատով (xratov) | խրատներով (xratnerov) | ||
| locative | խրատում (xratum) | խրատներում (xratnerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | խրատը/խրատն (xratə/xratn) | խրատները/խրատներն (xratnerə/xratnern) | ||
| dative | խրատին (xratin) | խրատներին (xratnerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | խրատս (xrats) | խրատներս (xratners) | ||
| dative | խրատիս (xratis) | խրատներիս (xratneris) | ||
| ablative | խրատիցս (xraticʻs) | խրատներիցս (xratnericʻs) | ||
| instrumental | խրատովս (xratovs) | խրատներովս (xratnerovs) | ||
| locative | խրատումս (xratums) | խրատներումս (xratnerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | խրատդ (xratd) | խրատներդ (xratnerd) | ||
| dative | խրատիդ (xratid) | խրատներիդ (xratnerid) | ||
| ablative | խրատիցդ (xraticʻd) | խրատներիցդ (xratnericʻd) | ||
| instrumental | խրատովդ (xratovd) | խրատներովդ (xratnerovd) | ||
| locative | խրատումդ (xratumd) | խրատներումդ (xratnerumd) | ||
Related terms edit
- խրատել (xratel)
Old Armenian edit
Etymology edit
Borrowed from Middle Persian [script needed] (hlt /xrat, xrad/, “wisdom, understanding, intelligence”), from Proto-Indo-Iranian *krátuš.
Noun edit
խրատ • (xrat)
- admonition, reprimand, reproof
- խրատ տալ ― xrat tal ― to lecture, to admonish
- advice, counsel; caution, remonstrance
- խրատք ուղղութեան ― xratkʻ ułłutʻean ― moral maxims
- խրատ չար ― xrat čʻar ― bad advice; evil counsel
- խրատ տալ ― xrat tal ― to give advice
- տալ խրատս բարեաց ― tal xrats bareacʻ ― to give good advice
- discipline, instruction; education; science
- զխրատու գալ ― zxratu gal ― to devote oneself to science
- ի խրատ ածել ― i xrat acel ― to educate; to discipline
- չունել զխրատ ― čʻunel zxrat ― to be indisciplined, wild, ill-mannered
- correction, punishment
Declension edit
u-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | խրատ (xrat) | խրատք (xratkʻ) | |
| genitive | խրատու (xratu) | խրատուց (xratucʻ) | |
| dative | խրատու (xratu) | խրատուց (xratucʻ) | |
| accusative | խրատ (xrat) | խրատս (xrats) | |
| ablative | խրատէ, խրատուէ (xratē, xratuē) | խրատուց (xratucʻ) | |
| instrumental | խրատու (xratu) | խրատուք (xratukʻ) | |
| locative | խրատու (xratu) | խրատս (xrats) |
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | խրատ (xrat) | խրատք (xratkʻ) | |
| genitive | խրատոյ (xratoy) | խրատոց (xratocʻ) | |
| dative | խրատոյ (xratoy) | խրատոց (xratocʻ) | |
| accusative | խրատ (xrat) | խրատս (xrats) | |
| ablative | խրատոյ (xratoy) | խրատոց (xratocʻ) | |
| instrumental | խրատով (xratov) | խրատովք (xratovkʻ) | |
| locative | խրատ (xrat) | խրատս (xrats) | |
| plural instrumental խրատիւք (xratiwkʻ) is attested post-classically | |||
Derived terms edit
- անխրատ (anxrat)
- անխրատաբար (anxratabar)
- անխրատական (anxratakan)
- անխրատապէս (anxratapēs)
- անխրատութիւն (anxratutʻiwn)
- աստուածախրատ (astuacaxrat)
- բարեխրատ (barexrat)
- բարեխրատութիւն (barexratutʻiwn)
- բնախրատ (bnaxrat)
- բնախրատական (bnaxratakan)
- խրատաբանեմ (xratabanem)
- խրատաբանութիւն (xratabanutʻiwn)
- խրատաբար (xratabar)
- խրատագիր (xratagir)
- խրատած (xratac)
- խրատական (xratakan)
- խրատահեռացոյց (xrataheṙacʻoycʻ)
- խրատատեաց (xratateacʻ)
- խրատատու (xratatu)
- խրատարար (xratarar)
- խրատեմ (xratem)
- խրատընկալութիւն (xratənkalutʻiwn)
- խրատիմ (xratim)
- խրատիչ (xratičʻ)
- խրատուած (xratuac)
- խրատութիւն (xratutʻiwn)
- խրատուկք (xratukkʻ)
- խրատտու (xrattu)
- խրատտուական (xrattuakan)
- խրատտուութիւն (xrattuutʻiwn)
- չարախրատ (čʻaraxrat)
- չարախրատութիւն (čʻaraxratutʻiwn)
- վատախրատ (vataxrat)
Descendants edit
- Armenian: խրատ (xrat)
References edit
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “խրատ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “խրատ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “խրատ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press