przechodzić

Old Polish

Etymology

From prze- +‎ chodzić. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pr̝ɛxɔd͡ʑit͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pr̝ɛxɔd͡ʑit͡ɕ/

Verb

przechodzić impf (perfective przejć)

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) (sometimes reflexive with się) to go; to move
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 103, 21:

     Poloszyl yes tczmy y vczynyla sø nocz, w nyey przechodzycz bødø (pertransibunt) wszelka zwyerzøta lesnaa

     [Położył jeś ćmy i uczyniła się noc, w niej przechodzić będą (pertransibunt) wszelka źwierzęta leśna]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[2], Lubiń, page 78:

     Przechodzycz szyą spaciari

     [Przechodzić się spaciari]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 128r:

     Spaciari id est spacium ire deambulare huc et illuc przechodzycz szyą

     [Spaciari id est spacium ire deambulare huc et illuc przechodzić się]

2. to penetrate; to get through
   • 1880-1894 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[3], volume V, page 259:

     Sicut radius solis vitrum penetrat, promyen sloneczny sklo przechodzy, sine vitri fraccione, sic Xpc dominus ex virgine natus est sine ipsius vteri corrupcione

     [Sicut radius solis vitrum penetrat, promień słoneczny śkło przechodzi, sine vitri fraccione, sic Xpc dominus ex virgine natus est sine ipsius vteri corrupcione]

   • 1965 [1456], Mikołaj z Pawłowic, edited by Henryk Kowalewicz, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, Greater Poland, page 96:

     Sed profundum penetrat abyssum przechodzy przessdennoscz

     [Sed profundum penetrat abyssum przechodzi przezdenność]

3. (attested in Masovia) to precede (to walk in front of)
   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 14, 19:

     Wznyosl sze anyol boszy, gensze przechodzyl (qui praecedebat) stani izrahelskye

     [Wzniosł sie anjoł boży, jenże przechodził (qui praecedebat) stany izrahelskie]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 61:

     Vstawyamy, ysz... kmyecz nocznego czasv sbyegem gdi othydze, thedy rzeczy, ktorekole w domv ostawy wczyekayącz, pan wszy sobye myey mocz odzirzecz... a tho gdy vczekl nyyeną wyną panyską przechodzączą (et hoc ubi nulla culpa domini praecedente)

     [Ustawiamy, iż... kmieć nocnego czasu zbiegiem gdy otydzie, tedy rzeczy, ktorekole w domu ostawi uciekając, pan wsi sobie miej moc odzirżeć... a to gdy uciekł nijeną winą pańską przechodzącą (et hoc ubi nulla culpa domini praecedente)]

4. (attested in Southern Borderlands) to surpass; to pass
   • 1880-1894 [End of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[5], volume I, Lviv, page 58:

     Honore invicem preuenientes wprzedzayącz yeden drugego czczą przechodzęczy (Rom 12, 10)

     [Honore invicem preuenientes uprzedzając jeden drugiego czczą przechodzęcy (Rom 12, 10)]

5. to preside (to be a superior)
   • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[6], [7], [8]}, volume XXIV, page 85:

     Sed qui maior est in vobis, fiat sicut minor et qui precessor est przechodzøczi yest, sicut ministrator (Luc 22, 26)

     [Sed qui maior est in vobis, fiat sicut minor et qui precessor est przechodzący jest, sicut ministrator (Luc 22, 26)]

6. (attested in Greater Poland) to go through, to pass through; to cross
   • 1965 [1456], Mikołaj z Pawłowic, edited by Henryk Kowalewicz, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, Greater Poland, page 102:

     Homo..., qui transcendit, przechodzy, nubes

     [Homo..., qui transcendit, przechodzi, nubes]

7. (attested in Silesia) to pass, to elapse
   • 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku‎^[9], Silesia, page 78v:

     Multi pro transitorio, gl. transitoria newstafne vel *przechodzocze, regno exponunt corpus et animam pro regno eterno nolunt

     [Multi pro transitorio, gl. transitoria nieustawne vel przechodzące, regno exponunt corpus et animam pro regno eterno nolunt]

8. to proceed (to move forward)
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 18:

