პირი
Georgian edit
| Picture dictionary | |||
|---|---|---|---|
| |||
|
| Picture dictionary | |
|---|---|
|
Etymology edit
From Old Georgian პირი (ṗiri), from Proto-Kartvelian *ṗir-.
Pronunciation edit
Noun edit
- mouth (opening in the face)
- face
- პირზე იმედიანი ღიმილი უთამაშებდა.
- ṗirze imediani ɣimili utamašebda.
- A hopeful smile was dancing on her (his) face.
- person, individual
- იურიდიული პირი ― iuridiuli ṗiri ― juridical person
- ფიზიკური პირი ― piziḳuri ṗiri ― natural person
- agreement
- unity, practice of helping each other
- will
- copy
- surface
- (of tissue, leather etc.) either side
- edge
- row
- end hole of a barrel, from which a projectile is discharged
- (of time) start
- საღამოს პირი ― saɣamos ṗiri ― the start of evening
- (grammar) person
Inflection edit
Declension of პირი (see Georgian declension)
| singular | plural | archaic plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | პირი (ṗiri) | პირები (ṗirebi) | პირნი (ṗirni) |
| ergative | პირმა (ṗirma) | პირებმა (ṗirebma) | პირთ(ა) (ṗirt(a)) |
| dative | პირს(ა) (ṗirs(a)) | პირებს(ა) (ṗirebs(a)) | პირთ(ა) (ṗirt(a)) |
| genitive | პირის(ა) (ṗiris(a)) | პირების(ა) (ṗirebis(a)) | პირთ(ა) (ṗirt(a)) |
| instrumental | პირით(ა) (ṗirit(a)) | პირებით(ა) (ṗirebit(a)) | |
| adverbial | პირად(ა) (ṗirad(a)) | პირებად(ა) (ṗirebad(a)) | |
| vocative | პირო (ṗiro) | პირებო (ṗirebo) | პირნო (ṗirno) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
Postpositional inflection of პირი (see Georgian postpositions)
| postpositions taking a dative case | singular | plural |
|---|---|---|
| -ზე (on - ) | პირზე (ṗirze) | პირებზე (ṗirebze) |
| -თან (near - ) | პირთან (ṗirtan) | პირებთან (ṗirebtan) |
| -ში (in - ) | პირში (ṗirši) | პირებში (ṗirebši) |
| -ვით (like a - ) | პირივით (ṗirivit) | პირებივით (ṗirebivit) |
| postpositions taking a genitive case | singular | plural |
| -თვის (for - ) | პირისთვის (ṗiristvis) | პირებისთვის (ṗirebistvis) |
| -ებრ (like a - ) | პირისებრ (ṗirisebr) | პირებისებრ (ṗirebisebr) |
| -კენ (towards - ) | პირისკენ (ṗirisḳen) | პირებისკენ (ṗirebisḳen) |
| -გან (from/of - ) | პირისგან (ṗirisgan) | პირებისგან (ṗirebisgan) |
| postpositions taking an instrumental case | singular | plural |
| -დან (from / since - ) | პირიდან (ṗiridan) | პირებიდან (ṗirebidan) |
| -ურთ (together with - ) | პირითურთ (ṗiriturt) | პირებითურთ (ṗirebiturt) |
