բարձր
Armenian edit
Etymology edit
From Old Armenian բարձր (barjr).
Pronunciation edit
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ˈbɑɾt͡sʰəɾ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ˈpʰɑɾt͡sʰəɾ]
Audio (Eastern Armenian) (file)
Adjective edit
բարձր • (barjr) (superlative ամենաբարձր)
- high, tall, elevated
- բարձր շենք ― barjr šenkʻ ― high building
- բարձր սար ― barjr sar ― high mountain
- loud (of voice)
- բարձր ձայն ― barjr jayn ― loud voice
- (figuratively) sublime, grand, eminent
Declension edit
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | բարձր (barjr) | բարձրեր (barjrer) | ||
| dative | բարձրի (barjri) | բարձրերի (barjreri) | ||
| ablative | բարձրից (barjricʻ) | բարձրերից (barjrericʻ) | ||
| instrumental | բարձրով (barjrov) | բարձրերով (barjrerov) | ||
| locative | բարձրում (barjrum) | բարձրերում (barjrerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | բարձրը/բարձրն (barjrə/barjrn) | բարձրերը/բարձրերն (barjrerə/barjrern) | ||
| dative | բարձրին (barjrin) | բարձրերին (barjrerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | բարձրս (barjrs) | բարձրերս (barjrers) | ||
| dative | բարձրիս (barjris) | բարձրերիս (barjreris) | ||
| ablative | բարձրիցս (barjricʻs) | բարձրերիցս (barjrericʻs) | ||
| instrumental | բարձրովս (barjrovs) | բարձրերովս (barjrerovs) | ||
| locative | բարձրումս (barjrums) | բարձրերումս (barjrerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | բարձրդ (barjrd) | բարձրերդ (barjrerd) | ||
| dative | բարձրիդ (barjrid) | բարձրերիդ (barjrerid) | ||
| ablative | բարձրիցդ (barjricʻd) | բարձրերիցդ (barjrericʻd) | ||
| instrumental | բարձրովդ (barjrovd) | բարձրերովդ (barjrerovd) | ||
| locative | բարձրումդ (barjrumd) | բարձրերումդ (barjrerumd) | ||
Antonyms edit
- ցածր (cʻacr)
Adverb edit
բարձր • (barjr)
Derived terms edit
- բարձրորակ (barjrorak)
Old Armenian edit
Etymology edit
From Proto-Indo-European *bʰr̥ǵʰu-r-, from *bʰerǵʰ-, whence also բառնամ (baṙnam); the form -բերձ (-berj) found in compounds is directly from *bʰerǵʰ-.[1][2][3][4][5] Compare also Hittite 𒈦𒆪𒍑 (pár-ku-uš /parkuš/, “high, tall”).
Adjective edit
բարձր • (barjr)
- high, elevated
- ի բարձուէ ― i barjuē ― from above
- հոսել ի բարձուէ ― hosel i barjuē ― to fling, to throw from above
- ի ձայն բարձր, բարձր ձայնիւ, ձայնիւ բարձու ― i jayn barjr, barjr jayniw, jayniw barju ― aloud, loudly
- բարձր առնել ― barjr aṙnel ― to elevate, to raise on high
- բարձր քանդակ ― barjr kʻandak ― relief, basso-rilievo
- (figuratively) sublime, eminent, great, excellent
- բարձր առնել ― barjr aṙnel ― to magnify, to exalt
- բարձր լինիմ ― barjr linim ― to be elevated, glorified
- ճանաչեմ զբարձունս ― čanačʻem zbarjuns ― to know sublime or profound things
- սեղան բարձր ― sełan barjr ― splendid, sumptuous dinner, banquet
- բարձր ոճ ― barjr oč ― elevated style
Declension edit
r-u-type
| singular (uncountable) | |
|---|---|
| nominative | բարձր (barjr) |
| genitive | բարձու (barju) |
| dative | բարձու (barju) |
| accusative | բարձր (barjr) |
| ablative | բարձուէ (barjuē) |
| instrumental | բարձու (barju) |
| locative | բարձու (barju) |
| singulars follow r-u-type declension, but n-type instrumental singular բարձամբ (barjamb) is also attested | |
n-type
Noun edit
բարձր • (barjr)
- (usually in the plural) height, top, summit, eminence, elevation; heaven
- թագաւոր բարձանց ― tʻagawor barjancʻ ― king of heaven
- թռչունք բարձանց ― tʻṙčʻunkʻ barjancʻ ― birds of air
Declension edit
r-u-type
| singular (uncountable) | |
|---|---|
| nominative | բարձր (barjr) |
| genitive | բարձու (barju) |
| dative | բարձու (barju) |
| accusative | բարձր (barjr) |
| ablative | բարձուէ (barjuē) |
| instrumental | բարձու (barju) |
| locative | բարձու (barju) |
| singulars follow r-u-type declension, but n-type instrumental singular բարձամբ (barjamb) is also attested | |
n-type
Derived terms edit
- ամբառնալիք (ambaṙnalikʻ)
- ամբառնամ (ambaṙnam)
- ամբարձաթռիչ (ambarjatʻṙičʻ)
- ամբարձաձիգ (ambarjajig)
- ամբարձամտութիւն (ambarjamtutʻiwn)
- ամբարձային (ambarjayin)
- ամբարձասաստ (ambarjasast)
- ամբարձի (ambarji)
- ամբարձուղէշ (ambarjułēš)
- ամբարձումն (ambarjumn)
- ամենաբարձր (amenabarjr)
- ամրաբերձ (amraberj)
- անբառնալի (anbaṙnali)
- անհոգաբարձ (anhogabarj)
- անփորձաբերձ (anpʻorjaberj)
- աշխատաբարձ (ašxatabarj)
- աստուածաբարձ (astuacabarj)
- բազմաբերձ (bazmaberj)
- բառնալիք (baṙnalikʻ)
- բառնամ (baṙnam)
- բառնանիմ (baṙnanim)
- բարձաբեկ (barjabek)
- բարձաբեկութիւն (barjabekutʻiwn)
- բարձաբերձութիւն (barjaberjutʻiwn)
- բարձակրեմ (barjakrem)
- բարձողութիւն (barjołutʻiwn)
- բարձողութիւն (barjołutʻiwn)
- բարձումն (barjumn)
- բարձունք (barjunkʻ)
- բարձուստ (barjust)
- բարձուցանեմ (barjucʻanem)
- բարձրաբազուկ (barjrabazuk)
- բարձրաբան (barjraban)
- բարձրաբանական (barjrabanakan)
- բարձրաբանեմ (barjrabanem)
- բարձրաբանութիւն (barjrabanutʻiwn)
- բարձրաբար (barjrabar)
- բարձրաբարբառ (barjrabarbaṙ)
- բարձրաբարբառագոյն (barjrabarbaṙagoyn)
- բարձրաբեղուն (barjrabełun)
- բարձրաբերձ (barjraberj)
- բարձրաբերձ (barjraberj)
- բարձրաբերձութիւն (barjraberjutʻiwn)
- բարձրաբերձութիւն (barjraberjutʻiwn)
- բարձրաբնակ (barjrabnak)
- բարձրաբուն (barjrabun)
- բարձրագագաթն (barjragagatʻn)
- բարձրագահ (barjragah)
- բարձրագահոյք (barjragahoykʻ)
- բարձրագաւառ (barjragawaṙ)
- բարձրագեղ (barjrageł)
- բարձրագլուխ (barjraglux)
- բարձրագոյն (barjragoyn)
- բարձրագոչ (barjragočʻ)
- բարձրադէզ (barjradēz)
- բարձրադէտ (barjradēt)
- բարձրադիտակ (barjraditak)
- բարձրաթեւ (barjratʻew)
- բարձրաթիռ (barjratʻiṙ)
- բարձրաթռիչ (barjratʻṙičʻ)
- բարձրաթռչութիւն (barjratʻṙčʻutʻiwn)
- բարձրալերինք (barjralerinkʻ)
- բարձրախառն (barjraxaṙn)
- բարձրախումբ (barjraxumb)
- բարձրածայր (barjracayr)
- բարձրածայրեալ (barjracayreal)
- բարձրածայրութիւն (barjracayrutʻiwn)
- բարձրածնութիւն (barjracnutʻiwn)
- բարձրակալ (barjrakal)
- բարձրակայ (barjrakay)
- բարձրական (barjrakan)
- բարձրակառ (barjrakaṙ)
- բարձրակառոյց (barjrakaṙoycʻ)
- բարձրակատար (barjrakatar)
- բարձրակոհակ (barjrakohak)
