χρυσός

Ancient Greek

Etymology

Borrowed from a Semitic source, usually assumed to be Phoenician/Punic; compare Phoenician 𐤇𐤓𐤑 (ḥrṣ), Biblical Hebrew חָרוּץ (ḥārûṣ), Akkadian 𒆬𒄀 (ḫurāṣum), Mycenaean Greek 𐀓𐀬𐀰 (ku-ru-so).

Pronunciation

 

• IPA^(key): /kʰryː.sós/ → /xryˈsos/ → /xriˈsos/

• (5^th BCE Attic) IPA^(key): /kʰryː.sós/
• (1^st CE Egyptian) IPA^(key): /kʰryˈsos/
• (4^th CE Koine) IPA^(key): /xryˈsos/
• (10^th CE Byzantine) IPA^(key): /xryˈsos/
• (15^th CE Constantinopolitan) IPA^(key): /xriˈsos/

Noun

χρῡσός • (khrūsós) m (genitive χρῡσοῦ); second declension

1. gold (substance)
2. (poetic) something dear or precious
3. a gold coin
   • 300 BCE – 200 BCE, Septuagint, Genesis 45.22

Declension

Second declension of ὁ χρῡσός; τοῦ χρῡσοῦ (Attic)

Case / #	Singular	Dual	Plural
Nominative	ὁ χρῡσός ho khrūsós	τὼ χρῡσώ tṑ khrūsṓ	οἱ χρῡσοί hoi khrūsoí
Genitive	τοῦ χρῡσοῦ toû khrūsoû	τοῖν χρῡσοῖν toîn khrūsoîn	τῶν χρῡσῶν tôn khrūsôn
Dative	τῷ χρῡσῷ tôi khrūsôi	τοῖν χρῡσοῖν toîn khrūsoîn	τοῖς χρῡσοῖς toîs khrūsoîs
Accusative	τὸν χρῡσόν tòn khrūsón	τὼ χρῡσώ tṑ khrūsṓ	τοὺς χρῡσούς toùs khrūsoús
Vocative	χρῡσέ khrūsé	χρῡσώ khrūsṓ	χρῡσοί khrūsoí
Notes:	This table gives Attic inflectional endings. For declension in other dialects, see Appendix:Ancient Greek dialectal declension.

Second declension of χρῡσός; χρῡσοῦ (Epic)

Case / #	Singular	Dual	Plural
Nominative	χρῡσός khrūsós	χρῡσώ khrūsṓ	χρῡσοί khrūsoí
Genitive	χρῡσοῦ / χρῡσοῖο / χρῡσόο khrūsoû / khrūsoîo / khrūsóo	χρῡσοῖῐν khrūsoîin	χρῡσῶν khrūsôn
Dative	χρῡσῷ khrūsôi	χρῡσοῖῐν khrūsoîin	χρῡσοῖσῐ / χρῡσοῖσῐν / χρῡσοῖς khrūsoîsi(n) / khrūsoîs
Accusative	χρῡσόν khrūsón	χρῡσώ khrūsṓ	χρῡσούς khrūsoús
Vocative	χρῡσέ khrūsé	χρῡσώ khrūsṓ	χρῡσοί khrūsoí
Notes:	Dialects other than Attic are not well attested. Some forms may be based on conjecture. Use with caution.

