wzgląd

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *vъzględъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈvzɡlɔ̃t/
• Rhymes: -ɔ̃t
• Syllabification: wzgląd

Noun

wzgląd m inan

1. regard (taking someone into consideration)

Further reading

• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “wzgląd”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “wzgląd”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *vъzględъ. By surface analysis, deverbal from względać. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vzɡlʲɑ̃t/
• IPA^(key): (15^th CE) /vzɡlʲɑ̃t/

Noun

wzgląd m inan

1. (attested in Sieradz-Łęczyca) appearance, look, form
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXII, Łęczyca, page 25:

     Sedile sibi constituebat (sc. angelus) ibi, formaque fulgurei terroris, gl. aspectus fulminee horribilitatis wszgląth straszlyvego lyskanya, erat faciei

     [Sedile sibi constituebat (sc. angelus) ibi, formaque fulgurei terroris, gl. aspectus fulminee horribilitatis wzgląd straszliwego łyskania, erat faciei]

2. (attested in Sieradz-Łęczyca) image, likeness
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[5], [6], [7]}, volume XXII, Łęczyca, page 11:

     Cum fame tue titulos deflorando de te perversorum oblatrat detractio, vite tue tibi propone speculum, wszgląd, et mentem tuam interroga

     [Cum fame tue titulos deflorando de te perversorum oblatrat detractio, vite tue tibi propone speculum, wzgląd, et mentem tuam interroga]

3. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) regard, view (way of interacting or relating to someone, way of looking)
   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎^[8], Krakow, Brodnia, page 91b:

     Nyechay bandzye wzglad moy na czyą, pana mego, yako wyernoscz y pylnoscz szlugy kozdego (Psal 122, 2)

     [Niechaj będzie wzgląd moj na cię, Pana mego, jako wierność i pilność sługi kożdego (Psal 122, 2)]

4. (attested in Greater Poland) regard (keeping someone in mind)
   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[9], Lubiń, page 127:

     Myecz wsglad respicere

     [Mieć wzgląd respicere]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 115v:

     Respicere id est iterum videre ansehen myecz wsglad

     [Respicere id est iterum videre ansehen mieć wzgląd]

5. vision, hallucination, apparition
   • 1885-2024 [c. 1450], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[10], volume IV, page 571:

     Od nepodobnego wszgląda ab illicitis visionibus

     [Od niepodobnego względa ab illicitis visionibus]

6. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) model, example
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[11], [12], [13]}, volume XXV, Radom, Miłosław, page 139:

     Collegit (sc. pictor) septem virgines formosas in exemplar na wszglądi

     [Collegit (sc. pictor) septem virgines formosas in exemplar na względy]

Related terms

nouns

• wzglądacz
• wzglądanie
• wzglądnienie
• względca

 

verbs

• ględać impf
• względnąć pf, względać impf

 

Descendants

• Polish: wzgląd
• Silesian: wzglōnd

References

• Boryś, Wiesław (2005) “wzgląd”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “wzgląd”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wzgląd”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “wzgląd”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish wzgląd. By surface analysis, deverbal from wzglądać.

Pronunciation

• IPA^(key): /vzɡlɔnt/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈvzɡlɔ̃t/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔnt
• Syllabification: wzgląd

Noun

wzgląd m inan

1. (literary) sake, consideration, regard (act of considering something, act of recognizing something's importance) [with na (+ accusative) ‘for whom/what’]
2. regard, sake (reason)

   Synonym: przyczyna

3. regard (particular aspect or detail; respect, sense)
4. (in the plural, literary) favor (benevolent regard)
5. (obsolete, in the plural) consideration, regard; understanding, tolerance, leniency, sympathy

   Synonyms: pobłażanie, wyrozumiałość

6. (obsolete) regard (steady look, a gaze)
7. (obsolete) relation, proportion

   Synonyms: proporcja, stosunek

8. (Middle Polish) regard, respect (high opinion of someone or something)

   Synonyms: poważanie, szacunek

Declension

Declension of wzgląd

	singular	plural
nominative	wzgląd	względy
genitive	względu	względów
dative	względowi	względom
accusative	wzgląd	względy
instrumental	względem	względami
locative	względzie	względach
vocative	względzie	względy

Derived terms

adjective

• względny

 

adverb

• w tym względzie

 

prepositions

• bez względu na
• pod względem
• przez wzgląd na
• względem
• ze względu na

 

verbs

• mieć wzgląd impf

 

Related terms

adjective

• bezwzględny

 

adverbs

• bezwzględnie
• względnie

 

noun

• bezwzględność

 

verbs

• ględać impf
• uwzględnić pf, uwzględniać impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), wzgląd is one of the most used words in Polish, appearing 60 times in scientific texts, 21 times in news, 62 times in essays, 20 times in fiction, and 13 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 176 times, making it the 328th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• wzgląd in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wzgląd in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wzgląd”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “WZGLĄD”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 28.08.2023
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wzgląd”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wzgląd”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wzgląd”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 1135
• wzgląd in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego