चन्द्र

Hindi edit

Pronunciation edit

(Delhi Hindi) IPA^(key): /t͡ʃən.d̪ɾᵊ/, [t͡ʃə̃n̪.d̪ɾᵊ]

Noun edit

चन्द्र • (candra) m

Alternative spelling of चंद्र (candra)

Declension edit

Declension of चन्द्र (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	चन्द्र candra	चन्द्र candra
oblique	चन्द्र candra	चन्द्रों candrõ
vocative	चन्द्र candra	चन्द्रो candro

Konkani edit

Etymology edit

Learned borrowing from Sanskrit चन्द्र (candra).

Noun edit

चन्द्र • (candr) (Latin script chandr, Kannada script ಚನ್ದ್ರ)

the Moon

Declension edit

Declension of चन्द्र
	singular	plural
ergative	चन्द्रान (candrān)	चन्द्रान्नि (candrānni)
nominative	चन्द्र (candr)	चन्द्रा (candrā)
vocative	चन्द्रा (candrā)	चन्द्रान्नो (candrānno)
accusative/dative	चन्द्राक (candrāk)	चन्द्रांक (candrānk)
superessive	चन्द्रार/चन्द्राचेर (candrār/candrācer)	चन्द्रान्चेर (candrāncer)
instrumental	चन्द्रानि (candrāni)	चन्द्रान्नि (candrānni)
ablative	चन्द्रात्ल्यान (candrātlyān)	चन्द्रान्त्ल्यान (candrāntlyān)

Genitive declension of चन्द्र
	masculine object		feminine object
	singular	plural	singular	plural
singular subject	चन्द्राचो (candrātso)	चन्द्राचे (candrāce)	चन्द्राचि (candrāci)	चन्द्राचि (candrāci)
plural subject	चन्द्रान्चो (candrāntso)	चन्द्रान्चे (candrānce)	चन्द्रान्चि (candrānci)	चन्द्रान्चि (candrānci)

Marathi edit

Noun edit

चन्द्र • (candra) m

Alternative spelling of चंद्र (candra)

Nepali edit

Etymology edit

Learned borrowing from Sanskrit चन्द्र (candra).

Pronunciation edit

IPA^(key): [t͡sʌn̪d̪rʌ]
Phonetic Devanagari: चन्द्र

Noun edit

चन्द्र • (candra)

(astronomy) moon
Synonyms: चन्द्रमा (candramā), जून (jūn)

References edit

“चन्द्र”, in नेपाली बृहत् शब्दकोश (Nepālī Br̥hat Śabdakoś) [Comprehensive Nepali Dictionary], Kathmandu: Nepal Academy, 2018
Schmidt, Ruth L. (1993), “चन्द्र”, in A Practical Dictionary of Modern Nepali, Ratna Sagar

Sanskrit edit

Alternative forms edit

Alternative scripts

ᬘᬦ᭄ᬤ᭄ᬭ (Balinese script)
চন্দ্ৰ (Assamese script)
চন্দ্র (Bengali script)
𑰓𑰡𑰿𑰟𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
𑀘𑀦𑁆𑀤𑁆𑀭 (Brahmi script)
𑌚𑌨𑍍𑌦𑍍𑌰 (Grantha script)
ચન્દ્ર (Gujarati script)
ਚਨੑਦੑਰ (Gurmukhi script)
ꦕꦤ꧀ꦢꦿ (Javanese script)
ចន្ទ្រ (Khmer script)
ಚನ್ದ್ರ (Kannada script)
ຈນ຺ທ຺ຣ (Lao script)
ചന്ദ്ര (Malayalam script)
𑘓𑘡𑘿𑘟𑘿𑘨 (Modi script)
ᢋᠠᠨᢑᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
ᢜᠠᠨᡩᡵᠠ (Manchu script)
စန္ဒြ (Burmese script)
𑦳𑧁𑧠𑦿𑧠𑧈 (Nandinagari script)
𑐔𑐣𑑂𑐡𑑂𑐬 (Newa script)
ଚନ୍ଦ୍ର (Odia script)
ꢗꢥ꣄ꢣ꣄ꢬ (Saurashtra script)
𑆖𑆤𑇀𑆢𑇀𑆫 (Sharada script)
𑖓𑖡𑖿𑖟𑖿𑖨 (Siddham script)
චන්ද්ර (Sinhalese script)
చన్ద్ర (Telugu script)
จนฺทฺร (Thai script)
ཙ་ནྡྲ (Tibetan script)
𑒔𑒢𑓂𑒠𑓂𑒩 (Tirhuta script)