Derived terms

• ἄχρῡσος (ákhrūsos)
• διάχρῡσος (diákhrūsos)
• ἑλίχρῡσος (helíkhrūsos)
• ἐπίχρῡσος (epíkhrūsos)
• ἐπιχρῡσόω (epikhrūsóō)
• ζάχρῡσος (zákhrūsos)
• ἰσόχρῡσος (isókhrūsos)
• κατάχρῡσος (katákhrūsos)
• καταχρῡσόω (katakhrūsóō)
• ὁλόχρῡσος (holókhrūsos)
• παγχρῡ́σεος (pankhrū́seos)
• πάγχρῡσος (pánkhrūsos)
• περίχρῡσος (períkhrūsos)
• περιχρῡσόω (perikhrūsóō)
• πολύχρῡσος (polúkhrūsos)
• ὑπόχρῡσος (hupókhrūsos)
• ὑποχρῡσόω (hupokhrūsóō)
• φιλόχρῡσος (philókhrūsos)
• Χρύσιππος (Khrúsippos)
• χρυσῖτις (khrusîtis)
• χρυσόγονον (khrusógonon)
• Χρυσόγονος (Khrusógonos)
• χρυσολαβής (khrusolabḗs)
• χρῡσαλλίς (khrūsallís)
• χρῡσάμπυξ (khrūsámpux)
• χρῡσάνθεμον (khrūsánthemon)
• χρῡσανθής (khrūsanthḗs)
• χρῡσάορος (khrūsáoros)
• χρῡσάρματος (khrūsármatos)
• χρῡ́σασπις (khrū́saspis)
• χρῡσαυγέω (khrūsaugéō)
• χρῡσαυγής (khrūsaugḗs)
• χρῡσάωρ (khrūsáōr)
• χρῡσεῖον (khrūseîon)
• χρῡσελεφαντήλεκτρος (khrūselephantḗlektros)
• χρῡσεοβόστρυχος (khrūseobóstrukhos)
• χρῡσεόκυκλος (khrūseókuklos)
• χρῡσεοπήληξ (khrūseopḗlēx)
• χρῡσεοπήνητος (khrūseopḗnētos)
• χρῡ́σεος (khrū́seos)
• χρῡσεοσάνδαλος (khrūseosándalos)
• χρῡσεόστολμος (khrūseóstolmos)
• χρῡσεόστολος (khrūseóstolos)
• Χρῡ́ση (Khrū́sē)
• χρῡσηλάκατος (khrūsēlákatos)
• χρῡσήλατος (khrūsḗlatos)
• χρῡσήνιος (khrūsḗnios)
• χρῡσήρης (khrūsḗrēs)
• Χρῡ́σης (Khrū́sēs)
• Χρῡσίδης (Khrūsídēs)
• χρῡσίδιον (khrūsídion)
• χρῡσίζω (khrūsízō)
• χρῡ́σινος (khrū́sinos)
• χρῡσίον (khrūsíon)
• χρῡσίς (khrūsís)
• χρῡσίτης (khrūsítēs)
• χρῡσοβαφής (khrūsobaphḗs)
• χρῡσοβέλεμνος (khrūsobélemnos)
• χρῡσοειδής (khrūsoeidḗs)
• χρῡσόθρονος (khrūsóthronos)
• χρῡσόκαρπος (khrūsókarpos)
• χρῡσόκερως (khrūsókerōs)
• χρῡσόκλυστος (khrūsóklustos)
• χρῡσοκόλλα (khrūsokólla)
• χρῡσοκόλλητος (khrūsokóllētos)
• χρῡσοκόμη (khrūsokómē)
• χρῡσοκόμης (khrūsokómēs)
• χρῡσόκομος (khrūsókomos)
• χρῡσόλιθος (khrūsólithos)
• χρῡσολᾰ́χᾰνον (khrūsolákhanon)
• χρῡσόμαλλος (khrūsómallos)
• χρῡσόμηλον (khrūsómēlon)
• Χρῡσόνῑκος (Khrūsónīkos)
• χρῡσόπαστος (khrūsópastos)
• χρῡσόπους (khrūsópous)
• χρῡσόρραπις (khrūsórrhapis)
• χρῡσοστέφανος (khrūsostéphanos)
• χρῡσότευκτος (khrūsóteuktos)
• χρῡσοφαής (khrūsophaḗs)
• χρῡσοφάλαρος (khrūsophálaros)
• χρῡσοφορέω (khrūsophoréō)
• χρῡσοφόρος (khrūsophóros)
• χρῡ́σοφρυς (khrū́sophrus)
• χρῡσοφύλαξ (khrūsophúlax)
• χρῡσοχάλινος (khrūsokhálinos)
• χρῡσοχοεῖον (khrūsokhoeîon)
• χρῡσοχοέω (khrūsokhoéō)
• χρῡσόχοος (khrūsókhoos)
• χρῡσόω (khrūsóō)
• χρῡ́σωμα (khrū́sōma)
• χρῡσώρυχος (khrūsṓrukhos)
• χρῡ́σωσις (khrū́sōsis)
• χρῡσώψ (khrūsṓps)
• ψευδόχρῡσος (pseudókhrūsos)

 

Descendants

• Greek: χρυσός (chrysós)
• Mariupol Greek: хурсо́ (xursó) (as if from a neuter noun)
• → Latin: chrȳsos

References

• “χρυσός”, in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• “χρυσός”, in Liddell & Scott (1889) An Intermediate Greek–English Lexicon, New York: Harper & Brothers
• “χρυσός”, in Autenrieth, Georg (1891) A Homeric Dictionary for Schools and Colleges, New York: Harper and Brothers
• χρυσός in Cunliffe, Richard J. (1924) A Lexicon of the Homeric Dialect: Expanded Edition, Norman: University of Oklahoma Press, published 1963
• “χρυσός”, in Slater, William J. (1969) Lexicon to Pindar, Berlin: Walter de Gruyter
• G5557 in Strong, James (1979) Strong’s Exhaustive Concordance to the Bible
• Woodhouse, S. C. (1910) English–Greek Dictionary: A Vocabulary of the Attic Language‎^[1], London: Routledge & Kegan Paul Limited.
  • gold idem, page 365.
  • money idem, page 539.
  • trinket idem, page 895.
• Bauer, Walter et al. (2001) A Greek–English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, Third edition, Chicago: University of Chicago Press
• χρυσός - ΛΟΓΕΙΟΝ (since 2011) Dictionaries for Ancient Greek and Latin (in English, French, Spanish, German, Dutch) University of Chicago.

Greek

Pronunciation

• IPA^(key): /xɾiˈsos/
• Hyphenation: χρυ‧σός

Etymology 1

From Ancient Greek χρυσός (khrusós, “gold”) (already Mycenaean Greek 𐀓𐀬𐀰 (ku-ru-so)), Semitic loan, compare with Biblical Hebrew חָרוּץ (ḥārûṣ), Akkadian 𒆬𒄀 (ḫurāṣum).

Noun

χρυσός • (chrysós) m (plural χρυσοί)

1. (chemistry) gold (metal element)

   Synonyms: χρυσάφι (chrysáfi), μάλαμα (málama)

2. (synecdochically) money, currency, cash
3. (figuratively) wealth, riches

   Synonym: χρυσάφι (chrysáfi)

Declension

  χρυσός

case     \     number	singular
nominative	χρυσός •
genitive	χρυσού •
accusative	χρυσό •
vocative	χρυσέ •

Coordinate terms

• Appendix:Greek names for chemical elements

Related terms

• κοκκινοχρυσός (kokkinochrysós, “titian, bright auburn”)
• χρυσό n (chrysó, “gold (medal)”)
• χρυσό- (chrysó-, “golden”, prefix)
• χρυσόσκονη f (chrysóskoni, “gold dust”)
• χρυσοχοΐα m (chrysochoḯa, “goldsmithing”)
• χρυσοχόος m or f (chrysochóos, “goldsmith”)
• ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός (ó,ti lámpei den eínai chrysós, “all that glitters is not gold”)

Further reading

• χρυσός on the Greek Wikipedia.Wikipedia ^el

Etymology 2

From Byzantine Greek χρυσός (khrusós), from Ancient Greek χρυσοῦς (khrusoûs), from Ancient Greek χρύσεος (khrúseos, “golden”).

Adjective

χρυσός • (chrysós) m (feminine χρυσή, neuter χρυσό)

1. golden, gold
2. (figuratively) handsome, lovely
3. (figuratively) good-hearted
4. (figuratively) dear, lovable

Declension

Declension of χρυσός

number  case \ gender	singular			plural
	masculine	feminine	neuter	masculine	feminine	neuter
nominative	χρυσός •	χρυσή •	χρυσό •	χρυσοί •	χρυσές •	χρυσά •
genitive	χρυσού •	χρυσής •	χρυσού •	χρυσών •	χρυσών •	χρυσών •
accusative	χρυσό •	χρυσή •	χρυσό •	χρυσούς •	χρυσές •	χρυσά •
vocative	χρυσέ •	χρυσή •	χρυσό •	χρυσοί •	χρυσές •	χρυσά •
derivations	Comparative: πιο + positive forms (e.g. πιο χρυσός, etc.) Relative superlative: definite article + πιο + positive forms (e.g. ο πιο χρυσός, etc.)