ดึกดำบรรพ์

Thai edit

Pronunciation edit

Orthographic		ดึกดำบรรพ์ ɗ ụ k ɗ å ɓ r r b ʻ
Phonemic		ดึก-ดำ-บัน ɗ ụ k – ɗ å – ɓ ạ n
Romanization	Paiboon	dʉ̀k-dam-ban
	Royal Institute	duek-dam-ban
(standard) IPA^(key)		/dɯk̚˨˩.dam˧.ban˧/^(R)

Etymology 1 edit

Samudra Manthana, 1671

From Old Khmer dïka (“water”) + tpañ (“to weave; to spin; etc”).^[1]^[2]

Alternative forms edit

(archaic) ดึกดำบรร

Proper noun edit

ดึกดำบรรพ์ • (dʉ̀k-dam-ban)

(archaic, Hinduism) Samudra Manthana, an event in the Hindu mythology.^[1]

Noun edit

ดึกดำบรรพ์ • (dʉ̀k-dam-ban)

(archaic) dramatic performance reenacting or depicting such event, being part of some royal ceremonies.^[2]
- 1469, “กฎมนเทิยรบาล”, in กฎหมายตรา ๓ ดวง เล่ม ๑ ฉบับพิมพ์มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง, Bangkok: สุขภาพใจ, published 2005, →ISBN, page 109:
  
  ดำรวจเลก เปน รูป อสูร ๑๐๐ มหาดเลก เปน เทพดา ๑๐๐ เปน พาลี สุครีพ มหาชมพู แล บริวาร พานร ๑๐๓ ชัก นาคดึกดำบรร อสูร ชัก หัว เทพดา ชัก หาง พานร อยู่ปลาย หาง(dam-rùuat-lék bpen rûup à-sǔun · rɔ́ɔi-nʉ̀ng · má-hàat-lék bpen têep-pá-daa · rɔ́ɔi-nʉ̀ng · bpen paa-lii sù-krîip má-hǎa-chom-puu lɛɛ bɔɔ-rí-waan paa-nɔɔn · rɔ́ɔi-sǎam · chák nâak dʉ̀k-dam-ban · à-sǔun chák hǔua · têep-pá-daa chák hǎang · paa-nɔɔn yùu bplaai hǎang)

Etymology 2 edit

From ดึก (dʉ̀k, “deeply”) +‎ ด่ำ (dàm, “exceedingly”) +‎ บรรพ์ (“primitive; primeval”).^[1]

Adjective edit

ดึกดำบรรพ์ • (dʉ̀k-dam-ban) (abstract noun ความดึกดำบรรพ์)

ancient; archaic; antiquated; very long; very old; long past; age-old.

Derived terms edit

Etymology 3 edit

After the theatre where the performance was debuted; debuted in 1899; no longer performed since 1909.^[3]

Noun edit

ดึกดำบรรพ์ • (dʉ̀k-dam-ban)

(archaic) (ละคร~) a type of Thai dramatic performance adapted from the Western opera.

References edit

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 สำนักงานราชบัณฑิตยสภา (2023) “ดึกดำบรรพ์”, in นานาสาระภาษาและวัฒนธรรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 54:
คำว่า ดึกดำบรรพ์ เป็นคำที่มีที่มา ๒ ทาง คำหนึ่งมาจากภาษาเขมรว่า ทึกตมฺบาญ แปลว่า การกวนน้ำ หมายถึง การกวนน้ำอมฤตของเทวดากับอสูรเพื่อเอาน้ำอมฤตมาชุบชีวิตผู้ที่ตายในสงครามระหว่างเทวดากับอสูร...อีกคำหนึ่ง ประกอบด้วย คำว่า ลึก หรือ ดึก ล้ำ หรือ ด่ำ และคำว่า บรรพ์ แปลว่า ก่อน ดึกดำบรรพ์ คำนี้จึงแปลว่า ลึกล้ำแต่เก่าก่อน ลึกล้ำนมนานมาแล้ว
↑ ^2.0 ^2.1 ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 113: “ดึกดำบรร <ดึกดำบรรพ์> (ข. ทึก = น้ำ + ตฺรบาญ่ = ฟั่น, ทำให้เป็นเกลียว) น. ดึกดำบรรพ์, การละเล่นชักนาคกวนน้ำอมฤต เป็นการละเล่นในพระราชพิธีอินทราภิเษกเป็นต้น”
^ ครีเอทมีเดีย สตูดิโอ (n.d.) “ละครดึกดำบรรพ์”, in นาฏศิลป์ไทย‎^[1] (in Thai), Bangkok: ครีเอทมีเดีย สตูดิโอ, archived from the original on 14 August 2018

[orst-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 สำนักงานราชบัณฑิตยสภา (2023) “ดึกดำบรรพ์”, in นานาสาระภาษาและวัฒนธรรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 54:
คำว่า ดึกดำบรรพ์ เป็นคำที่มีที่มา ๒ ทาง คำหนึ่งมาจากภาษาเขมรว่า ทึกตมฺบาญ แปลว่า การกวนน้ำ หมายถึง การกวนน้ำอมฤตของเทวดากับอสูรเพื่อเอาน้ำอมฤตมาชุบชีวิตผู้ที่ตายในสงครามระหว่างเทวดากับอสูร...อีกคำหนึ่ง ประกอบด้วย คำว่า ลึก หรือ ดึก ล้ำ หรือ ด่ำ และคำว่า บรรพ์ แปลว่า ก่อน ดึกดำบรรพ์ คำนี้จึงแปลว่า ลึกล้ำแต่เก่าก่อน ลึกล้ำนมนานมาแล้ว

[:0-2] 2.0 ^2.1 ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 113: “ดึกดำบรร <ดึกดำบรรพ์> (ข. ทึก = น้ำ + ตฺรบาญ่ = ฟั่น, ทำให้เป็นเกลียว) น. ดึกดำบรรพ์, การละเล่นชักนาคกวนน้ำอมฤต เป็นการละเล่นในพระราชพิธีอินทราภิเษกเป็นต้น”

[3] ครีเอทมีเดีย สตูดิโอ (n.d.) “ละครดึกดำบรรพ์”, in นาฏศิลป์ไทย‎^[1] (in Thai), Bangkok: ครีเอทมีเดีย สตูดิโอ, archived from the original on 14 August 2018

[1]

[2]

[3]