नाथ

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit नाथ (nāthá).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /nɑːt̪ʰ/, [näːt̪ʰ]

Noun

नाथ • (nāth) m (Urdu spelling ناتھ)

1. lord
2. protector
3. patron
4. master
5. husband

Declension

Declension of नाथ (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	नाथ nāth	नाथ nāth
oblique	नाथ nāth	नाथों nāthõ
vocative	नाथ nāth	नाथो nātho

Pali

Alternative forms

Alternative scripts

• nātha (Latin script)
• 𑀦𑀸𑀣 (Brahmi script)
• নাথ (Bengali script)
• නාථ (Sinhalese script)
• နာထ or ၼႃထ (Burmese script)
• นาถ or นาถะ (Thai script)
• ᨶᩣᨳ (Tai Tham script)
• ນາຖ or ນາຖະ (Lao script)
• នាថ (Khmer script)
• 𑄚𑄂𑄗 (Chakma script)

Noun

नाथ m

1. Devanagari script form of nātha

Declension

Declension table of "नाथ" (masculine)

Case \ Number	Singular	Plural
Nominative (first)	नाथो (nātho)	नाथा (nāthā)
Accusative (second)	नाथं (nāthaṃ)	नाथे (nāthe)
Instrumental (third)	नाथेन (nāthena)	नाथेहि (nāthehi) or नाथेभि (nāthebhi)
Dative (fourth)	नाथस्स (nāthassa) or नाथाय (nāthāya) or नाथत्थं (nāthatthaṃ)	नाथानं (nāthānaṃ)
Ablative (fifth)	नाथस्मा (nāthasmā) or नाथम्हा (nāthamhā) or नाथा (nāthā)	नाथेहि (nāthehi) or नाथेभि (nāthebhi)
Genitive (sixth)	नाथस्स (nāthassa)	नाथानं (nāthānaṃ)
Locative (seventh)	नाथस्मिं (nāthasmiṃ) or नाथम्हि (nāthamhi) or नाथे (nāthe)	नाथेसु (nāthesu)
Vocative (calling)	नाथ (nātha)	नाथा (nāthā)

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• নাথ (Assamese script)
• ᬦᬵᬣ (Balinese script)
• নাথ (Bengali script)
• 𑰡𑰯𑰞 (Bhaiksuki script)
• 𑀦𑀸𑀣 (Brahmi script)
• နာထ (Burmese script)
• નાથ (Gujarati script)
• ਨਾਥ (Gurmukhi script)
• 𑌨𑌾𑌥 (Grantha script)
• ꦤꦴꦡ (Javanese script)
• 𑂢𑂰𑂟 (Kaithi script)
• ನಾಥ (Kannada script)
• នាថ (Khmer script)
• ນາຖ (Lao script)
• നാഥ (Malayalam script)
• ᠨᠠ᠎᠊ᠠᡨᠠ (Manchu script)
• 𑘡𑘰𑘞 (Modi script)
• ᠨᠠᢗᠲᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧁𑧑𑦾 (Nandinagari script)
• 𑐣𑐵𑐠 (Newa script)
• ନାଥ (Odia script)
• ꢥꢵꢢ (Saurashtra script)
• 𑆤𑆳𑆡 (Sharada script)
• 𑖡𑖯𑖞 (Siddham script)
• නාථ (Sinhalese script)
• 𑩯𑩛𑩬 (Soyombo script)
• 𑚝𑚭𑚚 (Takri script)
• நாத² (Tamil script)
• నాథ (Telugu script)
• นาถ (Thai script)
• ནཱ་ཐ (Tibetan script)
• 𑒢𑒰𑒟 (Tirhuta script)
• 𑨝𑨊𑨚 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *HnaHtʰás, from Proto-Indo-Iranian *HnaHtʰás, from Proto-Indo-European *h₃neh₂- (“to help, support”), with semantic influence from the etymologically unrelated root नाध् (nādh, “to seek help”). Cognate with Ancient Greek ὀνί̆νημῐ (onínēmi, “to help; to please”). The Sanskrit root is नाथ् (nāth, “to seek aid, ask”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /nɑː.tʰɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈn̪ɑː.t̪ʰɐ/

