नील

See also: नीला, निलो, नाली, and नल

Bhojpuri

Etymology

From Sanskrit नील (nīla).

Noun

नील (nīl) m (Kaithi 𑂢𑂲𑂪)

1. (botany) indigo

Hindi

Etymology

From Sanskrit नील (nīla).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /niːl/, [n̪iːl̪]

Noun

नील • (nīl) m (Urdu spelling نیل‎)

1. blue, indigo
2. (botany) indigo

Declension

Declension of नील (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	नील nīl	नील nīl
oblique	नील nīl	नीलों nīlõ
vocative	नील nīl	नीलो nīlo

Adjective

नील • (nīl) (indeclinable, Urdu spelling نیل‎)

1. blue

See also

• नीला (nīlā)

Nepali

Nepali numbers ^(edit)

[a], [b] ←  100,000,000 (108)	[a], [b] ←  100,000,000,000 (1011)	१०,००,००,००,००,००,००० 1014	1016  →
Cardinal: नील (nīl)     Ordinal: नीलौँ (nīla͠u)

Pronunciation

• IPA^(key): [nil]
• Phonetic Devanagari: निल्

Adjective

नील • (nīl)

1. indigo

Numeral

नील • (nīl)

1. 1e+14

See also

Colors in Nepali · रङ्ग (raṅg) (layout · text)

सेतो (seto), श्वेत (śvet)	खरानी (kharānī), ध्वाँसे (dhwā̃se)	कालो (kālo)
रातो (rāto); सिम्रिक (simrik), गाढा रातो (gāḍhā rāto)	सुन्तला (suntalā); खैरो (khairo)	पहेंलो (pahẽlo); क्रीम (krīm)
कागती (kāgatī)	हरियो (hariyo)	पुदिना रङ्ग (pudinā raṅg); गाढा हरियो (gāḍhā hariyo)
आकाशे (ākāśe), आस्मानी (āsmānī); टील (ṭīl)	आकाशे (ākāśe)	निलो (nilo), नीलो (nīlo)
बैंगनी (baiṅganī); नील (nīl)	रानी (rānī); बैजनी (baijanī), बैगनी (baiganī), बैगुने (baigune)	गुलाबी (gulābī), गुलाफी (gulāphī)

Further reading

• “नील”, in नेपाली बृहत् शब्दकोश (Nepālī Br̥hat Śabdakoś) [Comprehensive Nepali Dictionary], Kathmandu: Nepal Academy, 2018

Pali

Alternative forms

Alternative forms

• nīla (Latin script)
• 𑀦𑀻𑀮 (Brahmi script)
• নীল (Bengali script)
• නීල (Sinhalese script)
• နီလ or နဳလ or ၼီလ (Burmese script)
• นีล or นีละ (Thai script)
• ᨶᩦᩃ (Tai Tham script)
• ນີລ or ນີລະ (Lao script)
• នីល (Khmer script)
• 𑄚𑄩𑄣 (Chakma script)

Adjective

नील

1. Devanagari script form of nīla

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ᬦᬷᬮ (Balinese script)
• নীল (Assamese script)
• নীল (Bengali script)
• 𑰡𑰱𑰩 (Bhaiksuki script)
• 𑀦𑀻𑀮 (Brahmi script)
• 𑌨𑍀𑌲 (Grantha script)
• નીલ (Gujarati script)
• ਨੀਲ (Gurmukhi script)
• ꦤꦷꦭ (Javanese script)
• នីល (Khmer script)
• ನೀಲ (Kannada script)
• ນີລ (Lao script)
• നീല (Malayalam script)
• 𑘡𑘲𑘩 (Modi script)
• ᠨᢈᢈᠯᠠ᠋ (Mongolian script)
• ᠨᡳᡳᠯᠠ (Manchu script)
• နီလ (Burmese script)
• 𑧁𑧓𑧉 (Nandinagari script)
• 𑐣𑐷𑐮 (Newa script)
• ନୀଲ (Oriya script)
• ꢥꢷꢭ (Saurashtra script)
• 𑆤𑆵𑆬 (Sharada script)
• 𑖡𑖱𑖩 (Siddham script)
• නීල (Sinhalese script)
• నీల (Telugu script)
• นีล (Thai script)
• ནཱི་ལ (Tibetan script)
• 𑒢𑒲𑒪 (Tirhuta script)

Etymology

From Proto-Indo-European *neyH- (“to lead, be excited, shine”), see also Welsh nwyfiant (“splendor, gleam”), Old Irish niab (“strength”), noib (“holy”), Middle Irish niam (“splendor, gleam”), niamda (“shining”), Proto-Germanic *nīþą (“envy”). Also compare नयति (nayati, “to lead”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /níː.lɐ/
• (Classical) IPA^(key): /ˈn̪iː.l̪ɐ/