Etymology edit

From Proto-Indo-Aryan *(s)ćandrás, from Proto-Indo-Iranian *(s)čandrás, from Proto-Indo-European *(s)kand-. Doublet of श्चन्द्र (ścandrá, “shining, radiant”). Cognate with Ancient Greek κάνδαρος (kándaros, “charcoal”), Latin candeō, Old Armenian խանդ (xand).

Pronunciation edit

(Vedic) IPA^(key): /t͡ɕɐn.dɾɐ́/
(Classical) IPA^(key): /ˈt͡ɕɐn̪.d̪ɾɐ/

Adjective edit

चन्द्र • (candrá)

glittering, shining (as gold), having the brilliancy or hue of light (said of gods, of water and of soma)
- RV 10.121.9c
  मा नो हिंसीज्जनिता यः पर्थिव्या यो वा दिवंसत्यधर्मा जजान |
  
  यश्चापश्चन्द्रा बर्हतीर्जजानकस्मै देवाय हविषा विधेम ||
  mā no hiṃsījjanitā yaḥ pṛthivyā yo vā divaṃsatyadharmā jajāna |
  
  yaścāpaścandrā bṛhatīrjajānakasmai devāya haviṣā vidhema ||
  Ne'er may he harm us who is earth's Begetter, nor he whose laws are sure, the heavens' Creator,
  
  He who brought forth the great and lucid waters. What God shall we adore with our oblation?

Declension edit

Masculine a-stem declension of चन्द्र (candrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चन्द्रः candráḥ	चन्द्रौ candraú	चन्द्राः / चन्द्रासः¹ candrā́ḥ / candrā́saḥ¹
Vocative	चन्द्र cándra	चन्द्रौ cándrau	चन्द्राः / चन्द्रासः¹ cándrāḥ / cándrāsaḥ¹
Accusative	चन्द्रम् candrám	चन्द्रौ candraú	चन्द्रान् candrā́n
Instrumental	चन्द्रेण candréṇa	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रैः / चन्द्रेभिः¹ candraíḥ / candrébhiḥ¹
Dative	चन्द्राय candrā́ya	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रेभ्यः candrébhyaḥ
Ablative	चन्द्रात् candrā́t	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रेभ्यः candrébhyaḥ
Genitive	चन्द्रस्य candrásya	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्राणाम् candrā́ṇām
Locative	चन्द्रे candré	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्रेषु candréṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of चन्द्रा (candrā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चन्द्रा candrā́	चन्द्रे candré	चन्द्राः candrā́ḥ
Vocative	चन्द्रे cándre	चन्द्रे cándre	चन्द्राः cándrāḥ
Accusative	चन्द्राम् candrā́m	चन्द्रे candré	चन्द्राः candrā́ḥ
Instrumental	चन्द्रया / चन्द्रा¹ candráyā / candrā́¹	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्राभिः candrā́bhiḥ
Dative	चन्द्रायै candrā́yai	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्राभ्यः candrā́bhyaḥ
Ablative	चन्द्रायाः candrā́yāḥ	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्राभ्यः candrā́bhyaḥ
Genitive	चन्द्रायाः candrā́yāḥ	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्राणाम् candrā́ṇām
Locative	चन्द्रायाम् candrā́yām	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्रासु candrā́su
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of चन्द्र (candrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चन्द्रम् candrám	चन्द्रे candré	चन्द्राणि / चन्द्रा¹ candrā́ṇi / candrā́¹
Vocative	चन्द्र cándra	चन्द्रे cándre	चन्द्राणि / चन्द्रा¹ cándrāṇi / cándrā¹
Accusative	चन्द्रम् candrám	चन्द्रे candré	चन्द्राणि / चन्द्रा¹ candrā́ṇi / candrā́¹
Instrumental	चन्द्रेण candréṇa	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रैः / चन्द्रेभिः¹ candraíḥ / candrébhiḥ¹
Dative	चन्द्राय candrā́ya	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रेभ्यः candrébhyaḥ
Ablative	चन्द्रात् candrā́t	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रेभ्यः candrébhyaḥ
Genitive	चन्द्रस्य candrásya	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्राणाम् candrā́ṇām
Locative	चन्द्रे candré	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्रेषु candréṣu
Notes	¹Vedic

Noun edit

चन्द्र • (candrá) root form, m

the moon (also personified as a deity)
- RV 1.24.10d
  अमी य रक्षा निहितास उच्चा नक्तं दद्र्श्रे कुह चिद दिवेयुः |
  
  अदब्धानि वरुणस्य वरतानि विचाकशच्चन्द्रमा नक्तमेति ||
  amī ya ṛkṣā nihitāsa uccā naktaṃ dadṛśre kuha cid diveyuḥ |
  
  adabdhāni varuṇasya vratāni vicākaśaccandramā naktameti ||
  Whither by day depart the constellations that shine at night, set high in heaven above us?
  
  Varuna's holy laws remain unweakened, and through the night the Moon moves on in splendor. # (at the end of a compound) "the moon of" i.e. the most excellent among
पार्थिवचन्द्र (pārthiva-candra) or नरेन्द्रचन्द्र (narendra-candra) — a most excellent king
the number "one"
a lovely or agreeable phenomenon of any kind
a spot similar to the moon
the eye in a peacock's tail
the mark of the visarga
a kind of reddish pearl
camphor
water
the काम्पिल्ल (kāmpilla) plant
(prosody) a metre of 4×19 syllables
name of a daitya (= चन्द्रवर्मन् (candra-varman), king of the kāmbojas)
name of a son of Kṛṣṇa
name of a son of विश्वगन्धि (viśva-gandhi) and father of युवनाश्व (yuvanāśva)
name of a grammarian (= चन्द्रगोमिन् (candra-gomin))
name of a king
name of one of the ancestors of the गौड (gauḍa) Brahmins
name of several other men
name one of the 18 minor dvīpas
= चन्द्रपर्वत (candra-parvata)

Declension edit

Masculine a-stem declension of चन्द्र (candrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चन्द्रः candráḥ	चन्द्रौ candraú	चन्द्राः / चन्द्रासः¹ candrā́ḥ / candrā́saḥ¹
Vocative	चन्द्र cándra	चन्द्रौ cándrau	चन्द्राः / चन्द्रासः¹ cándrāḥ / cándrāsaḥ¹
Accusative	चन्द्रम् candrám	चन्द्रौ candraú	चन्द्रान् candrā́n
Instrumental	चन्द्रेण candréṇa	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रैः / चन्द्रेभिः¹ candraíḥ / candrébhiḥ¹
Dative	चन्द्राय candrā́ya	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रेभ्यः candrébhyaḥ
Ablative	चन्द्रात् candrā́t	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रेभ्यः candrébhyaḥ
Genitive	चन्द्रस्य candrásya	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्राणाम् candrā́ṇām
Locative	चन्द्रे candré	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्रेषु candréṣu
Notes	¹Vedic

Antonyms edit

सूर्य (sū́rya, “sun”)

Derived terms edit

चन्द्रिका (candrikā)
रामचन्द्र (rāmacandra)

Related terms edit

चण्ड (cáṇḍa)
चण्डिमन् (caṇḍiman)

Descendants edit

Dardic:
- Kashmiri: ژۆندُر‎ (ċondur)
Helu Prakrit:
- Dhivehi: ހަނދު‎ (haⁿdu)
- Sinhalese: හඳ (haⁿda)
Magadhi Prakrit:
- Assamese: চান্দ (sand)
- Bengali: চাঁদ (cãd)
- Odia: ଚନ୍ଦ (côndô)
- Rohingya: san
- Sylheti: ꠌꠣꠘ꠆ꠖ (sando)
Maharastri Prakrit:
- Konkani: चंद्रु (candru)
Sauraseni Prakrit: 𑀘𑀁𑀤 (caṃda)
- Gujarati: ચાંદ (cā̃d)
- Hindustani:
  Hindi: चाँद (cā̃d), चांद (cānd)
  