Noun

नाथ • (nāthá) stem, n

1. refuge, help, resort

Declension

Neuter a-stem declension of नाथ (nāthá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नाथम् nāthám	नाथे nāthé	नाथानि / नाथा¹ nāthā́ni / nāthā́¹
Vocative	नाथ nā́tha	नाथे nā́the	नाथानि / नाथा¹ nā́thāni / nā́thā¹
Accusative	नाथम् nāthám	नाथे nāthé	नाथानि / नाथा¹ nāthā́ni / nāthā́¹
Instrumental	नाथेन nāthéna	नाथाभ्याम् nāthā́bhyām	नाथैः / नाथेभिः¹ nāthaíḥ / nāthébhiḥ¹
Dative	नाथाय nāthā́ya	नाथाभ्याम् nāthā́bhyām	नाथेभ्यः nāthébhyaḥ
Ablative	नाथात् nāthā́t	नाथाभ्याम् nāthā́bhyām	नाथेभ्यः nāthébhyaḥ
Genitive	नाथस्य nāthásya	नाथयोः nātháyoḥ	नाथानाम् nāthā́nām
Locative	नाथे nāthé	नाथयोः nātháyoḥ	नाथेषु nāthéṣu
Notes	¹Vedic

Noun

नाथ • (nāthá) stem, m

1. (often at the end of compounds, esp. in names of gods and men) protector, patron, possessor, owner, ward, guardian, lord
2. husband (especially in vocative)
3. a rope passed through the nose of a draft ox
4. name of several authors

Declension

Masculine a-stem declension of नाथ (nāthá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नाथः nātháḥ	नाथौ / नाथा¹ nāthaú / nāthā́¹	नाथाः / नाथासः¹ nāthā́ḥ / nāthā́saḥ¹
Vocative	नाथ nā́tha	नाथौ / नाथा¹ nā́thau / nā́thā¹	नाथाः / नाथासः¹ nā́thāḥ / nā́thāsaḥ¹
Accusative	नाथम् nāthám	नाथौ / नाथा¹ nāthaú / nāthā́¹	नाथान् nāthā́n
Instrumental	नाथेन nāthéna	नाथाभ्याम् nāthā́bhyām	नाथैः / नाथेभिः¹ nāthaíḥ / nāthébhiḥ¹
Dative	नाथाय nāthā́ya	नाथाभ्याम् nāthā́bhyām	नाथेभ्यः nāthébhyaḥ
Ablative	नाथात् nāthā́t	नाथाभ्याम् nāthā́bhyām	नाथेभ्यः nāthébhyaḥ
Genitive	नाथस्य nāthásya	नाथयोः nātháyoḥ	नाथानाम् nāthā́nām
Locative	नाथे nāthé	नाथयोः nātháyoḥ	नाथेषु nāthéṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

• अचलनाथ (acalanātha)
• अधिनाथ (adhinātha)
• अधिलोकनाथ (adhilokanātha)
• अनाथ (anātha)
• अपत्यनाथ (apatyanātha)
• अपांनाथ (apāṃnātha)
• अम्बुनाथ (ambunātha)
• अरुन्धतीनाथ (arundhatīnātha)
• अर्थाधिनाथ (arthādhinātha)
• अलब्धनाथ (alabdhanātha)
• आदिनाथ (ādinātha)
• आनन्दनाथ (ānandanātha)
• आमर्दकतीर्थनाथ (āmardakatīrthanātha)
• उडुनाथ (uḍunātha)
• उद्दण्डरङ्गनाथ (uddaṇḍaraṅganātha)
• उमानाथ (umānātha)
• ऋक्षनाथ (ṛkṣanātha)
• ऋतुनाथ (ṛtunātha)
• एकनाथ (ekanātha)
• एकाम्रनाथ (ekāmranātha)
• कठिनतारकनाथ (kaṭhinatārakanātha)
• कलनाथ (kalanātha)
• कलानाथ (kalānātha)
• कलिनाथ (kalinātha)
• कल्पनाथ (kalpanātha)
• कल्लिनाथ (kallinātha)
• कालनाथ (kālanātha)
• कालप्रियनाथ (kālapriyanātha)
• काशिनाथ (kāśinātha)
• काशीनाथ (kāśīnātha)
• कुकुराधिनाथ (kukurādhinātha)
• कुनाथ (kunātha)
• कुमुदनाथ (kumudanātha)
• कुसुमसनाथ (kusumasanātha)
• कूर्मनाथ (kūrmanātha)
• केदारनाथ (kedāranātha)
• कैलासनाथ (kailāsanātha)
• क्षणदाधिनाथ (kṣaṇadādhinātha)
• क्षपानाथ (kṣapānātha)
• क्षितिनाथ (kṣitinātha)
• क्षौणीनाथ (kṣauṇīnātha)
• गङ्गानाथ (gaṅgānātha)
• गजेन्द्रनाथ (gajendranātha)
• गणनाथ (gaṇanātha)
• गणपतिनाथ (gaṇapatinātha)
• गोकुलनाथ (gokulanātha)
• गोनाथ (gonātha)
• गोपीनाथ (gopīnātha)
• गोरक्षनाथ (gorakṣanātha)
• गोविन्दनाथ (govindanātha)
• गौरीनाथ (gaurīnātha)
• चमूनाथ (camūnātha)
• चम्पकनाथ (campakanātha)
• चर्यानाथ (caryānātha)
• चित्तनाथ (cittanātha)
• चित्रनाथ (citranātha)
• जगदेकनाथ (jagadekanātha)
• जगन्नाथ (jagannātha)
• जननाथ (jananātha)
• जनाधिनाथ (janādhinātha)
• जन्मकनाथ (janmakanātha)
• जानकीनाथ (jānakīnātha)
• जीवनाथ (jīvanātha)
• जीवितनाथ (jīvitanātha)
• तरंगिणीनाथ (taraṃgiṇīnātha)
• तारनाथ (tāranātha)
• तुङ्गनाथ (tuṅganātha)
• तुरंगनाथ (turaṃganātha)
• त्रिकालनाथ (trikālanātha)
• त्रिलोकनाथ (trilokanātha)
• त्रिलोकीनाथ (trilokīnātha)
• त्रैलोक्यनाथ (trailokyanātha)
• त्र्यंशनाथ (tryaṃśanātha)
• दिङ्नाथ (diṅnātha)
• दिननाथ (dinanātha)
• दिनाधिनाथ (dinādhinātha)
• दिवसनाथ (divasanātha)
• दीननाथ (dīnanātha)
• देवनाथ (devanātha)
• द्वारकानाथ (dvārakānātha)
• धर्मनाथ (dharmanātha)
• धुनीनाथ (dhunīnātha)
• ध्वनिनाथ (dhvaninātha)
• नक्षत्रनाथ (nakṣatranātha)
• नटनानन्दनाथ (naṭanānandanātha)
• नदीनाथ (nadīnātha)
• नन्दनाथ (nandanātha)
• नरनाथ (naranātha)
• नाकनाथ (nākanātha)
• नाकिनाथ (nākinātha)
• नागनाथ (nāganātha)
• नाथकाम (nāthakāma)
• नाथकुमार (nāthakumāra)
• नाथत्व (nāthatva)
• नाथमल्ल (nāthamalla)
• नाथमल्लब्रह्मचारिन् (nāthamallabrahmacārin)
• नाथमान (nāthamāna)
• नाथवती (nāthavatī)
• नाथवत् (nāthavat)
• नाथवत्ता (nāthavattā)
• नाथविद् (nāthavid)
• नाथविन्दु (nāthavindu)
• नाथसिंह (nāthasiṃha)
• नाथस्तुति (nāthastuti)
• नाथहरि (nāthahari)
• नाथहार (nāthahāra)
• नाथानन्दमुनि (nāthānandamuni)
• नाथाय (nāthāya)
• नाथित (nāthita)
• नाथिन् (nāthin)
• नाथोक (nāthoka)
• नारीनाथ (nārīnātha)
• निजात्मानन्दनाथ (nijātmānandanātha)
• नित्यनाथ (nityanātha)
• निधिनाथ (nidhinātha)
• निर्नाथ (nirnātha)
• निशानाथ (niśānātha)
• निशीथिनीनाथ (niśīthinīnātha)
• नेमनाथ (nemanātha)
• नेमिनाथ (neminātha)
• पञ्चनाथ (pañcanātha)
• पठनाधिनाथ (paṭhanādhinātha)
• पर्जन्यनाथ (parjanyanātha)
• पशुनाथ (paśunātha)
• पशुपतिनाथ (paśupatinātha)
• पाञ्चालनाथ (pāñcālanātha)
• पाण्ड्यनाथ (pāṇḍyanātha)
• पाथोनाथ (pāthonātha)
• पार्वतीनाथ (pārvatīnātha)
• पार्वतीप्राणनाथ (pārvatīprāṇanātha)
• पार्श्वनाथ (pārśvanātha)
• पिप्पलनाथ (pippalanātha)
• पुण्यनाथ (puṇyanātha)
• पुण्यानन्दनाथ (puṇyānandanātha)
• प्रजानाथ (prajānātha)
• प्रमथनाथ (pramathanātha)
• प्राज्ञभूतनाथ (prājñabhūtanātha)
• प्राणनाथ (prāṇanātha)
• प्राणाधिनाथ (prāṇādhinātha)
• प्रेतनाथ (pretanātha)
• बटुकनाथ (baṭukanātha)
• बदरीनाथ (badarīnātha)
• बिन्दुनाथ (bindunātha)
• बिल्वनाथ (bilvanātha)
• बीजनाथ (bījanātha)
• बैजनाथ (baijanātha)
• भवनाथ (bhavanātha)
• भागीरथीनाथ (bhāgīrathīnātha)
• भानुनाथ (bhānunātha)
• भावनाथ (bhāvanātha)
• भासुरानन्दनाथ (bhāsurānandanātha)
• भिल्लीनाथ (bhillīnātha)
• भीमनाथ (bhīmanātha)
• भूतनाथ (bhūtanātha)
• भूमिनाथ (bhūminātha)
• भोगनाथ (bhoganātha)
• भोलानाथ (bholānātha)
• मञ्जुनाथ (mañjunātha)
• मत्स्यनाथ (matsyanātha)
• मथुरानाथ (mathurānātha)
• मनुजनाथ (manujanātha)
• मनोधिनाथ (manodhinātha)
• मल्लनाथ (mallanātha)
• मल्लिनाथ (mallinātha)
• महीनाथ (mahīnātha)
• महेन्द्रनाथ (mahendranātha)
• मीननाथ (mīnanātha)
• मूर्तिसनाथ (mūrtisanātha)
• मृतनाथ (mṛtanātha)
• मेङ्गनाथ (meṅganātha)
• मैत्रीनाथ (maitrīnātha)
• मोदनाथ (modanātha)
• यदुनाथ (yadunātha)
• याज्ञिकनाथ (yājñikanātha)
• यादोनाथ (yādonātha)
• यामिनीनाथ (yāminīnātha)
• यूथनाथ (yūthanātha)
• योगनाथ (yoganātha)
• रक्षोनाथ (rakṣonātha)
• रघुनाथ (raghunātha)
• रङ्गनाथ (raṅganātha)
• रजनीकरनाथ (rajanīkaranātha)
• रजनीचरनाथ (rajanīcaranātha)
• रत्ननाथ (ratnanātha)
• रमानाथ (ramānātha)
• रलमानाथ (ralamānātha)
• रसनाथ (rasanātha)
• राजनाथ (rājanātha)
• रात्रिनाथ (rātrinātha)
• राधानाथ (rādhānātha)
• रामनाथ (rāmanātha)
• रुचिनाथ (rucinātha)
• रुद्रनाथ (rudranātha)
• लक्ष्मीनाथ (lakṣmīnātha)
• लक्ष्मीसनाथ (lakṣmīsanātha)
• लङ्कानाथ (laṅkānātha)
• लोकनाथ (lokanātha)
• वंशनाथ (vaṃśanātha)
• वटतीर्थनाथ (vaṭatīrthanātha)
• वरदनाथ (varadanātha)
• वर्णनाथ (varṇanātha)
• वाञ्छानाथ (vāñchānātha)
• वाणीनाथ (vāṇīnātha)
• वारिनाथ (vārinātha)
• विजयनाथ (vijayanātha)
• वित्तनाथ (vittanātha)
• विद्याधीशनाथ (vidyādhīśanātha)
• विद्यानन्दनाथ (vidyānandanātha)
• विद्यानाथ (vidyānātha)
• विनाथ (vinātha)
• विमलानन्दनाथ (vimalānandanātha)
• विरिञ्चिनाथ (viriñcinātha)
• विलिनाथ (vilinātha)
• विश्वनाथ (viśvanātha)
• विश्वानन्दनाथ (viśvānandanātha)
• विश्वेश्वरनाथ (viśveśvaranātha)
• वीरनाथ (vīranātha)
• वृक्षनाथ (vṛkṣanātha)
• वेङ्कटगिरिनाथ (veṅkaṭagirinātha)
• वेङ्कटनाथ (veṅkaṭanātha)
• वैकुण्ठदीपिकानाथ (vaikuṇṭhadīpikānātha)
• वैद्यनाथ (vaidyanātha)
• व्रजनाथ (vrajanātha)
• शंकरानन्दनाथ (śaṃkarānandanātha)
• शक्तिनाथ (śaktinātha)
• शम्भुनाथ (śambhunātha)
• शम्भूनाथ (śambhūnātha)
• शान्तिनाथ (śāntinātha)
• शारिकानाथ (śārikānātha)
• शालिकनाथ (śālikanātha)
• शालिनाथ (śālinātha)
• शिवनाथ (śivanātha)
• शिवानन्दनाथ (śivānandanātha)
• शुक्लमथुरानाथ (śuklamathurānātha)
• शुक्लेश्वरनाथ (śukleśvaranātha)
• श्रीनाथ (śrīnātha)
• श्रीरङ्गनाथ (śrīraṅganātha)
• सच्चिदानन्दनाथ (saccidānandanātha)
• सत्यनाथ (satyanātha)
• सत्यानन्दनाथ (satyānandanātha)
• सदानन्दनाथ (sadānandanātha)
• सद्वैद्यनाथ (sadvaidyanātha)
• सनाथ (sanātha)
• सरिन्नाथ (sarinnātha)
• सर्वसेनाधिनाथ (sarvasenādhinātha)
• सहजाधिनाथ (sahajādhinātha)
• सांकाश्यनाथ (sāṃkāśyanātha)
• सिद्धनाथ (siddhanātha)
• सिन्धुनाथ (sindhunātha)
• सुखनाथ (sukhanātha)
• सुनाथ (sunātha)
• सुभगानन्दनाथ (subhagānandanātha)
• सुरलोकनाथ (suralokanātha)
• सेनाधिनाथ (senādhinātha)
• सेनानाथ (senānātha)
• सोमदेवैकनाथ (somadevaikanātha)
• सोमनाथ (somanātha)
• सोमानन्दनाथ (somānandanātha)
• स्त्रीनाथ (strīnātha)
• हरनाथ (haranātha)
• हरिनाथ (harinātha)
• हृदयनाथ (hṛdayanātha)
• हृषीकनाथ (hṛṣīkanātha)
• हेमन्तनाथ (hemantanātha)