| postpositions taking an adverbial case | singular | plural |
| -მდე (up to - ) | პირამდე (ṗiramde) | პირებამდე (ṗirebamde) |
Synonyms edit
- (face): სახე (saxe), პირსახე (ṗirsaxe), სიფათი (sipati)
- (person): პიროვნება (ṗirovneba), ინდივიდი (individi), ადამიანი (adamiani)
- (agreement): პირობა (ṗiroba)
- (unity): პირიანობა (ṗirianoba), ერთსულოვნება (ertsulovneba)
- (will): ნება (neba), უფლება (upleba), სურვილი (survili)
- (copy): კოპიო (ḳoṗio), ასლი (asli)
- (surface): ზედაპირი (zedaṗiri)
- (edge): კიდე (ḳide)
Antonyms edit
Meronyms edit
- (mouth): ტუჩი (ṭuči)
- (face): პირი (ṗiri)
Holonyms edit
Derived terms edit
- პირას (ṗiras)
- პირში (ṗirši)
- პირით (ṗirit)
- პირავს (ṗiravs)
- პირმზე (ṗirmze)
- პირღია (ṗirɣia)
- პირქვე (ṗirkve)
- პირადი (ṗiradi)
- პირუკუ (ṗiruḳu)
- პირაღმა (ṗiraɣma)
- პირაქეთ (ṗiraket)
- პირდიდი (ṗirdidi)
- პირნათო (ṗirnato)
- პიროქრო (ṗirokro)
- პირნასი (ṗirnasi)
- პირაღია (ṗiraɣia)
- პირმურა (ṗirmura)
- პირმიწა (ṗirmic̣a)
- პირიქით (ṗirikit)
- პირაქათ (ṗirakat)
- პირიმზე (ṗirimze)
- პირიანი (ṗiriani)
- პირსახე (ṗirsaxe)
- პირადად (ṗiradad)
- პირბადე (ṗirbade)
- პირქუში (ṗirkuši)
- პირცოფი (ṗircopi)
- პირშავი (ṗiršavi)
- პირფერა (ṗirpera)
- პირქარი (ṗirkari)
- პირფერი (ṗirperi)
- პირშილი (ṗiršili)
- პირაღმე (ṗiraɣme)
- პირაქათი (ṗirakati)
- პირისახე (ṗirisaxe)
- პირთხელა (ṗirtxela)
- პირთხელი (ṗirtxeli)
- პირთეთრი (ṗirtetri)
- პირაქეთა (ṗiraketa)
- პირთამზე (ṗirtamze)
- პირბნელი (ṗirbneli)
- პირდაღმა (ṗirdaɣma)
- პირდაპირ (ṗirdaṗir)
- პირთაფლი (ṗirtapli)
- პირბასრი (ṗirbasri)
- პირბადრი (ṗirbadri)
- პირაქეთი (ṗiraketi)
- ჰპირდება (hṗirdeba)
- პირისპირ (ṗirisṗir)
- პირმნათი (ṗirmnati)
- პირიქითი (ṗirikiti)
- პირშაობა (ṗiršaoba)
- პირშეღმა (ṗiršeɣma)
- პირქუფრი (ṗirkupri)
- პირქვეტა (ṗirkveṭa)
- პირქარცი (ṗirkarci)
- პირშმაგი (ṗiršmagi)
- პირწაღმა (ṗirc̣aɣma)
- პირჭროღა (ṗirč̣roɣa)
- პირჩაღმა (ṗirčaɣma)
- პირწყალი (ṗirc̣q̇ali)
- პირწბილი (ṗirc̣bili)
- პირხმელი (ṗirxmeli)
- პირუტყვი (ṗiruṭq̇vi)
- პირსაცხი (ṗirsacxi)
- პირკუშტი (ṗirḳušṭi)
- პირმანგი (ṗirmangi)
- პირკაუჭა (ṗirḳauč̣a)
- პირიქითა (ṗirikita)
- პირსწორი (ṗirsc̣ori)
- პირმოთნე (ṗirmotne)
- პირმქისე (ṗirmkise)
- პირსავსე (ṗirsavse)
- პირმოკლე (ṗirmoḳle)
- პირნათლი (ṗirnatli)
- პირმხარე (ṗirmxare)
- პირაპირი (ṗiraṗiri)
- პირჯვარი (ṗirǯvari)
- პირადობა (ṗiradoba)
- პირადული (ṗiraduli)
- პირგრძელი (ṗirgrʒeli)
- პირრგვალი (ṗirrgvali)