     Gdi ktho o zlodzeystwo... do roka przes sząszada theyze wszi... nye bandze oskarzzon, dawnoscz rocznaa przeczyw powodowy przechodzy (procedit)

     [Gdy kto o złodziejstwo... do roka przez sąsiada tejże wsi... nie będzie oskarżon, dawność roczna przeciw powodowi przechodzi (procedit)]

9. (attested in Sieradz-Łęczyca) The meaning of this term is uncertain.
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[10], [11], [12]}, volume XXII, Łęczyca, page 17:

     Przechodzy rok w ocrądze pochodzącze byegy agit celeres annus in orbe rotas

     [Przechodzi rok w okrędze pochodzące biegi agit celeres annus in orbe rotas]

Derived terms

adjectives

• przechodzący

 

nouns

• przechodzienie
• przechodźca
• przechód

 

Descendants

• Polish: przechodzić
• Silesian: przechodzić

References

• Boryś, Wiesław (2005) “chodzić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przechodzić, przechodzić się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “przechodzić się”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish przechodzić. By surface analysis, prze- +‎ chodzić. Compare Kashubian przechòdzëc.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /pʂɛˈxɔ.d͡ʑit͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /pr̝ɛˈxɔ.d͡ʑit͡ɕ/, (17^th–18^th c.) /pʂɛˈxɔ.d͡ʑit͡ɕ/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ɔd͡ʑit͡ɕ
• Syllabification: prze‧cho‧dzić

Verb

przechodzić impf (perfective przejść)

1. (intransitive) to go across, to cross (to go from one side on the surface of something to the other by foot) [with accusative ‘what’]
2. (intransitive) to go through, to cross (to go through the middle of something from one side to the other by foot) [with accusative ‘what’]
3. (intransitive) to cross, to pass by (to walk by something not paying attention to it) [with accusative ‘what’]
4. (intransitive) to go by (to pass someone on foot)
5. (intransitive) to move on; to pass, to move up from (to begin to be in a higher position or rank) [with accusative ‘what’; or with do (+ genitive) or na (+ accusative) ‘on to what’]
6. (intransitive) to cross (moving, to cover some distance)
7. (intransitive) to cross, to get across (to pass some barrier) [with przez (+ accusative) ‘what barrier’]
8. (intransitive) to cross (to be felt across one's body) [with dative ‘who (used in possessive constructions)’ and accusative ‘whom’]
9. (intransitive) to get to (to begin to focus on someone or something) [with do (+ genitive) ‘to whom/what’]
10. (intransitive) to switch (to change the place, manner, or conditions of performing an action) [with z (+ genitive) ‘from what’], [with do (+ genitive) or na (+ accusative) ‘on to what’]
11. (intransitive) to pass (to be accepted)
12. (intransitive) to pass (to end) [with dative ‘for whom’]
13. (intransitive) to pass (to become considered as or to become an element of) [with do (+ genitive) ‘(in)to what’]
14. (intransitive) to pass, to go through (to experience, to undergo) [with accusative or przez (+ accusative) ‘(through) what’]

    Synonym: przeżywać

15. (intransitive) to switch, to cross (to change into) [with z (+ genitive) ‘from what’], [with w (+ accusative) ‘into what’]
16. (intransitive) to switch, to cross (to become a different person, i.e. a teacher) [with z (+ genitive) ‘from whom’], [with w (+ accusative) ‘(in)to whom’]
17. (intransitive) to cross; to span (i.e. of a path, to cover some amount of space)
18. (intransitive) to be filled with some scent [with instrumental ‘with what scent’]
19. (intransitive, literary) to surpass, to exceed, to pass (to be better than someone in some field) [with accusative ‘whom’]
20. (intransitive, of atmospheric phenomena or celestial bodies) to cross (to move across the sky)
21. (intransitive) to pass (to be passed along or sent)
22. (intransitive, vehicles) to go through

    Synonym: przejeżdżać

23. (intransitive, archaic) to go over, to refresh (to remind oneself of previously learned knowledge) [with accusative ‘what’]
24. (reflexive with się) to walk around, to mosey

    Synonym: spacerować się

Conjugation

Conjugation of przechodzić impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		przechodzić
present tense	1st	przechodzę			przechodzimy
	2nd	przechodzisz			przechodzicie
	3rd	przechodzi			przechodzą
	impersonal	przechodzi się
past tense	1st	przechodziłem, -(e)m przechodził	przechodziłam, -(e)m przechodziła	przechodziłom, -(e)m przechodziło	przechodziliśmy, -(e)śmy przechodzili	przechodziłyśmy, -(e)śmy przechodziły
	2nd	przechodziłeś, -(e)ś przechodził	przechodziłaś, -(e)ś przechodziła	przechodziłoś, -(e)ś przechodziło	przechodziliście, -(e)ście przechodzili	przechodziłyście, -(e)ście przechodziły
	3rd	przechodził	przechodziła	przechodziło	przechodzili	przechodziły
	impersonal	przechodzono
future tense	1st	będę przechodził, będę przechodzić	będę przechodziła, będę przechodzić	będę przechodziło, będę przechodzić	będziemy przechodzili, będziemy przechodzić	będziemy przechodziły, będziemy przechodzić
	2nd	będziesz przechodził, będziesz przechodzić	będziesz przechodziła, będziesz przechodzić	będziesz przechodziło, będziesz przechodzić	będziecie przechodzili, będziecie przechodzić	będziecie przechodziły, będziecie przechodzić
	3rd	będzie przechodził, będzie przechodzić	będzie przechodziła, będzie przechodzić	będzie przechodziło, będzie przechodzić	będą przechodzili, będą przechodzić	będą przechodziły, będą przechodzić
	impersonal	będzie przechodzić się
conditional	1st	przechodziłbym, bym przechodził	przechodziłabym, bym przechodziła	przechodziłobym, bym przechodziło	przechodzilibyśmy, byśmy przechodzili	przechodziłybyśmy, byśmy przechodziły
	2nd	przechodziłbyś, byś przechodził	przechodziłabyś, byś przechodziła	przechodziłobyś, byś przechodziło	przechodzilibyście, byście przechodzili	przechodziłybyście, byście przechodziły
	3rd	przechodziłby, by przechodził	przechodziłaby, by przechodziła	przechodziłoby, by przechodziło	przechodziliby, by przechodzili	przechodziłyby, by przechodziły
	impersonal	przechodzono by
imperative	1st	niech przechodzę			przechodźmy
	2nd	przechodź			przechodźcie
	3rd	niech przechodzi			niech przechodzą
active adjectival participle		przechodzący	przechodząca	przechodzące	przechodzący	przechodzące
contemporary adverbial participle		przechodząc
verbal noun		przechodzenie

Derived terms

adjectives

• przechodzony

 

verbs

• prąd przeszedł impf, prąd przeszedł pf
• przechodzić obok meczu impf, przejść obok meczu pf
• przechodzić do annałów impf, przejść do annałów pf
• przechodzić do historii impf, przejść do historii pf
• przechodzić do porządku dziennego impf, przejść do porządku dziennego pf
• przechodzić koło nosa impf, przejść koło nosa pf
• przechodzić ludzkie pojęcie impf, przejść ludzkie pojęcie pf
• przechodzić na drugą stronę impf, przejść na drugą stronę pf
• przechodzić na stronę impf, przejść na stronę pf
• przechodzić na tamtą stronę impf, przejść na tamtą stronę pf
• przechodzić najśmielsze oczekiwania impf, przejść najśmielsze oczekiwania pf
• przechodzić obojętnie impf, przejść obojętnie pf
• przechodzić od słów do czynów impf, przejść od słów do czynów pf
• przechodzić przez gardło impf, przejść przez gardło pf
• przechodzić przez ręce impf, przejść przez ręce pf
• przechodzić przez ucho igielne impf, przejść przez ucho igielne pf
• przechodzić samego siebie impf, przejść samego siebie pf

 

Further reading

• przechodzić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przechodzić się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przechodzić in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przechodzić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przechodzić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PRZECHODZIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.06.2016
• “PRZECHODZIĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 17.02.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przechodzić”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przechodzić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przechodzić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 31
• przechodzić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego