ผู้ประศาสน์การ

Thai edit

Etymology edit

From ผู้ (pûu, “person; man”, used as agent noun prefix) +‎ ประศาสน์ (“to govern; to administer; to rule”) +‎ การ (gaan, “activity; affair; business”).

Pronunciation edit

Orthographic		ผู้ประศาสน์การ pʰ ū ˆ p r a ɕ ā s n ʻ k ā r
Phonemic		พู่-ปฺระ-สาด-กาน b ū ˋ – p ̥ r a – s ā ɗ – k ā n
Romanization	Paiboon	pûu-bprà-sàat-gaan
	Royal Institute	phu-pra-sat-kan
(standard) IPA^(key)		/pʰuː˥˩.pra˨˩.saːt̚˨˩.kaːn˧/^(R)

Noun edit

ผู้ประศาสน์การ • (pûu-bprà-sàat-gaan) (classifier คน)

(historical) head (of a university), as rector, president, chancellor, etc.
- 1933 March 20, “พระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง พุทธศักราช ๒๔๗๖”, in ราชกิจจานุเบกษา‎^[1], volume 50, Bangkok: สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, retrieved 2019-09-29, pages 1009–1010:
  
  มาตรา ๘ ให้มหาวิทยาลัย นี้อยู่ใน ความควบคุมดูแล ของ คณะกรรมการ ซึ่ง ประกอบ ด้วย นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี ว่าการ กระทรวง ธรรมการ ผู้ประศาสน์การมหาวิทยาลัย...
  mâat-dtraa · bpɛ̀ɛt · hâi má-hǎa-wít-tá-yaa-lai níi yùu nai kwaam-kûuap-kum-duu-lɛɛ kɔ̌ɔng ká-ná-gam-má-gaan sʉ̂ng bprà-gɔ̀ɔp dûai naa-yók-rát-tà-mon-dtrii · rát-tà-mon-dtrii wâa-gaan grà-suuang tam-má-gaan · pûu-bprà-sàat-gaan má-hǎa-wít-tá-yaa-lai ...
  Section 8 This University shall be under the supervision of a commission which consists of the Prime Minister, the Minister of Education, the Rector of the University...
- 1935 March 1, “ประกาศมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง เรื่อง ผู้ประศาสน์การมหาวิทยาลัยกลับจากราชการต่างประเทศได้เข้ารับตำแหน่งแล้ว ลงวันที่ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๔๗๘”, in ราชกิจจานุเบกษา‎^[2], volume 52, Bangkok: สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, retrieved 2019-09-29, page 3674:
  
  ด้วย บัดนี้หลวง ประดิษฐ์มนูธรรมผู้ประศาสน์การมหาวิทยาลัย กลับ จาก ราชการ ต่างประเทศ ได้เข้า รับ ตำแหน่ง แล้ว...
  dûai bàt-níi lǔuang bprà-dìt má-nuu-tam pûu-bprà-sàat-gaan má-hǎa-wít-tá-yaa-lai glàp jàak râat-chá-gaan dtàang-bprà-têet dâai kâo ráp dtam-nɛ̀ng lɛ́ɛo ...
  Whereas now Luang Pradit Manu Tham, Rector of the University, [has] returned from [his] official service aboard [and] has already [re-]assumed [his] position...

Usage notes edit

Historically, the term was only used for the University of Moral and Political Sciences (present-day Thammasat University) from 1933 to 1952, after which the post was renamed อธิการบดี (à-tí-gaan-bɔɔ-dii).

Synonyms edit

ผู้บัญชาการ (pûu-ban-chaa-gaan)
อธิการบดี (à-tí-gaan-bɔɔ-dii)