- բարձրակուտակ (barjrakutak)
- բարձրահայեաց (barjrahayeacʻ)
- բարձրահայեցողութիւն (barjrahayecʻołutʻiwn)
- բարձրահաս (barjrahas)
- բարձրահասակ (barjrahasak)
- բարձրահռչակ (barjrahṙčʻak)
- բարձրաձաղկ (barjrajałk)
- բարձրաձայն (barjrajayn)
- բարձրաձայնեմ (barjrajaynem)
- բարձրաձայնութիւն (barjrajaynutʻiwn)
- բարձրաձեղուն (barjrajełun)
- բարձրաձեռն (barjrajeṙn)
- բարձրաձեւ (barjrajew)
- բարձրաճիչ (barjračičʻ)
- բարձրամիտ (barjramit)
- բարձրամուր (barjramur)
- բարձրամտեմ (barjramtem)
- բարձրամտիմ (barjramtim)
- բարձրամտութիւն (barjramtutʻiwn)
- բարձրայարկ (barjrayark)
- բարձրայօն (barjrayōn)
- բարձրայօնակ (barjrayōnak)
- բարձրայօնութիւն (barjrayōnutʻiwn)
- բարձրանամ (barjranam)
- բարձրանիշ (barjraniš)
- բարձրանշան (barjranšan)
- բարձրաշէն (barjrašēn)
- բարձրաշուք (barjrašukʻ)
- բարձրապատիւ (barjrapatiw)
- բարձրապատում (barjrapatum)
- բարձրապարանոց (barjraparanocʻ)
- բարձրապարանոցութիւն (barjraparanocʻutʻiwn)
- բարձրապարիսպ (barjraparisp)
- բարձրապարու (barjraparu)
- բարձրապէս (barjrapēs)
- բարձրասաղարթ (barjrasałartʻ)
- բարձրասացութիւն (barjrasacʻutʻiwn)
- բարձրասիրտ (barjrasirt)
- բարձրասրուն (barjrasrun)
- բարձրավանդակ (barjravandak)
- բարձրավարս (barjravars)
- բարձրավզանամ (barjravzanam)
- բարձրավզիմ (barjravzim)
- բարձրավզութիւն (barjravzutʻiwn)
- բարձրավիզ (barjraviz)
- բարձրատարած (barjratarac)
- բարձրատեսակ (barjratesak)
- բարձրացուցանեմ (barjracʻucʻanem)
- բարձրացուցիչ (barjracʻucʻičʻ)
- բարձրաւանդ (barjrawand)
- բարձրաւանդակ (barjrawandak)
- բարձրաւանդակագոյն (barjrawandakagoyn)
- բարձրաւանդայարկ (barjrawandayark)
- բարձրաքեաց (barjrakʻeacʻ)
- բարձրբարձ (barjrbarj)
- բարձրբարձ (barjrbarj)
- բարձրեալ (barjreal)
- բարձրեղջիւր (barjrełǰiwr)
- բարձրընթաց (barjrəntʻacʻ)
- բարձրիգլուխ (barjriglux)
- բարձրիչ (barjričʻ)
- բարձրմտութիւն (barjrmtutʻiwn)
- բարձրութիւն (barjrutʻiwn)
- բարձրուղէշ (barjrułēš)
- բարձրպարանոց (barjrparanocʻ)
- բարձրվզեմ (barjrvzem)
- բացաբառնամ (bacʻabaṙnam)
- բացաբարձ (bacʻabarj)
- բացաբարձողական (bacʻabarjołakan)
- բացաբարձութիւն (bacʻabarjutʻiwn)
- բացաբարձումն (bacʻabarjumn)
- բացբարձական (bacʻbarjakan)
- բացբարձիչ (bacʻbarjičʻ)
- բացբարձող (bacʻbarjoł)
- բացբարձումն (bacʻbarjumn)
- բեռնաբարձ (beṙnabarj)
- բերկրաբերձ (berkraberj)
- բերձաբերիմ (berjaberim)
- բերձակատար (berjakatar)
- բերձրութիւն (berjrutʻiwn)
- բնաբարձ (bnabarj)
- գեղմնաբարձ (gełmnabarj)
- գերամբառնամ (gerambaṙnam)
- գերամբարձ (gerambarj)
- գերամբարձագոյն (gerambarjagoyn)
- գերամբարձութիւն (gerambarjutʻiwn)
- գերամբարձումն (gerambarjumn)
- դժուարաբառնալի (džuarabaṙnali)
- դժուարամբառնալի (džuarambaṙnali)
- երկնաբարձ (erknabarj)
- երկնաբարձր (erknabarjr)
- երկնաբերձ (erknaberj)
- երկնաբերձագոյնս (erknaberjagoyns)
- երկրաբարձ (erkrabarj)
- երկրաբերձ (erkraberj)
- զինահամբառնամ (zinahambaṙnam)
- զրահաբարձ (zrahabarj)
- լանջաբերձ (lanǰaberj)
- լեռնաբերձ (leṙnaberj)
- լծաբարձ (lcabarj)
- լծնբարձ (lcnbarj)
- լուսաբերձ (lusaberj)
- խաչաբարձ (xačʻabarj)
- խորհրդաբարձ (xorhrdabarj)
- ծանրաբերձ (canraberj)