- პირისქარი (ṗiriskari)
- პიროვნობა (ṗirovnoba)
- პიროვნული (ṗirovnuli)
- პირნათელი (ṗirnateli)
- პირსაბანი (ṗirsabani)
- პირსაფარი (ṗirsapari)
- პირსახოცი (ṗirsaxoci)
- პირსუქანი (ṗirsukani)
- პირისკანი (ṗirisḳani)
- პირსისხლა (ṗirsisxla)
- პირსახტად (ṗirsaxṭad)
- პირუკუღმა (ṗiruḳuɣma)
- პირნაბანი (ṗirnabani)
- პირმშრალი (ṗirmšrali)
- პირთავქვე (ṗirtavkve)
- პირმეტყვი (ṗirmeṭq̇vi)
- პირლამაზი (ṗirlamazi)
- პირიანობა (ṗirianoba)
- პირკეთილი (ṗirḳetili)
- პირდაპირი (ṗirdaṗiri)
- პირმზიანი (ṗirmziani)
- პირმთვარე (ṗirmtvare)
- პირმყრალი (ṗirmq̇rali)
- პირდაცული (ṗirdaculi)
- პირმტკიცე (ṗirmṭḳice)
- პირმკაცრი (ṗirmḳacri)
- პირმოგრძო (ṗirmogrʒo)
- პირუტყული (ṗiruṭq̇uli)
- პირსაცობი (ṗirsacobi)
- პირღიმილი (ṗirɣimili)
- პირახდილი (ṗiraxdili)
- პირქუშობა (ṗirkušoba)
- პირცხადად (ṗircxadad)
- პირფარეში (ṗirpareši)
- პირაღმართ (ṗiraɣmart)
- პირღრენია (ṗirɣrenia)
- პირღნიოში (ṗirɣnioši)
- პირალმასი (ṗiralmasi)
- პირაღებით (ṗiraɣebit)
- პირაღიობა (ṗiraɣioba)
- პიროვნება (ṗirovneba)
- პირფერობს (ṗirperobs)
- პირწმინდა (ṗirc̣minda)
- პირბლაგვი (ṗirblagvi)
- პირაკრული (ṗiraḳruli)
- პირფერობა (ṗirperoba)
- პირფერული (ṗirperuli)
- პირამტეხი (ṗiramṭexi)
- პირმოდებით (ṗirmodebit)
- პირმოკრული (ṗirmoḳruli)
- პირცარიელი (ṗircarieli)
- პიანთებული (ṗiantebuli)
- პირცმაცუნა (ṗircmacuna)
- პირუტყუარი (ṗiruṭq̇uari)
- პირმოხეული (ṗirmoxeuli)
- პირიქითელი (ṗirikiteli)
- პირისწყალი (ṗirisc̣q̇ali)
- პირმდიდარი (ṗirmdidari)
- პირიქითული (ṗirikituli)
- პირმართალი (ṗirmartali)
- პირწაკრული (ṗirc̣aḳruli)
- პირმახვილი (ṗirmaxvili)
- პირმრგვალი (ṗirmrgvali)
- პირმჩინარი (ṗirmčinari)
- პირმღიმარი (ṗirmɣimari)
- პირტიტველი (ṗirṭiṭveli)
- პირქაფიანი (ṗirkapiani)
- პირსაქმება (ṗirsakmeba)
- პირქუშდება (ṗirkušdeba)
- პირუბანელა (ṗirubanela)
- პირუტყვობა (ṗiruṭq̇voba)
- პირუთვნელი (ṗirutvneli)
- პირუტყვული (ṗiruṭq̇vuli)
- პირმსუქანი (ṗirmsukani)
- პირსაკრავი (ṗirsaḳravi)
- პირყვითელი (ṗirq̇viteli)
- პირმცინარი (ṗirmcinari)
- პირშუქიანი (ṗiršukiani)
- პირცალიერი (ṗircalieri)
- პიროფლიანი (ṗiropliani)
- პირმწითურა (ṗirmc̣itura)
- პირშიშველი (ṗiršišveli)
- პირმწუხარე (ṗirmc̣uxare)
- პირშეკრული (ṗiršeḳruli)
- პირისაბანი (ṗirisabani)
- პირანალესი (ṗiranalesi)
- პირაღმართი (ṗiraɣmarti)
- პირბადიანი (ṗirbadiani)
- პირალესილი (ṗiralesili)
- პირახვეული (ṗiraxveuli)
- პირაშკმული (ṗirašḳmuli)
- პირგახეული (ṗirgaxeuli)
- პირგანიერი (ṗirganieri)
- პირდაღმართ (ṗirdaɣmart)
- პირაქეთელი (ṗiraketeli)
- პირმოღიმარი (ṗirmoɣimari)
- პირმოღუშული (ṗirmoɣušuli)
- პირმოღიმარე (ṗirmoɣimare)
- პირგაქუშული (ṗirgakušuli)
- პირმოცინარი (ṗirmocinari)
- პირმოქუშული (ṗirmokušuli)
- პირსაბანელი (ṗirsabaneli)
- პირგატეხილი (ṗirgaṭexili)
- პირმოცინარი (ṗirmocinari)
- პირსახოვანი (ṗirsaxovani)
- პირმოპირული (ṗirmoṗiruli)
- პირმოტეხილი (ṗirmoṭexili)
- პირდაღებული (ṗirdaɣebuli)
- პირგაღებული (ṗirgaɣebuli)
- პირგამშრალი (ṗirgamšrali)
- პირდამწვარი (ṗirdamc̣vari)
- პირდამუწული (ṗirdamuc̣uli)
- პირდაპირობა (ṗirdaṗiroba)
- პირმხიარული (ṗirmxiaruli)
- პირდაპირობს (ṗirdaṗirobs)
- პირმოხსნილი (ṗirmoxsnili)
- პირნახმლევი (ṗirnaxmlevi)
- პირმტკიცობა (ṗirmṭḳicoba)
- პირმრისხანე (ṗirmrisxane)
- პირდაბანილი (ṗirdabanili)
- პირსაბურავი (ṗirsaburavi)
- პირდასაბანი (ṗirdasabani)
- პირმოთნეობა (ṗirmotneoba)
- პირმოთნეობს (ṗirmotneobs)
- პირმწყაზარი (ṗirmc̣q̇azari)
- პირშენახული (ṗiršenaxuli)
- პირშეფერილი (ṗiršeperili)
- პირშემურული (ṗiršemuruli)
- პირადდებული (ṗiraddebuli)
- პირშეთქმული (ṗiršetkmuli)
- პირღებინება (ṗirɣebineba)
- პირშექცეული (ṗiršekceuli)
- პირისფარეში (ṗirispareši)
- პირიზიარება (ṗiriziareba)
- პირაწყობილი (ṗirac̣q̇obili)
- პირწვეტიანი (ṗirc̣veṭiani)
- პირამთქმელი (ṗiramtkmeli)
- პირისმშლელი (ṗirismšleli)
- პირბაკმიანი (ṗirbaḳmiani)
- პირვარდიანი (ṗirvardiani)
- პირმობურული (ṗirmoburuli)
- პირდაღმართი (ṗirdaɣmarti)
- პირგამეხება (ṗirgamexeba)
- პირგამურული (ṗirgamuruli)
- პირღებინება (ṗirɣebineba)
- პირმიცემული (ṗirmicemuli)
- პირგაბადრული (ṗirgabadruli)
- პირუმტკიცობა (ṗirumṭḳicoba)
- პირწავარდნით (ṗirc̣avardnit)
- პირწყლიანობა (ṗirc̣q̇lianoba)
- პირუთვნელობა (ṗirutvneloba)
- პირდამანჭული (ṗirdamanč̣uli)
- პირგახეულობა (ṗirgaxeuloba)
- პირსაფერისად (ṗirsaperisad)
- პირგადაკრული (ṗirgadaḳruli)
- პირსისხლიანი (ṗirsisxliani)
- პირგალესისლი (ṗirgalesisli)
- პირშეუბურავი (ṗiršeuburavi)
- პირგაუხსნელი (ṗirgauxsneli)
- პირგამქუშავი (ṗirgamkušavi)
- პირმოქარგული (ṗirmokarguli)
- პირმოპარსული (ṗirmoṗarsuli)
- პირდაფჩენილი (ṗirdapčenili)
- პირდაჟანგული (ṗirdažanguli)
- პირმორიდებით (ṗirmoridebit)
- პირდაუბანელი (ṗirdaubaneli)
- პირდაღმეჭილი (ṗirdaɣmeč̣ili)
- შეპირობებული (šeṗirobebuli)
- პირმღიმარობა (ṗirmɣimaroba)
- პირმთქმელობა (ṗirmtkmeloba)
- პირმშვენიერი (ṗirmšvenieri)
- პირდაღრენილი (ṗirdaɣrenili)
- პირმოციმციმე (ṗirmocimcime)
- პირდამხობილი (ṗirdamxobili)
- პირდორბლიანი (ṗirdorbliani)
- პირსინათლიანი (ṗirsinatliani)
- პირგასამტეხლო (ṗirgasamṭexlo)
- პირგადამახული (ṗirgadamaxuli)
- პირშებრუნებით (ṗiršebrunebit)
- პირშეგინგლული (ṗiršegingluli)
- პირგამეხებული (ṗirgamexebuli)
- პირგადასაღები (ṗirgadasaɣebi)
- პირგანათებული (ṗirganatebuli)
- პირგამოტენილი (ṗirgamoṭenili)
- პირსახლართავი (ṗirsaxlartavi)
- პირბადეახდილი (ṗirbadeaxdili)
- პირგაუპარსავი (ṗirgauṗarsavi)
- პირსახემზიანი (ṗirsaxemziani)
- პირამთქმელობა (ṗiramtkmeloba)
- პირნერწყვიანი (ṗirnerc̣q̇viani)
- პირმოცინარობა (ṗirmocinaroba)
- პირდაღვრემილი (ṗirdaɣvremili)
- პირგაღიმებული (ṗirgaɣimebuli)
- პირწავარდნილი (ṗirc̣avardnili)
- პირშებრუნებული (ṗiršebrunebuli)
- პირნაყვავილარი (ṗirnaq̇vavilari)
- პირშერცხვენილი (ṗiršercxvenili)
- პირგანაცრებული (ṗirganacrebuli)
- პირბანჯგვლიანი (ṗirbanǯgvliani)
- პირსაფარაკრული (ṗirsaparaḳruli)
- პირმოუფერებელი (ṗirmouperebeli)
- პირბადეამოკრული (ṗirbadeamoḳruli)
- პირწყალმომდგარი (ṗirc̣q̇almomdgari)
- პირმოუფერებლობა (ṗirmouperebloba)
- პირბადემოდებული (ṗirbademodebuli)
- პირშეუბრუნებლად (ṗiršeubruneblad)
- პირდაპირმოქმედი (ṗirdaṗirmokmedi)
- პირგასაშავებელი (ṗirgasašavebeli)
- პირმუცელმიდგმული (ṗirmucelmidgmuli)
- პირჩალაგამოვლებული (ṗirčalagamovlebuli)
- პირდაპირპროპორციული (ṗirdaṗirṗroṗorciuli)
- სასიცოცხლო პირი აღარ აქვს (sasicocxlo ṗiri aɣar akvs)
- მისასვლელი პირი არ აქვს (misasvleli ṗiri ar akvs)
- სიკვდილის პირზე (siḳvdilis ṗirze)
- პირიდან ცოფებს ყრის (ṗiridan copebs q̇ris)
- პირიდან ცეცხლს ყრის (ṗiridan cecxls q̇ris)
- პირიდან ლუკმას აცლის (ṗiridan luḳmas aclis)
- პირიდან შაქარი ამოსდის (ṗiridan šakari amosdis)
- როგორი პირით (rogori ṗirit)
- სიტყვა პირში გაუშრება (siṭq̇va ṗirši gaušreba)
- უშვერი პირით ლანძღავს (ušveri ṗirit lanʒɣavs)
- პირის გემო (ṗiris gemo)
- პირის ახსნა (ṗiris axsna)
- პირის წყალი (ṗiris c̣q̇ali)
- პირზე აკერია (ṗirze aḳeria)
- პირის წამალი (ṗiris c̣amali)
- პირის გატეხა (ṗiris gaṭexa)
- პირის პატივი (ṗiris ṗaṭivi)
- პირში მთქმელი (ṗirši mtkmeli)
- პირში მიახლის (ṗirši miaxlis)
- პირის გამტეხი (ṗiris gamṭexi)
- პირის ზიარება (ṗiris ziareba)
- პირის სანახავი (ṗiris sanaxavi)
- პირის ღებინება (ṗiris ɣebineba)
- პირში წაუყენებს (ṗirši c̣auq̇enebs)
- პირის გასასველებელი (ṗiris gasasvelebeli)
- პირში ჩალაგამოვლებული (ṗirši čalagamovlebuli)
- პირში სიტყვას ართმევს (ṗirši siṭq̇vas artmevs)
- ღვთის პირიდან გადავარდნილი (ɣvtis ṗiridan gadavardnili)
- პირში ლუკმას უთვლის (ṗirši luḳmas utvlis)
- სხვის პირში მაყურებელი (sxvis ṗirši maq̇urebeli)
- კარგი პირი უჩანს (ḳargi ṗiri učans)
- პირში სული უდგას (ṗirši suli udgas)
- პირზე ღიმი გადაეშლება (ṗirze ɣimi gadaešleba)
- პირის-სახე (ṗiris-saxe)
- პირად-პირადი (ṗirad-ṗiradi)
- პირით-პირამდე (ṗirit-ṗiramde)
- პირის-საფარეშო (ṗiris-saparešo)
- ერთი პირი (erti ṗiri)
- მზის პირი (mzis ṗiri)
- პირს მოჰბანს (ṗirs mohbans)
- პირს აუწყობს (ṗirs auc̣q̇obs)
- პირს არიდებს (ṗirs aridebs)
- პირი აენთება (ṗiri aenteba)
- პირს იბრუნებს (ṗirs ibrunebs)
- პირს დაიდუმებს (ṗirs daidumebs)
- პირს გაიშავებს (ṗirs gaišavebs)
- პირს აქნევინებს (ṗirs aknevinebs)
- პირი ჩამოსტირის (ṗiri čamosṭiris)
- პირს შეირცხვენს (ṗirs šeircxvens)
- პირს გაიხსნილებს (ṗirs gaixsnilebs)
- პირს იტკბარუნებს (ṗirs iṭḳbarunebs)
- პირი საფლავისკენ აქვს (ṗiri saplavisḳen akvs)
- შენს პირს შაქარი (šens ṗirs šakari)
- პირი პირს მისცეს (ṗiri ṗirs misces)
- დანა პირს არ უხსნის (dana ṗirs ar uxsnis)
- პირს არ აკარებს (ṗirs ar aḳarebs)
- ენა პირში ჩაუვარდება (ena ṗirši čauvardeba)
- მზე პირს იბანს (mze ṗirs ibans)
- პირ-პირ (ṗir-ṗir)
- რა პირით (ra ṗirit)
See also edit
- (mouth): ბაგე (bage)
Mingrelian edit
Noun edit
პირი • (ṗiri)
- Alternative form of პეული (ṗeuli)
Old Georgian edit
Etymology edit
Ultimately from Proto-Kartvelian *ṗir-. The root is პ- (ṗ-). Georgian -ირ- (-ir-) and Mingrelian -იჯ- (-iǯ-) are determiner suffixes. Compare cognates: Mingrelian პიჯი (ṗiǯi), Laz პიჯი (p̌ici) and Svan პილ (ṗil, “lip”)
Noun edit
პირი • (ṗiri)
Descendants edit
- Georgian: პირი (ṗiri)
References edit
- Penrixi (Fähnrich), Hainc, Sarǯvelaʒe, Zurab (2000) Kartvelur enata eṭimologiuri leksiḳoni [Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages] (in Georgian), 2nd edition, Tbilisi: Tbilisi Sulkhan-Saba Orbeliani State University Press, page 371
- Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 150
- Fähnrich, Heinz (2007) Kartwelisches Etymologisches Wörterbuch [Kartvelian Etymological Dictionary] (Handbuch der Orientalistik; VIII.18) (in German), Leiden, Boston: Brill, page 331
- Abulaʒe, Ilia (1973) “პირი”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)][1] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 339
- Čikobava, Arnold (1938) Č̣anur-megrul-kartuli šedarebiti leksiḳoni [Laz–Megrel–Georgian Comparative Dictionary] (Works; IV) (in Georgian), Tbilisi: Arnold Chikobava Institute of Linguistics, published 2008