अरुण
Hindi
editProper noun
editअरुण • (aruṇ) m
Declension
editDeclension of अरुण (sg-only masc cons-stem)
singular | |
---|---|
direct | अरुण aruṇ |
oblique | अरुण aruṇ |
vocative | अरुण aruṇ |
See also
editSolar System in Hindi · सूर्य-मंडल (sūrya-maṇḍal) (layout · text) | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Star | सूर्य (sūrya), सूरज (sūraj) | |||||||||||||||||
IAU planets and notable dwarf planets |
बुध (budh) | शुक्र (śukra) | भूमि (bhūmi), पृथ्वी (pŕthvī) |
मंगल (maṅgal) | बृहस्पति (bŕhaspati) | शनि (śani) | अरुण (aruṇ) | वरुण (varuṇ), अंधा तारा (andhā tārā) |
यम (yam) | |||||||||
Notable moons |
— | — | चाँद (cā̃d), चंद्र (candra) |
— |
Sanskrit
editAlternative forms
editAlternative scripts
- অৰুণ (Assamese script)
- ᬅᬭᬸᬡ (Balinese script)
- অরুণ (Bengali script)
- 𑰀𑰨𑰲𑰜 (Bhaiksuki script)
- 𑀅𑀭𑀼𑀡 (Brahmi script)
- အရုဏ (Burmese script)
- અરુણ (Gujarati script)
- ਅਰੁਣ (Gurmukhi script)
- 𑌅𑌰𑍁𑌣 (Grantha script)
- ꦄꦫꦸꦟ (Javanese script)
- 𑂃𑂩𑂳𑂝 (Kaithi script)
- ಅರುಣ (Kannada script)
- អរុណ (Khmer script)
- ອຣຸຓ (Lao script)
- അരുണ (Malayalam script)
- ᠠᡵᡠᢏᠠ (Manchu script)
- 𑘀𑘨𑘳𑘜 (Modi script)
- ᠠᠷᠤᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦠𑧈𑧔𑦼 (Nandinagari script)
- 𑐀𑐬𑐸𑐞 (Newa script)
- ଅରୁଣ (Odia script)
- ꢂꢬꢸꢠ (Saurashtra script)
- 𑆃𑆫𑆶𑆟 (Sharada script)
- 𑖀𑖨𑖲𑖜 (Siddham script)
- අරුණ (Sinhalese script)
- 𑩐𑩼𑩒𑩪 (Soyombo script)
- 𑚀𑚤𑚰𑚘 (Takri script)
- அருண (Tamil script)
- అరుణ (Telugu script)
- อรุณ (Thai script)
- ཨ་རུ་ཎ (Tibetan script)
- 𑒁𑒩𑒳𑒝 (Tirhuta script)
- 𑨀𑨫𑨃𑨘 (Zanabazar Square script)
Etymology
editRelated to अरुष (aruṣá).
Pronunciation
editAdjective
editअरुण • (aruṇá) stem
- reddish brown, tawny
Declension
editMasculine a-stem declension of अरुण (aruṇá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | अरुणः aruṇáḥ |
अरुणौ / अरुणा¹ aruṇaú / aruṇā́¹ |
अरुणाः / अरुणासः¹ aruṇā́ḥ / aruṇā́saḥ¹ |
Vocative | अरुण áruṇa |
अरुणौ / अरुणा¹ áruṇau / áruṇā¹ |
अरुणाः / अरुणासः¹ áruṇāḥ / áruṇāsaḥ¹ |
Accusative | अरुणम् aruṇám |
अरुणौ / अरुणा¹ aruṇaú / aruṇā́¹ |
अरुणान् aruṇā́n |
Instrumental | अरुणेन aruṇéna |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणैः / अरुणेभिः¹ aruṇaíḥ / aruṇébhiḥ¹ |
Dative | अरुणाय aruṇā́ya |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणेभ्यः aruṇébhyaḥ |
Ablative | अरुणात् aruṇā́t |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणेभ्यः aruṇébhyaḥ |
Genitive | अरुणस्य aruṇásya |
अरुणयोः aruṇáyoḥ |
अरुणानाम् aruṇā́nām |
Locative | अरुणे aruṇé |
अरुणयोः aruṇáyoḥ |
अरुणेषु aruṇéṣu |
Notes |
|
Feminine ā-stem declension of अरुणा (aruṇā́) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | अरुणा aruṇā́ |
अरुणे aruṇé |
अरुणाः aruṇā́ḥ |
Vocative | अरुणे áruṇe |
अरुणे áruṇe |
अरुणाः áruṇāḥ |
Accusative | अरुणाम् aruṇā́m |
अरुणे aruṇé |
अरुणाः aruṇā́ḥ |
Instrumental | अरुणया / अरुणा¹ aruṇáyā / aruṇā́¹ |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणाभिः aruṇā́bhiḥ |
Dative | अरुणायै aruṇā́yai |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणाभ्यः aruṇā́bhyaḥ |
Ablative | अरुणायाः / अरुणायै² aruṇā́yāḥ / aruṇā́yai² |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणाभ्यः aruṇā́bhyaḥ |
Genitive | अरुणायाः / अरुणायै² aruṇā́yāḥ / aruṇā́yai² |
अरुणयोः aruṇáyoḥ |
अरुणानाम् aruṇā́nām |
Locative | अरुणायाम् aruṇā́yām |
अरुणयोः aruṇáyoḥ |
अरुणासु aruṇā́su |
Notes |
|
Feminine ī-stem declension of अरुणी (aruṇī́) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | अरुणी aruṇī́ |
अरुण्यौ / अरुणी¹ aruṇyaù / aruṇī́¹ |
अरुण्यः / अरुणीः¹ aruṇyàḥ / aruṇī́ḥ¹ |
Vocative | अरुणि áruṇi |
अरुण्यौ / अरुणी¹ áruṇyau / áruṇī¹ |
अरुण्यः / अरुणीः¹ áruṇyaḥ / áruṇīḥ¹ |
Accusative | अरुणीम् aruṇī́m |
अरुण्यौ / अरुणी¹ aruṇyaù / aruṇī́¹ |
अरुणीः aruṇī́ḥ |
Instrumental | अरुण्या aruṇyā́ |
अरुणीभ्याम् aruṇī́bhyām |
अरुणीभिः aruṇī́bhiḥ |
Dative | अरुण्यै aruṇyaí |
अरुणीभ्याम् aruṇī́bhyām |
अरुणीभ्यः aruṇī́bhyaḥ |
Ablative | अरुण्याः / अरुण्यै² aruṇyā́ḥ / aruṇyaí² |
अरुणीभ्याम् aruṇī́bhyām |
अरुणीभ्यः aruṇī́bhyaḥ |
Genitive | अरुण्याः / अरुण्यै² aruṇyā́ḥ / aruṇyaí² |
अरुण्योः aruṇyóḥ |
अरुणीनाम् aruṇī́nām |
Locative | अरुण्याम् aruṇyā́m |
अरुण्योः aruṇyóḥ |
अरुणीषु aruṇī́ṣu |
Notes |
|
Neuter a-stem declension of अरुण (aruṇá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | अरुणम् aruṇám |
अरुणे aruṇé |
अरुणानि / अरुणा¹ aruṇā́ni / aruṇā́¹ |
Vocative | अरुण áruṇa |
अरुणे áruṇe |
अरुणानि / अरुणा¹ áruṇāni / áruṇā¹ |
Accusative | अरुणम् aruṇám |
अरुणे aruṇé |
अरुणानि / अरुणा¹ aruṇā́ni / aruṇā́¹ |
Instrumental | अरुणेन aruṇéna |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणैः / अरुणेभिः¹ aruṇaíḥ / aruṇébhiḥ¹ |
Dative | अरुणाय aruṇā́ya |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणेभ्यः aruṇébhyaḥ |
Ablative | अरुणात् aruṇā́t |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणेभ्यः aruṇébhyaḥ |
Genitive | अरुणस्य aruṇásya |
अरुणयोः aruṇáyoḥ |
अरुणानाम् aruṇā́nām |
Locative | अरुणे aruṇé |
अरुणयोः aruṇáyoḥ |
अरुणेषु aruṇéṣu |
Notes |
|
Noun
editअरुण • (aruṇá) stem, m
- a name for the sun
- also of his charioteer, or the dawn personified as the son of Kashyapa by Vinata
- the colour of the dawn, dark red, or the mixture of red and black
- tawny (the colour)
- the redness of sunset
- (pathology) a kind of leprosy, with red spots and insensibility of the skin
- (New Sanskrit) (astronomy) Uranus
Declension
editMasculine a-stem declension of अरुण (aruṇá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | अरुणः aruṇáḥ |
अरुणौ / अरुणा¹ aruṇaú / aruṇā́¹ |
अरुणाः / अरुणासः¹ aruṇā́ḥ / aruṇā́saḥ¹ |
Vocative | अरुण áruṇa |
अरुणौ / अरुणा¹ áruṇau / áruṇā¹ |
अरुणाः / अरुणासः¹ áruṇāḥ / áruṇāsaḥ¹ |
Accusative | अरुणम् aruṇám |
अरुणौ / अरुणा¹ aruṇaú / aruṇā́¹ |
अरुणान् aruṇā́n |
Instrumental | अरुणेन aruṇéna |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणैः / अरुणेभिः¹ aruṇaíḥ / aruṇébhiḥ¹ |
Dative | अरुणाय aruṇā́ya |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणेभ्यः aruṇébhyaḥ |
Ablative | अरुणात् aruṇā́t |
अरुणाभ्याम् aruṇā́bhyām |
अरुणेभ्यः aruṇébhyaḥ |
Genitive | अरुणस्य aruṇásya |
अरुणयोः aruṇáyoḥ |
अरुणानाम् aruṇā́nām |
Locative | अरुणे aruṇé |
अरुणयोः aruṇáyoḥ |
अरुणेषु aruṇéṣu |
Notes |
|
Descendants
edit- Malayalam: അരുൺ (aruṇ), അരുണൻ (aruṇaṉ)
- → Old Javanese: aruṇa
- Telugu: అరుణము (aruṇamu)
- Telugu: అరుణ (aruṇa)
- Bengali: অরুণ (orun)
- Thai: อรุณ (à-run)
References
edit- Wilson Sanskrit-English Dictionary (2nd Ed. 1832)
- Monier Williams (1899) “अरुण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 88, column 2.
Categories:
- Hindi lemmas
- Hindi proper nouns
- Hindi masculine nouns
- Hindi uncountable nouns
- Hindi masculine consonant-stem nouns
- hi:Planets of the Solar System
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit adjectives
- Sanskrit adjectives in Devanagari script
- Sanskrit nouns
- Sanskrit nouns in Devanagari script
- Sanskrit masculine nouns
- sa:Pathology
- New Sanskrit
- sa:Astronomy
- Sanskrit a-stem nouns
- sa:Colors