Adjective

नील • (nī́la)

1. of a dark colour
   1. dark blue
   2. dark green
   3. black

Declension

Masculine a-stem declension of नील
Nom. sg.	नीलः (nīlaḥ)
Gen. sg.	नीलस्य (nīlasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नीलः (nīlaḥ)	नीलौ (nīlau)	नीलाः (nīlāḥ)
Vocative	नील (nīla)	नीलौ (nīlau)	नीलाः (nīlāḥ)
Accusative	नीलम् (nīlam)	नीलौ (nīlau)	नीलान् (nīlān)
Instrumental	नीलेन (nīlena)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलैः (nīlaiḥ)
Dative	नीलाय (nīlāya)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलेभ्यः (nīlebhyaḥ)
Ablative	नीलात् (nīlāt)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलेभ्यः (nīlebhyaḥ)
Genitive	नीलस्य (nīlasya)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलानाम् (nīlānām)
Locative	नीले (nīle)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलेषु (nīleṣu)

Feminine ā-stem declension of नील
Nom. sg.	नीला (nīlā)
Gen. sg.	नीलायाः (nīlāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नीला (nīlā)	नीले (nīle)	नीलाः (nīlāḥ)
Vocative	नीले (nīle)	नीले (nīle)	नीलाः (nīlāḥ)
Accusative	नीलाम् (nīlām)	नीले (nīle)	नीलाः (nīlāḥ)
Instrumental	नीलया (nīlayā)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलाभिः (nīlābhiḥ)
Dative	नीलायै (nīlāyai)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलाभ्यः (nīlābhyaḥ)
Ablative	नीलायाः (nīlāyāḥ)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलाभ्यः (nīlābhyaḥ)
Genitive	नीलायाः (nīlāyāḥ)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलानाम् (nīlānām)
Locative	नीलायाम् (nīlāyām)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलासु (nīlāsu)

Neuter a-stem declension of नील
Nom. sg.	नीलम् (nīlam)
Gen. sg.	नीलस्य (nīlasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	नीलम् (nīlam)	नीले (nīle)	नीलानि (nīlāni)
Vocative	नील (nīla)	नीले (nīle)	नीलानि (nīlāni)
Accusative	नीलम् (nīlam)	नीले (nīle)	नीलानि (nīlāni)
Instrumental	नीलेन (nīlena)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलैः (nīlaiḥ)
Dative	नीलाय (nīlāya)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलेभ्यः (nīlebhyaḥ)
Ablative	नीलात् (nīlāt)	नीलाभ्याम् (nīlābhyām)	नीलेभ्यः (nīlebhyaḥ)
Genitive	नीलस्य (nīlasya)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलानाम् (nīlānām)
Locative	नीले (nīle)	नीलयोः (nīlayoḥ)	नीलेषु (nīleṣu)

Descendants

• Dardic:
  • Kalasha: níḷa
  • Kashmiri: نیوٗل‎ (nyūl)
• Magadhi Prakrit:
  • Assamese: নীলা (nila)
  • Bengali: নীল (nīl)
• Maharastri Prakrit: 𑀡𑀻𑀮 (ṇīla)
  • Dhivehi: ނޫ‎ (nū)
  • Marathi: निळा (niḷā)
  • Konkani: नीळो (nīḷô)
• Pali: nīla
  • → Mongolian: ᠨᠢᠯ (nil)
  • → Tibetan: ནི་ལ (ni la)
  • → Burmese: နီလာ (nila)
    • → Jingpho: nila
    • → Shan: ၼီႇလႃႇ (nìi làa)
  • → Mon: နဳလာ
• Sauraseni Prakrit: 𑀡𑀻𑀮 (ṇīla)
  • Hindi: नीला (nīlā)
  • Nepali: निलो (nilo)
  • Punjabi: ਨੀਲਾ (nīllā)
• → Kannada: ನೀಲೀ (nīlī)
• → Malay: nila
  • Indonesian: nila
  • Tagalog: nila
• → Malayalam: നീല (nīla)
• → Middle Persian: 𐭭𐭩𐭫‎ (nyl /nīl/)
  • Persian: نیل‎ (nil)
• → Tamil: நீல (nīla)
• → Telugu: నీలం (nīlaṁ)

See also

Colors in Sanskrit · रङ्ग (raṅga) (layout · text)

श्वेत (śveta)	श्याम (śyāma)	काल (kāla)
रोहित (rohita)	कद्रु (kadru), पिशङ्ग (piśaṅga)	पिङ्ग (piṅga); पाण्डु (pāṇḍu)
	हरित् (harit)	श्याम (śyāma)
		नील (nīla)
	नीललोहित (nīlalohita)

References

• Monier Williams (1899), “नील”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 566.