  Urdu: چاند‎ (cānd)
- Nepali: चाँद् (cā̃d), चन्द्रमा (candramā)
- Punjabi: ਚੰਦ (cand), ਚੰਨ (cann)
- Rajasthani: चांद (cā̃d)
- Sindhi: چَنڊُ‎ (candu)
Pali: canda
- → Burmese: စန္ဒာ (canda), စန်း (can:)
- → Khmer: ព្រះច័ន្ទ (prĕəh can)
→ Assamese: চন্দ্ৰ (sondro)
→ Bengali: চন্দ্র (côndrô)
→ Burmese: စန္ဒြာ (candra)
→ Gujarati: ચંદ્ર (candra)
→ Thai: จันท์
→ Hindustani:
Hindi: चंद्र (candra)

Urdu: چندر‎ (candra)
→ Indonesian: candra
→ Kannada: ಚಂದ್ರ (candra)
→ Konkani: चन्द्र (candr)
→ Lao: ຈັນ (chan)
→ Malay: cendera
- Indonesian: cendera
→ Malayalam: ചന്ദ്രൻ (candraṉ)
→ Marathi: चन्द्र (candra)
→ Nepali: चन्द्र (candra)
→ Old Javanese: candra
- Javanese: ꦕꦤ꧀ꦢꦿ (candra)
- → Balinese: ᬘᬦ᭄ᬤ᭄ᬭ (candra)
→ Shan: ၸၼ်ႇတႃႇ (tsàn tàa)
→ Sinhalese: චන්ද්‍රයා (candrayā)
→ Lü: ᦶᦈᧃ (ṫsaen)
→ Tamil: சந்திரன் (cantiraṉ)
→ Telugu: చంద్రుడు (candruḍu)
→ Thai: จันทร์ (jan)

Noun edit

चन्द्र • (candrá) root form, n

gold
- RV 2.2.4c
  तमुक्षमाणं रजसि सव आ दमे चन्द्रमिव सुरुचं हवार आ दधुः |
  
  पर्श्न्याः पतरं चितयन्तमक्षभिः पाथो न पायुं जनसी उभे अनु ||
  tamukṣamāṇaṃ rajasi sva ā dame candramiva surucaṃ hvāra ā dadhuḥ |
  
  pṛśnyāḥ pataraṃ citayantamakṣabhiḥ pātho na pāyuṃ janasī ubhe anu ||
  Him have they set in his own dwelling, in the vault, like the gold waxing, fulgent, in the realm of air.
  
  Bird of the firmament, observant with his eyes, guard of the place as'twere, looking to Gods and men.
a kind of sour rice-gruel
name of a sāman
cardamoms
Cocculus cordifolius (गुडूची (guḍūcī))
= चन्द्रास्पदा (candrā-spadā)
name of a river

Declension edit

Neuter a-stem declension of चन्द्र (candrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चन्द्रम् candrám	चन्द्रे candré	चन्द्राणि / चन्द्रा¹ candrā́ṇi / candrā́¹
Vocative	चन्द्र cándra	चन्द्रे cándre	चन्द्राणि / चन्द्रा¹ cándrāṇi / cándrā¹
Accusative	चन्द्रम् candrám	चन्द्रे candré	चन्द्राणि / चन्द्रा¹ candrā́ṇi / candrā́¹
Instrumental	चन्द्रेण candréṇa	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रैः / चन्द्रेभिः¹ candraíḥ / candrébhiḥ¹
Dative	चन्द्राय candrā́ya	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रेभ्यः candrébhyaḥ
Ablative	चन्द्रात् candrā́t	चन्द्राभ्याम् candrā́bhyām	चन्द्रेभ्यः candrébhyaḥ
Genitive	चन्द्रस्य candrásya	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्राणाम् candrā́ṇām
Locative	चन्द्रे candré	चन्द्रयोः candráyoḥ	चन्द्रेषु candréṣu
Notes	¹Vedic

References edit

Monier Williams (1899), “चन्द्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 386.
Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 528-529

चन्द्र

Contents

Hindi edit

Pronunciation edit

Noun edit

Declension edit

Konkani edit

Etymology edit

Noun edit

Declension edit

Marathi edit

Noun edit

Nepali edit

Etymology edit

Pronunciation edit

Noun edit

References edit

Sanskrit edit

Alternative forms edit

Etymology edit

Pronunciation edit

Adjective edit

Declension edit

Noun edit

Declension edit

Antonyms edit

Derived terms edit

Related terms edit

Descendants edit

See also edit

Noun edit

Declension edit

References edit