pełny
See also: pełnÿ
Old Polish edit
Alternative forms edit
Etymology edit
Inherited from Proto-Slavic *pьlnъ. First attested in the 14th century.
Pronunciation edit
Adjective edit
pełny (derived adverb pełnie or pełno)
- (sometimes figuratively) full (containing the maximum possible amount that can fit in the space available)
- 1415, O zachowaniu się przy stole[2], line 30:
- A pelnø miszø nadroby, yako on, czszo motykø roby
- [A pełną misę nadrobi, jako on, cso motyką robi]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[3], page 535:
- Ony vargy slavne y pelny wszey cznoty
- [Ony wargi sławne i pełny wszej cnoty]
- full (containing something in great abundance, containing much of something, covered with something)
- 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 234:
- Drudzi mowili, eze blogoscz wyrzchnya gest gescz a pycz dobrze..., a tich dzyssya pelen swyath
- [Drudzy mowili, eże błogość wirzchnia jest jeść a pić dobrze..., a tych dzisia pełen świat]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter][4], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 72, 10:
- Przeto obroczi se lud moy tu y dnowe pelny nalezeni bødø v nich (et dies pleni invenientur in eis)
- [Przeto obroci sie lud moj tu i dniowie pełny nalezieni będą w nich (et dies pleni invenientur in eis)]
- full; entire, complete
- 1950 [1435], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 512:
- Jaco ya Woyczechowy wraczam sbroyą tako dobrą y pelną, yacom ot nego mal
- [Jako ja Wojciechowi wracam zbroję tako dobrą i pełną, jakom ot niego miał]
- full; possessed, controlled (e.g. by a higher power)
- Beginning of the 15th century, Kazania gnieźnieńskie[5], page 1b:
- Sdroua Maria, miloscisz pelna, bog s tobø
- [Zdrowa Maryja, miłości-ś pełna, Bog z tobą]
- full; rounded, round
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[6], page 153:
- Alye byla yego schyyą prosta, pelna a nadobna (collum Jesu pulchrum erat, planum, pro plenum?, atque rectum)
- [Ale była jego szyja prosta, pełna a nadobna (collum Jesu pulchrum erat, planum, pro plenum?, atque rectum)]
Derived terms edit
adjectives
adverbs
nouns
verbs
- być pełnego prawa impf
- pełnić impf
Related terms edit
nouns
Descendants edit
References edit
- Boryś, Wiesław (2005) “pełny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “pełny”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- Mańczak, Witold (2017) “pełny”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “pełny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “pełny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish edit
Alternative forms edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish pełny.
Pronunciation edit
- IPA(key): /ˈpɛw.nɨ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈpɛɫ.nɨ/
Audio (file) - Rhymes: -ɛwnɨ
- Syllabification: peł‧ny
Adjective edit
pełny (comparative pełniejszy, superlative najpełniejszy, derived adverb pełno, diminutive pełniutki or pełniuteńki)
- full (containing the maximum possible amount that can fit in the space available) [+genitive = of whom/what]
- Antonym: pusty
- full (complete; with nothing omitted)
- full (being at the most possible extent)
- (of body parts) full (plump, round)
- full (replete, abounding with) [+genitive = of whom/what]
- full (not having empty space inside)
- Synonym: lity
- (of flowers) full (having many petals forming a spherical flower crown)
- full (measuring exactly as much as indicated by a given unit of measurement)
- Synonym: cały
- full; taken, possessed, controlled
- full (completely empowered, authorized or qualified, not limited)
- full (well-developed, worked on; high quality)
- (obsolete) open, wide, stretching
- (Middle Polish) not skinny, not bony
- Synonyms: niechudy, niekościsty
- (Middle Polish) full; clear; strong
- (Middle Polish) perfect, excellent, flawless
- Synonym: doskonały
- (Middle Polish, Christianity, of God) omnipresent
- Synonym: wszechobecny
- (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
- 1564, J. Mączyński, Lexicon[7], page 136c:
- Frequens, Vſtawiczny Geſty [!]/ Pełny.
- 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum[8], page 269b:
- Cretosus – Pełnij, kretij.
Declension edit
Declension of pełny (hard)
singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine animate | masculine inanimate | feminine | neuter | virile (= masculine personal) | non-virile | |
nominative | pełny | pełna | pełne | pełni | pełne | |
genitive | pełnego | pełnej | pełnego | pełnych | ||
dative | pełnemu | pełnej | pełnemu | pełnym | ||
accusative | pełnego | pełny | pełną | pełne | pełnych | pełne |
instrumental | pełnym | pełną | pełnym | pełnymi | ||
locative | pełnym | pełnej | pełnym | pełnych | ||
short | pełen |
Derived terms edit
adjectives
adverbs
nouns
verbs
verbs
- pełnić impf
Related terms edit
adjective
Trivia edit
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), pełny is one of the most used words in Polish, appearing 28 times in scientific texts, 31 times in news, 57 times in essays, 48 times in fiction, and 16 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 180 times, making it the 319th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References edit
Further reading edit
- pełny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- pełny in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pełny, pełen”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “PEŁNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2008 July 11
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “pełny”, in Słownik języka polskiego[9]
- Aleksander Zdanowicz (1861) “pełny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861[10]
- A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “pełny”, in Słownik języka polskiego[11] (in Polish), volume 4, Warsaw, page 108
Silesian edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish pełny.
Pronunciation edit
Adjective edit
pełny
- Synonym of połny
Declension edit
Declension of pełny
singular | plural | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
masculine | neuter | feminine | virile | nonvirile | ||
nominative | pełny | pełne | pełnŏ | pełni | pełne | |
genitive | pełnego | pełnyj | pełnych | |||
dative | pełnymu | pełnyj | pełnym | |||
accusative | animate | pełnego | pełne | pełnõ | pełnych | pełne |
inanimate | pełny | |||||
instrumental | pełnym | pełnōm | pełnymi | |||
locative | pełnym | pełnyj | pełnych | |||
vocative | pełny | pełne | pełnŏ | pełni | pełne |
Further reading edit
- pelny in dykcjonorz.eu