czas
Kashubian edit
Etymology edit
Inherited from Proto-Slavic *časъ.
Pronunciation edit
Noun edit
czas m inan (diminutive czask)
Further reading edit
- Stefan Ramułt (1893), “čas”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego, page 20
- Eùgeniusz Gòłąbk (2011), “czas”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi, page 218
- “czas”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022
Old Polish edit
Etymology edit
Inherited from Proto-Slavic *časъ. First attested in the 14th century. Displaced earlier wrzemię.
Pronunciation edit
Noun edit
czas m
- time (passage of moments into the future)
- time (particular moment or hour; the appropriate moment or hour for something)
- deadline
- time of day; hour
Declension edit
Declension of czas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | czas | czasa | czasowie, czasy |
| genitive | czasu | czasú | czasów, czas |
| dative | czasu, czasowi | czasoma | czasóm |
| accusative | czas | czasa | czasy |
| instrumental | czasem | czasoma | czasami, czasy |
| locative | czasie | czasú | czasiech, czasach |
| vocative | czasie | czasa | czasowie, czasy |
Derived terms edit
adjectives
adverbs
nouns
Descendants edit
References edit
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “czas”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish czas.
Pronunciation edit
- IPA(key): /t͡ʂas/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈt͡ʂas/
Audio 1 (file) Audio 2 (file) Audio 3 (file) Audio 4 (file) - Rhymes: -as
- Syllabification: czas
Noun edit
czas m inan
- time
- time (particular moment or hour; the appropriate moment or hour for something)
- Synonym: pora
- time (way to measure the current hour)
- czas Greenwich ― Greenwich time
- time (period between two events)
- (sports) time (result in a timed event)
- time; period (length of time)
- w połowie czasu ― half-way through
- (meteorology, Masuria) weather
- (linguistics) tense
- (Middle Polish) deadline
- (Middle Polish) years
- (Middle Polish) season
- Synonym: pora roku
- (Middle Polish) day (full 24 hours)
- Synonym: doba
- (Middle Polish) hour
- Synonym: godzina
- (Middle Polish, fortune telling) augural sign
Declension edit
Declension of czas
The instrumental form czasy is obsolete and survives only in set phrases (ostatnimi czasy).
Derived terms edit
adjectives
adverbs
- bezczasowo
- czasami
- czasem
- dawnymi czasy
- do tego czasu
- dotychczas
- na czas
- naówczas
- natenczas
- o czasie
- od czasu do czasu
- od czasu do czasu
- od czasu kiedy
- ostatnimi czasy
- po wsze czasy
- przez cały czas
- rychło w czas
- swego czasu
- w czasie
- w krótkim czasie
- w swoim czasie
- wczas
- wówczas
- z biegiem czasu
- z czasem
- za wszystkie czasy
- zawczas
- zawczasu
idioms
nouns
- bank czasu
- bezczasowość
- ciężkie czasy
- czas ochronny
- czas ogórkowy
- czas rzeczywisty
- czas uniwersalny
- czasopisarstwo
- czasopismo
- czasopiśmiennictwo
- czasownik
- czasy króla Ćwieczka
- doliczony czas
- jakiś czas
- jakiś czas
- kapsuła czasu
- kwestia czasu
- najwyższy czas
- neutralizacja czasu
- pochłaniacz czasu
- podróż w czasie
- regulaminowy czas
- ruchomy czas pracy
- wczasowicz
- wczasowiczka
- wczasowisko
- wczasy
- współczesność
- współcześnik
- wyścig z czasem
- wywczasy
- ząb czasu
- ząb czasu
- znak czasu
particle
phrases
preposition
verbs
- wczasować impf, wywczasować pf
verbs
- czas minął pf, czas mija impf
- czas stanął pf, czas staje impf
- czas zadziałał na korzyść pf, czas działa na korzyść impf
- liczyć się z czasem impf
- mieć czas impf
- pójść z duchem czasu pf, iść z duchem czasu impf
- ścigać się z czasem impf
- wytrzymać próbę czasu pf, wytrzymywać próbę czasu impf
- zabić czas pf, zabijać czas impf
- zostawić czasowi pf, zostawiać czasowi impf
- zyskać na czasie pf, zyskiwać na czasie impf
Verb edit
czas (defective verb)
- (intransitive) it is time
- Synonym: pora
Conjugation edit
Conjugation of czas def
Trivia edit
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), czas is one of the most used words in Polish, appearing 191 times in scientific texts, 161 times in news, 128 times in essays, 199 times in fiction, and 169 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 848 times, making it the 51st most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References edit
Further reading edit
- czas in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- czas in Polish dictionaries at PWN
- “czas”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish], 2010-2023
- “CZAS”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 30.11.2009
- Samuel Bogumił Linde (1807-1814), “czas”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861), “czas”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “czas”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 375
- Zofia Stamirowska (1987-2021), “czas”, in Anna Basara, editor, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, volume 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, →ISBN, page 375
- Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “czas”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
Silesian edit
Alternative forms edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish czas.
Pronunciation edit
Noun edit
czas m inan
- time
- (grammar) tense
- (meteorology) weather
- Synonym: pogoda
- (physiology) period
- Synonym: mynstruacyjŏ