chết

Tai Do

Numeral

chết

seven

References

Sầm Văn Bình (2018) Từ điển Thái–Việt (Tiếng Thái Nghệ An) [Tai–Vietnamese Dictionary (Nghệ An Tai)]‎^[1], Nghệ An: Nhà xuất bản Nghệ An

Tày

**Tày cardinal numbers**
< 6	7	8 >
Cardinal : chết

Etymology

From Proto-Tai *cetᴰ (“seven”), from Chinese 七 (MC tshit, “seven”). Cognate with Thai เจ็ด (jèt), Lao ເຈັດ (chet), Lü ᦵᦈᧆ (ṫsed), Tai Dam ꪹꪊꪸꪒ, Shan ၸဵတ်း (tsáet), Tai Nüa ᥓᥥᥖᥱ (tsět), Ahom 𑜋𑜢𑜄𑜫 (chit), Bouyei xadt, Zhuang caet, Nong Zhuang jiat.

Pronunciation

(Thạch An – Tràng Định) IPA^(key): [cet̚˧˥]
(Trùng Khánh) IPA^(key): [cet̚˦]

Numeral

chết

seven

Tho

Etymology

From Proto-Vietic *k-ceːt.

Pronunciation

IPA^(key): /ceːt⁷/

Verb

chết

(Cuối Chăm) to die

Vietnamese

Vietnamese Wikipedia has an article on:

chết

Wikipedia ^vi

Alternative forms

chít
(Southern Vietnam) chớt

Etymology

From Proto-Vietic *k-ceːt, from Proto-Austroasiatic *kceːt (“to die”). Doublet of giết (“to kill”) through an infixed form.

For its relation, or lack thereof, to the Old Yue word meaning "to die" and written as 札, see that entry.

Pronunciation

(Hà Nội) IPA^(key): [t͡ɕet̚˧˦]
(Huế) IPA^(key): [t͡ɕet̚˦˧˥]
(Saigon) IPA^(key): [cəːt̚˦˥]
Audio (Saigon): (file)

Verb

chết • (折, 𣩂, 𣩁, 找)

to die; to decease; to perish
Antonym: sống

cái chết ― death

sự chết ― death (in Christian literature)

Biết chết liền. ― Damned if I know (literally, “If I knew I'd die at once.”).
- c. 53 - 57 CE, 1 Corinthians 15:26; 1926 Vietnamese translation by Phan Khôi et al.; 2021 English translation from the New Revised Standard Version
  Kẻ thù bị hủy-diệt sau-cùng, tức là sự chết.
  The last enemy to be destroyed is death.
- Nguyễn Bình, Nếu Tôi Phải Chết; translated from Refaat Alareer, If I Must Die; in Uyên Thi (2024 February 22) “Nghệ thuật không phải nơi trú ẩn [Art Is Not a Hideaway]”, in L'Officiel Vietnam‎^[2]
  Nếu tôi phải chết
  thì bạn phải sống
  [...]
  Nếu tôi phải chết,
  hãy để điều ấy mang đến hy vọng,
  hay để điều ấy trở thành chuyện kể.
  If I must die
  you must live
  [...]
  If I must die
  let it bring hope
  let it be a tale
(figurative, of devices) to break; to stop working

Synonyms

In compounds: tử, vong
Formal terms: mất, qua đời, lìa đời, từ trần, tạ thế, khuất núi, hi sinh, ngã xuống, tử vong, thiệt mạng, băng hà (only used for a king), viên tịch (only used for a Buddhist monk or nun)
Literary terms: đi, ra đi, đi xa, ngã xuống, nằm xuống, ra người thiên cổ
General terms: mất mạng, vong mạng
Informal terms: hẹo, ngỏm, ngủm, nghẻo, toi, toi đời, toi mạng, tiêu, teo, tèo, tịch, xong đời, rồi đời, đi bán muối, đi đời, đi đời nhà ma, bay màu, đứt bóng, xuống lỗ

Adjective

chết • (折, 𣩂, 𣩁, 找)

dead; deceased; perished
cá chết ― dead fish
(figurative, of devices) broken; ruined
(figurative, of time) unoccupied; free; idle

Adverb

chết • (折, 𣩂𣩁, 找)

(colloquial) extremely; terribly; awfully
(Can we add an example for this sense?)

Interjection

chết • (折, 𣩂, 𣩁, 找)

(colloquial) crap; shoot
Synonyms: thôi chết, ấy chết, chết cha, chết mẹ
(followed by a pronoun or kinship term) ... am/is screwed big time
Chết tôi rồi !
Screw me! / I am so screwed!

Đừng ! Mày mà đi thì chết tao !
Don't! If you go, I'll be dead meat!
- 1941, Nam Cao, Chí Phèo:
  A ha! Phải đấy, hắn cứ thế mà chửa, cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo!
  Uh-huh! That's right, he can just do this, he can just curse whatever motherfucker that gave birth to him, to the bastard known as Chí Phèo!

Derived terms