- կականաբարձ (kakanabarj)
- կառաբարձ (kaṙabarj)
- կարեբարձութիւն (karebarjutʻiwn)
- կարճաբերձ (karčaberj)
- կենաբարձ (kenabarj)
- կենաբարձիւր (kenabarjiwr)
- կրկնաբարձ (krknabarj)
- հակատարաբառնամ (hakatarabaṙnam)
- հակատարաբարձիմ (hakatarabarjim)
- համաբառնամ (hamabaṙnam)
- համբառնամ (hambaṙnam)
- համբարձաբերձ (hambarjaberj)
- համբարձախօսական (hambarjaxōsakan)
- համբարձային (hambarjayin)
- համբարձողութիւն (hambarjołutʻiwn)
- համբարձումն (hambarjumn)
- համբարձչաբար (hambarjčʻabar)
- հարաւաբերձ (harawaberj)
- հարկաբարձութիւն (harkabarjutʻiwn)
- հոգաբարձ (hogabarj)
- հոգաբարձականութիւն (hogabarjakanutʻiwn)
- հոգաբարձեմ (hogabarjem)
- հոգաբարձու (hogabarju)
- հոգաբարձութիւն (hogabarjutʻiwn)
- հոգաբարձօրէն (hogabarjōrēn)
- հոգեբարձ (hogebarj)
- հոգեբարձու (hogebarju)
- հոգէբարձ (hogēbarj)
- հոգէբարձող (hogēbarjoł)
- հոգէբարձու (hogēbarju)
- հոգէբարձութիւն (hogēbarjutʻiwn)
- հրաբերձ (hraberj)
- հրաբերձաբար (hraberjabar)
- հրաբերձութիւն (hraberjutʻiwn)
- ձողաբարձ (jołabarj)
- մակաբառնամ (makabaṙnam)
- մանկաբարձ (mankabarj)
- մեծաբերձ (mecaberj)
- մեհենաբարձ (mehenabarj)
- միաբարձ (miabarj)
- յաղթաբերձ (yałtʻaberj)
- նշանաբարձ (nšanabarj)
- շարաբառնամ (šarabaṙnam)
- շարաբարձումն (šarabarjumn)
- շնորհաբարձ (šnorhabarj)
- ուղիշաբերձ (ułišaberj)
- ուղղաբերձ (ułłaberj)
- ուշաբարձ (ušabarj)
- ուշաբարձեալ (ušabarjeal)
- պաշարաբարձ (pašarabarj)
- պատարագաբարձ (pataragabarj)
- պարաբառնամ (parabaṙnam)
- սարաբարձր (sarabarjr)
- վերաբերձ (veraberj)
- վերամբառնամ (verambaṙnam)
- վերամբարձ (verambarj)
- վերամբարձագնաց (verambarjagnacʻ)
- վերամբարձագոյն (verambarjagoyn)
- վերամբարձական (verambarjakan)
- վերամբարձահան (verambarjahan)
- վերամբարձայած (verambarjayac)
- վերամբարձայածու (verambarjayacu)
- վերամբարձութիւն (verambarjutʻiwn)
- վերգրկաբարձիկ (vergrkabarjik)
- վերըմբերձիկ (verəmberjik)
- վերըմբերձուստ (verəmberjust)
- վերհամբարձ (verhambarj)
- վերհամբարձագոյն (verhambarjagoyn)
- տարաբարձ (tarabarj)
- տարաբարձական (tarabarjakan)
- տարաբարձիմ (tarabarjim)
- տարաբարձութիւն (tarabarjutʻiwn)
- րենամբարձ (renambarj)
- փարաբառնամ (pʻarabaṙnam)
- փարաբարձութիւն (pʻarabarjutʻiwn)
- փոխամբարձեալ (pʻoxambarjeal)
Descendants edit
References edit
- ^ Ačaṙyan, Hračʻya (1940) Hayocʻ lezvi patmutʻyun [History of the Armenian Language] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, pages 40–41
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “բառնալ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- ^ Fortson, Benjamin W. (2010) Indo-European Language and Culture: An Introduction, second edition, Oxford: Blackwell, page 385
- ^ Martirosyan, Hrach (2010) “barjr”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 171
- ^ J̌ahukyan, Geworg (2010) “բարձր”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik
Further reading edit
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “բարձր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “բարձր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy