wykręcać

Old Polish

Etymology

From wykręcić +‎ -ać. First attested in the second half of the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vɨkræ̃t͡sat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /vɨkræ̃t͡sat͡ɕ/

Verb

wykręcać impf (perfective wykręcić)

1. (attested in Greater Poland) the twist out; to unscrew (to remove from the inside of by twisting)
   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[1], Greater Poland, page 51 arg:

     Ten ps[alm] powyada, yze Xpus wszytko nyemyloszyerdze zdradne od bogatstw dobroty swoyey wykrø[c]za y oddalya

     [Ten psalm powiada, iże Krystus wszytko niemiłosierdzie zdradne od bogatstw dobroty swojej wykręca i oddala]

Related terms

verb

• kręcić impf

 

Descendants

• Polish: wykręcać

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wykręcać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish wykręcać. By surface analysis, wykręcić +‎ -ać.

Pronunciation

• IPA^(key): /vɘˈkrɛn.t͡sat͡ɕ/

• Audio 1; “wykręcać”:

  (file)

• Audio 2; “wykręcać się”:

  (file)

• Rhymes: -ɛnt͡sat͡ɕ
• Syllabification: wy‧krę‧cać

Verb

wykręcać impf (perfective wykręcić)

1. (transitive) to twist out; to unscrew (to remove from the inside of by twisting) [with instrumental ‘with what’] [with z (+ genitive) ‘out of what’]

   Antonym: wkręcać

2. (transitive) to twist, to wring (to turn a body either too far or into an unnatural position, e.g)
3. (transitive) to twist (to injure (a body part) by bending it in the wrong direction) [with dative ‘whose body’]
4. (transitive) to dial (to select a number, or to call someone, on a telephone)
5. (transitive, colloquial) to turn around (to change direction) [with accusative or instrumental]

   wykręcać auto/autem ― to turn a car

6. (transitive) to twist; to perform, to do, to pull (to perform acrobatics stunts either with one's body or with something)

   wykręcać fikołki ― to do a forward roll

7. (transitive) to wing, to squeeze out (to squeeze or twist (something) tightly so that liquid is forced out)
8. (transitive, colloquial, sports) to destroy, to crush, to smash (to get a very good record in a sports event)

   wykręcać rekord ― to destroy/smash a record

9. (transitive, obsolete) to twist; to corrupt

   Synonym: przekręcać

   wykręcać słowa ― to twist words

10. (reflexive with się) to twist out; to unscrew (to be removed or fall out from the inside of by twisting) [with z (+ genitive) ‘out of what’]

    Synonym: wkręcać się

11. (reflexive with się) to twist (to put one's body in an unnatural position)

    Synonym: odkręcać się

12. (reflexive with się) to wriggle out of, to dodge, to weasel [with instrumental ‘with what’] [with od (+ genitive) ‘from what’]

    Synonyms: wykpiwać się, wymigiwać się

Verb

wykręcać impf

1. (intransitive) to turn around (to change direction)

   Synonym: skręcać

   droga wykręca ― a road turns around

Conjugation

Conjugation of wykręcać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		wykręcać
present tense	1st	wykręcam			wykręcamy
	2nd	wykręcasz			wykręcacie
	3rd	wykręca			wykręcają
	impersonal	wykręca się
past tense	1st	wykręcałem, -(e)m wykręcał	wykręcałam, -(e)m wykręcała	wykręcałom, -(e)m wykręcało	wykręcaliśmy, -(e)śmy wykręcali	wykręcałyśmy, -(e)śmy wykręcały
	2nd	wykręcałeś, -(e)ś wykręcał	wykręcałaś, -(e)ś wykręcała	wykręcałoś, -(e)ś wykręcało	wykręcaliście, -(e)ście wykręcali	wykręcałyście, -(e)ście wykręcały
	3rd	wykręcał	wykręcała	wykręcało	wykręcali	wykręcały
	impersonal	wykręcano
future tense	1st	będę wykręcał, będę wykręcać	będę wykręcała, będę wykręcać	będę wykręcało, będę wykręcać	będziemy wykręcali, będziemy wykręcać	będziemy wykręcały, będziemy wykręcać
	2nd	będziesz wykręcał, będziesz wykręcać	będziesz wykręcała, będziesz wykręcać	będziesz wykręcało, będziesz wykręcać	będziecie wykręcali, będziecie wykręcać	będziecie wykręcały, będziecie wykręcać
	3rd	będzie wykręcał, będzie wykręcać	będzie wykręcała, będzie wykręcać	będzie wykręcało, będzie wykręcać	będą wykręcali, będą wykręcać	będą wykręcały, będą wykręcać
	impersonal	będzie wykręcać się
conditional	1st	wykręcałbym, bym wykręcał	wykręcałabym, bym wykręcała	wykręcałobym, bym wykręcało	wykręcalibyśmy, byśmy wykręcali	wykręcałybyśmy, byśmy wykręcały
	2nd	wykręcałbyś, byś wykręcał	wykręcałabyś, byś wykręcała	wykręcałobyś, byś wykręcało	wykręcalibyście, byście wykręcali	wykręcałybyście, byście wykręcały
	3rd	wykręcałby, by wykręcał	wykręcałaby, by wykręcała	wykręcałoby, by wykręcało	wykręcaliby, by wykręcali	wykręcałyby, by wykręcały
	impersonal	wykręcano by
imperative	1st	niech wykręcam			wykręcajmy
	2nd	wykręcaj			wykręcajcie
	3rd	niech wykręca			niech wykręcają
active adjectival participle		wykręcający	wykręcająca	wykręcające	wykręcający	wykręcające
passive adjectival participle		wykręcany	wykręcana	wykręcane	wykręcani	wykręcane
contemporary adverbial participle		wykręcając
verbal noun		wykręcanie

Derived terms

adjective

• wykręcalny
• wykręcany

 

nouns

• wykręcacz
• wykręcarka

 

verbs

• wykręcać się sianem impf, wykręcić się sianem pf

 

Related terms

adjective

• wykręcony

 

noun

• wykręctwo

 

verb

• kręcić impf

 

Further reading

• wykręcać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wykręcać in Polish dictionaries at PWN
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wykręcać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wykręcać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wykręcać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 900