 

Adjective

नाथ • (nāthá) m

1. possessed of, occupied by, furnished with, (compare सनाथ (sa-natha))

Declension

Masculine a-stem declension of नाथ
Nom. sg.	नाथः (nāthaḥ)
Gen. sg.	नाथस्य (nāthasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नाथः (nāthaḥ)	नाथौ (nāthau)	नाथाः (nāthāḥ)
Vocative	नाथ (nātha)	नाथौ (nāthau)	नाथाः (nāthāḥ)
Accusative	नाथम् (nātham)	नाथौ (nāthau)	नाथान् (nāthān)
Instrumental	नाथेन (nāthena)	नाथाभ्याम् (nāthābhyām)	नाथैः (nāthaiḥ)
Dative	नाथाय (nāthāya)	नाथाभ्याम् (nāthābhyām)	नाथेभ्यः (nāthebhyaḥ)
Ablative	नाथात् (nāthāt)	नाथाभ्याम् (nāthābhyām)	नाथेभ्यः (nāthebhyaḥ)
Genitive	नाथस्य (nāthasya)	नाथयोः (nāthayoḥ)	नाथानाम् (nāthānām)
Locative	नाथे (nāthe)	नाथयोः (nāthayoḥ)	नाथेषु (nātheṣu)

Feminine ā-stem declension of नाथ
Nom. sg.	नाथा (nāthā)
Gen. sg.	नाथायाः (nāthāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नाथा (nāthā)	नाथे (nāthe)	नाथाः (nāthāḥ)
Vocative	नाथे (nāthe)	नाथे (nāthe)	नाथाः (nāthāḥ)
Accusative	नाथाम् (nāthām)	नाथे (nāthe)	नाथाः (nāthāḥ)
Instrumental	नाथया (nāthayā)	नाथाभ्याम् (nāthābhyām)	नाथाभिः (nāthābhiḥ)
Dative	नाथायै (nāthāyai)	नाथाभ्याम् (nāthābhyām)	नाथाभ्यः (nāthābhyaḥ)
Ablative	नाथायाः (nāthāyāḥ)	नाथाभ्याम् (nāthābhyām)	नाथाभ्यः (nāthābhyaḥ)
Genitive	नाथायाः (nāthāyāḥ)	नाथयोः (nāthayoḥ)	नाथानाम् (nāthānām)
Locative	नाथायाम् (nāthāyām)	नाथयोः (nāthayoḥ)	नाथासु (nāthāsu)

Neuter a-stem declension of नाथ
Nom. sg.	नाथम् (nātham)
Gen. sg.	नाथस्य (nāthasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नाथम् (nātham)	नाथे (nāthe)	नाथानि (nāthāni)
Vocative	नाथ (nātha)	नाथे (nāthe)	नाथानि (nāthāni)
Accusative	नाथम् (nātham)	नाथे (nāthe)	नाथानि (nāthāni)
Instrumental	नाथेन (nāthena)	नाथाभ्याम् (nāthābhyām)	नाथैः (nāthaiḥ)
Dative	नाथाय (nāthāya)	नाथाभ्याम् (nāthābhyām)	नाथेभ्यः (nāthebhyaḥ)
Ablative	नाथात् (nāthāt)	नाथाभ्याम् (nāthābhyām)	नाथेभ्यः (nāthebhyaḥ)
Genitive	नाथस्य (nāthasya)	नाथयोः (nāthayoḥ)	नाथानाम् (nāthānām)
Locative	नाथे (nāthe)	नाथयोः (nāthayoḥ)	नाथेषु (nātheṣu)

Descendants

• Prakrit: 𑀡𑀸𑀳 (ṇāha), 𑀡𑀸𑀥 (ṇādha)
• → Assamese: নাথ (nath)
• → Bengali: নাথ (nath)
• → Hindi: नाथ (nāth)
• → Kannada: ನಾಥ (nātha)
• → Marathi: नाथ (nāth)
• → Odia: ନାଥ (nātha)
• → Old Javanese: nātha
  • → Balinese: ᬦᬵᬣ (nata)
• → Pali: nātha
• → Punjabi: ਨਾਥ (nāth)
• Tamil: நாதன் (nātaṉ), நாதான் (nātāṉ), நாதியன் (nātiyaṉ)
• → Telugu: నాథుడు (nāthuḍu)

References

• Monier Williams (1899) “नाथ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0534/3.
• Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 33-4