Wiktionary

dla

See also: DLA and -dlą́

LadinEdit

EtymologyEdit

de (“of, from”) +‎ la (“the [feminine singular]”)

ContractionEdit

dla

  1. of the, from the (+ a feminine noun in singular)

Lala (South Africa)Edit

EtymologyEdit

From Proto-Bantu *-dɪ́a.

VerbEdit

-dlá

  1. to eat

Lower SorbianEdit

EtymologyEdit

From Proto-Slavic *dьľa, *děľa.

PronunciationEdit

PrepositionEdit

dla (with genitive) (often postpositive)

  1. because of

Further readingEdit

  • Muka, Arnošt (1921, 1928), “dla”, in Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow (in German), St. Petersburg, Prague: ОРЯС РАН, ČAVU; Reprinted Bautzen: Domowina-Verlag, 2008
  • Starosta, Manfred (1999), “dla”, in Dolnoserbsko-nimski słownik / Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch (in German), Bautzen: Domowina-Verlag

Northern NdebeleEdit

EtymologyEdit

From Proto-Bantu *-dɪ́a.

VerbEdit

-dlá

  1. to eat

InflectionEdit

This verb needs an inflection-table template.

Old PolishEdit

Etymology 1Edit

Inherited from Proto-Slavic *dьľa, *děľa. First attested in 1366.

PostpositionEdit

dla [+genitive]

  1. because of
    Synonym: ku
    • (Can we date this quote?) “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Archiv für slavische Philologie, Aleksander Brückner, published 1884, page 560:
      A nye chczą tho odpusczycz any dla laszky, any dla zalosczy, any szamych mogych vsth dla, any sządne rzeczy dla
  2. on account of
    • Fifteenth century, Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, published 1874-1891, page 245:
      Blogoslawyeny, gysch czyrpyą przeczywnoscz... prze sprawyedliwoscz, tho gest prze caliszdą dobrocz boga dla vczinyoną
      Błogosławieni, jiż cirpią przeciwność... prze sprawiedliwość, to jest prze kaliżdą dobroć Boga dla uczynioną
  3. as, in the role of
    • 1437, Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎[1], published 1868, page 117:
      Nobilis Fridricus... Hedwigi, sue consorti carissime, racione dotis et dotalicii al. possagu dlya y wyena trecentas marcas... inscribit
      Nobilis Fridricus... Hedwigi, sue consorti carissime, racione dotis et dotalicii al. posagu dla i wiena trecentas marcas... inscribit
  4. for, benefitting
    Synonyms: ku, przed
    • (Can we date this quote?) Bogarodzica dziewica. Analiza tekstu, treści i formy‎[2], Józef Birkenmajer, published 1937, page B–F:
      Czebye dla, czlowecze, dal bog przeklocz szobe rancze, nodze obe
  5. Denotes the aim or purpose of an action; for
    • Fifteenth century, Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XVI, published 1874-1891, page 347:
      Vzytkw dla twego comodi more
      Użytku dla twego comodi more

PrepositionEdit

dla [+genitive]

  1. because of
    • 1448–1450, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Franciszek Piekosiński, published 1895, page 8:
      Strona trzikrocz wezwana, nye bandzeli kv prawv, kgdi sandza iakobi wstacz chczal, dlya nyestanya ma bicz skazana (ob contumaciam condemnetur)
      Strona trzykroć wezwana nie będzieli ku prawu, gdy sędzia jakoby wstać chciał, dla niestania ma być skazana (ob contumaciam condemnetur)
    • 1484, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI‎[3], Hieronim Łopaciński, published 1892, page 717:
      Ma... zmoviczi trzy paczierze dla onego, yze thak nyeopatrznye... przysyągal (propter incaute facta huiusmodi iuramenta)
      Ma... zmowić trzy pacierze dla onego, iże tak nieopatrznie... przysięgał (propter incaute facta huiusmodi iuramenta)
  2. on account of
    • 1454, Legenda o św. Aleksym‎[4], page w. 167:
      I yąl go proszycz: W gymyą szyna boszego y dla szyna th[e]wego, Allexego, a racz my szwą gyelmvszna dacz
      I jął go prosić: W jimię Syna Bożego i dla syna t[e]wego, Aleksego, a racz mi swą jełmużnę dać
  3. as, in the role of
    • 1421, Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici‎[5], published 1895, page 155:
      Pany Staskowy dna roboth... nigdy nye zastawala... any dla zastawy dala robycz kmeczom
      Pani Staszkowi dnia robot... nigdy nie zastawiała... ani dla zastawy dała robić kmieciom
  4. for, benefitting
    • Fifteenth century, Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume I, published 1880, page 151:
      Day my czyalo szyna tvego, bosz go szeslal dla mnye grzesznego
      Daj mi ciało Syna twego, boś go zesłał dla mnie grzesznego
  5. Denotes the aim or purpose of an action; for
    • Fifteenth century, Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, published 1874-1891, page 241:
      Tha czistoscz nycz ginego nye gest, geno czyala y dusche czaloscz ot zmazanya dla mylosczy bozey otrzimanya
      Ta czystość nic jinego nie jest, jeno ciała i dusze całość ot zmazania dla miłości bożej otrzymania
DescendantsEdit
  • Polish: dla

Etymology 2Edit

Inherited from Proto-Slavic *dьlja,[1] from Proto-Slavic *dьlь. First attested in 1462.

NounEdit

dla f

  1. prescribed full length of a field
    • 1462, Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎[6], volume XI, published 1868, page 469:
      Laneos cum dle, silvas et campos
      Laneos cum dle, silvas et campos
DeclensionEdit
Declension of -
singular dual plural
nominative — — dle
genitive — — —
dative — — —
accusative — — —
instrumental — — —
locative — — —
vocative — — —

ReferencesEdit

  1. ^ Andrzej Bańkowski (2000), “DLA III”, in Etymologiczny słownik języka polskiego (in Polish)

PhuthiEdit

EtymologyEdit

From Proto-Bantu *-dɪ́a.

VerbEdit

-dlá

  1. to eat

InflectionEdit

This verb needs an inflection-table template.

Derived termsEdit

PolishEdit

EtymologyEdit

Inherited from Old Polish dla, from Proto-Slavic *dьľa, *děľa. First attested in 1366.[1]

PronunciationEdit

PrepositionEdit

dla [+genitive]

  1. for (intended to belong to)
    Zrobiłem dla ciebie kanapkę. ― I made a sandwich for you.
    Reszta dla pana. ― Keep the change. (literally, “The rest to you.”)
  2. for, in aid of (intended to benefit, cure, support, etc.)
    Palenie tytoniu jest bardzo szkodliwe dla zdrowia. ― Smoking tobacco is very bad for one's health.
    Ta wyspa to rezerwat dla ptaków. ― This island is a reserve for birds.
  3. for (in return for)
    Robię to tylko dla zabawy. ― I'm just doing it for fun.
  4. to
    Jaki był wynik? 1:0 dla Polski! ― What was the score? 1:0 to Poland!
  5. (colloquial) for the sake of
    Nie chcę brać ślubu dla ślubu. ― I don't want to marry for the sake of it.

TriviaEdit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), dla is one of the most used words in Polish, appearing 293 times in scientific texts, 325 times in news, 339 times in essays, 195 times in fiction, and 209 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 1361 times, making it the 28th most common word in a corpus of 500,000 words.[2]

ReferencesEdit

  1. ^ B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “1. dla”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  2. ^ Ida Kurcz (1990), “dla”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków; Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 74

Further readingEdit

  • dla in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • dla in Polish dictionaries at PWN
  • “dla”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish], 2010-2022
  • “DLA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 19.07.2008
  • Samuel Bogumił Linde (1807-1814), “dla”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861), “dla”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dla”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 458
  • dla in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Southern NdebeleEdit

EtymologyEdit

From Proto-Bantu *-dɪ́a.

VerbEdit

-dlá

  1. to eat

InflectionEdit

This verb needs an inflection-table template.

SwaziEdit

EtymologyEdit

From Proto-Bantu *-dɪ́a.

VerbEdit

-dlá

  1. to eat

InflectionEdit

This verb needs an inflection-table template.

Derived termsEdit

XhosaEdit

VerbEdit

-dla?

  1. to corrode
  2. to enjoy

InflectionEdit

This verb needs an inflection-table template.

Derived termsEdit

ZuluEdit

EtymologyEdit

From Proto-Bantu *-dɪ́a.

PronunciationEdit

IPA(key): /ɮa/

VerbEdit

-dlá

  1. (transitive and intransitive) to eat
  2. (transitive and intransitive) to drink
  3. (transitive) to consume (generally)
  4. (transitive) to corrode, to cause to rust
  5. (transitive) to enjoy

InflectionEdit

Tone H
Infinitive ukudla
Positive Negative
Infinitive ukudla ukungadli
Imperative
Simple + object concord
Singular yidla -dle
Plural yidlani -dleni
Present
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngiyadla, ngidla engidlayo, engidla ngidla angidli engingadli ngingadli
2nd singular uyadla, udla odlayo, odla udla awudli ongadli ungadli
1st plural siyadla, sidla esidlayo, esidla sidla asidli esingadli singadli
2nd plural niyadla, nidla enidlayo, enidla nidla anidli eningadli ningadli
Class 1 uyadla, udla odlayo, odla edla akadli ongadli engadli
Class 2 bayadla, badla abadlayo, abadla bedla abadli abangadli bengadli
Class 3 uyadla, udla odlayo, odla udla awudli ongadli ungadli
Class 4 iyadla, idla edlayo, edla idla ayidli engadli ingadli
Class 5 liyadla, lidla elidlayo, elidla lidla alidli elingadli lingadli
Class 6 ayadla, adla adlayo, adla edla awadli angadli engadli
Class 7 siyadla, sidla esidlayo, esidla sidla asidli esingadli singadli
Class 8 ziyadla, zidla ezidlayo, ezidla zidla azidli ezingadli zingadli
Class 9 iyadla, idla edlayo, edla idla ayidli engadli ingadli
Class 10 ziyadla, zidla ezidlayo, ezidla zidla azidli ezingadli zingadli
Class 11 luyadla, ludla oludlayo, oludla ludla aludli olungadli lungadli
Class 14 buyadla, budla obudlayo, obudla budla abudli obungadli bungadli
Class 15 kuyadla, kudla okudlayo, okudla kudla akudli okungadli kungadli
Class 17 kuyadla, kudla okudlayo, okudla kudla akudli okungadli kungadli
Recent past
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngidlile, ngidlē engidlile, engidlē ngidlile, ngidlē angidlanga engingadlanga ngingadlanga
2nd singular udlile, udlē odlile, odlē udlile, udlē awudlanga ongadlanga ungadlanga
1st plural sidlile, sidlē esidlile, esidlē sidlile, sidlē asidlanga esingadlanga singadlanga
2nd plural nidlile, nidlē enidlile, enidlē nidlile, nidlē anidlanga eningadlanga ningadlanga
Class 1 udlile, udlē odlile, odlē edlile, edlē akadlanga ongadlanga engadlanga
Class 2 badlile, badlē abadlile, abadlē bedlile, bedlē abadlanga abangadlanga bengadlanga
Class 3 udlile, udlē odlile, odlē udlile, udlē awudlanga ongadlanga ungadlanga
Class 4 idlile, idlē edlile, edlē idlile, idlē ayidlanga engadlanga ingadlanga
Class 5 lidlile, lidlē elidlile, elidlē lidlile, lidlē alidlanga elingadlanga lingadlanga
Class 6 adlile, adlē adlile, adlē edlile, edlē awadlanga angadlanga engadlanga
Class 7 sidlile, sidlē esidlile, esidlē sidlile, sidlē asidlanga esingadlanga singadlanga
Class 8 zidlile, zidlē ezidlile, ezidlē zidlile, zidlē azidlanga ezingadlanga zingadlanga
Class 9 idlile, idlē edlile, edlē idlile, idlē ayidlanga engadlanga ingadlanga
Class 10 zidlile, zidlē ezidlile, ezidlē zidlile, zidlē azidlanga ezingadlanga zingadlanga
Class 11 ludlile, ludlē oludlile, oludlē ludlile, ludlē aludlanga olungadlanga lungadlanga
Class 14 budlile, budlē obudlile, obudlē budlile, budlē abudlanga obungadlanga bungadlanga
Class 15 kudlile, kudlē okudlile, okudlē kudlile, kudlē akudlanga okungadlanga kungadlanga
Class 17 kudlile, kudlē okudlile, okudlē kudlile, kudlē akudlanga okungadlanga kungadlanga
Remote past
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngādla engādla ngādla angidlanga engingadlanga ngingadlanga
2nd singular wādla owādla wādla awudlanga ongadlanga ungadlanga
1st plural sādla esādla sādla asidlanga esingadlanga singadlanga
2nd plural nādla enādla nādla anidlanga eningadlanga ningadlanga
Class 1 wādla owādla ādla akadlanga ongadlanga engadlanga
Class 2 bādla abādla bādla abadlanga abangadlanga bengadlanga
Class 3 wādla owādla wādla awudlanga ongadlanga ungadlanga
Class 4 yādla eyādla yādla ayidlanga engadlanga ingadlanga
Class 5 lādla elādla lādla alidlanga elingadlanga lingadlanga
Class 6 ādla ādla ādla awadlanga angadlanga engadlanga
Class 7 sādla esādla sādla asidlanga esingadlanga singadlanga
Class 8 zādla ezādla zādla azidlanga ezingadlanga zingadlanga
Class 9 yādla eyādla yādla ayidlanga engadlanga ingadlanga
Class 10 zādla ezādla zādla azidlanga ezingadlanga zingadlanga
Class 11 lwādla olwādla lwādla aludlanga olungadlanga lungadlanga
Class 14 bādla obādla bādla abudlanga obungadlanga bungadlanga
Class 15 kwādla okwādla kwādla akudlanga okungadlanga kungadlanga
Class 17 kwādla okwādla kwādla akudlanga okungadlanga kungadlanga
Potential
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngingadla — ngingadla ngingedle — ngingedle
2nd singular ungadla — ungadla ungedle — ungedle
1st plural singadla — singadla singedle — singedle
2nd plural ningadla — ningadla ningedle — ningedle
Class 1 angadla — engadla angedle — engedle
Class 2 bangadla — bengadla bangedle — bengedle
Class 3 ungadla — ungadla ungedle — ungedle
Class 4 ingadla — ingadla ingedle — ingedle
Class 5 lingadla — lingadla lingedle — lingedle
Class 6 angadla — engadla angedle — engedle
Class 7 singadla — singadla singedle — singedle
Class 8 zingadla — zingadla zingedle — zingedle
Class 9 ingadla — ingadla ingedle — ingedle
Class 10 zingadla — zingadla zingedle — zingedle
Class 11 lungadla — lungadla lungedle — lungedle
Class 14 bungadla — bungadla bungedle — bungedle
Class 15 kungadla — kungadla kungedle — kungedle
Class 17 kungadla — kungadla kungedle — kungedle
Immediate future
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngizokudla engizokudla ngizokudla angizukudla engingezukudla ngingezukudla
2nd singular uzokudla ozokudla uzokudla awuzukudla ongezukudla ungezukudla
1st plural sizokudla esizokudla sizokudla asizukudla esingezukudla singezukudla
2nd plural nizokudla enizokudla nizokudla anizukudla eningezukudla ningezukudla
Class 1 uzokudla ozokudla ezokudla akazukudla ongezukudla engezukudla
Class 2 bazokudla abazokudla bezokudla abazukudla abangezukudla bengezukudla
Class 3 uzokudla ozokudla uzokudla awuzukudla ongezukudla ungezukudla
Class 4 izokudla ezokudla izokudla ayizukudla engezukudla ingezukudla
Class 5 lizokudla elizokudla lizokudla alizukudla elingezukudla lingezukudla
Class 6 azokudla azokudla ezokudla awazukudla angezukudla engezukudla
Class 7 sizokudla esizokudla sizokudla asizukudla esingezukudla singezukudla
Class 8 zizokudla ezizokudla zizokudla azizukudla ezingezukudla zingezukudla
Class 9 izokudla ezokudla izokudla ayizukudla engezukudla ingezukudla
Class 10 zizokudla ezizokudla zizokudla azizukudla ezingezukudla zingezukudla
Class 11 luzokudla oluzokudla luzokudla aluzukudla olungezukudla lungezukudla
Class 14 buzokudla obuzokudla buzokudla abuzukudla obungezukudla bungezukudla
Class 15 kuzokudla okuzokudla kuzokudla akuzukudla okungezukudla kungezukudla
Class 17 kuzokudla okuzokudla kuzokudla akuzukudla okungezukudla kungezukudla
Remote future
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngiyokudla engiyokudla ngiyokudla angiyukudla engingeyukudla ngingeyukudla
2nd singular uyokudla oyokudla uyokudla awuyukudla ongeyukudla ungeyukudla
1st plural siyokudla esiyokudla siyokudla asiyukudla esingeyukudla singeyukudla
2nd plural niyokudla eniyokudla niyokudla aniyukudla eningeyukudla ningeyukudla
Class 1 uyokudla oyokudla eyokudla akayukudla ongeyukudla engeyukudla
Class 2 bayokudla abayokudla beyokudla abayukudla abangeyukudla bengeyukudla
Class 3 uyokudla oyokudla uyokudla awuyukudla ongeyukudla ungeyukudla
Class 4 iyokudla eyokudla iyokudla ayiyukudla engeyukudla ingeyukudla
Class 5 liyokudla eliyokudla liyokudla aliyukudla elingeyukudla lingeyukudla
Class 6 ayokudla ayokudla eyokudla awayukudla angeyukudla engeyukudla
Class 7 siyokudla esiyokudla siyokudla asiyukudla esingeyukudla singeyukudla
Class 8 ziyokudla eziyokudla ziyokudla aziyukudla ezingeyukudla zingeyukudla
Class 9 iyokudla eyokudla iyokudla ayiyukudla engeyukudla ingeyukudla
Class 10 ziyokudla eziyokudla ziyokudla aziyukudla ezingeyukudla zingeyukudla
Class 11 luyokudla oluyokudla luyokudla aluyukudla olungeyukudla lungeyukudla
Class 14 buyokudla obuyokudla buyokudla abuyukudla obungeyukudla bungeyukudla
Class 15 kuyokudla okuyokudla kuyokudla akuyukudla okungeyukudla kungeyukudla
Class 17 kuyokudla okuyokudla kuyokudla akuyukudla okungeyukudla kungeyukudla
Present subjunctive
Positive Negative
1st singular ngidle ngingadli
2nd singular udle ungadli
1st plural sidle singadli
2nd plural nidle ningadli
Class 1 adle angadli
Class 2 badle bangadli
Class 3 udle ungadli
Class 4 idle ingadli
Class 5 lidle lingadli
Class 6 adle angadli
Class 7 sidle singadli
Class 8 zidle zingadli
Class 9 idle ingadli
Class 10 zidle zingadli
Class 11 ludle lungadli
Class 14 budle bungadli
Class 15 kudle kungadli
Class 17 kudle kungadli
Past subjunctive
Positive Negative
1st singular ngadla ngangadla, angadla, angangadla
2nd singular wadla wangadla, awadla, awangadla
1st plural sadla sangadla, asadla, asangadla
2nd plural nadla nangadla, anadla, anangadla
Class 1 wadla wangadla, akadla, akangadla
Class 2 badla bangadla, abadla, abangadla
Class 3 wadla wangadla, awadla, awangadla
Class 4 yadla yangadla, ayadla, ayangadla
Class 5 ladla langadla, aladla, alangadla
Class 6 adla angadla, awadla, awangadla
Class 7 sadla sangadla, asadla, asangadla
Class 8 zadla zangadla, azadla, azangadla
Class 9 yadla yangadla, ayadla, ayangadla
Class 10 zadla zangadla, azadla, azangadla
Class 11 lwadla lwangadla, alwadla, alwangadla
Class 14 badla bangadla, abadla, abangadla
Class 15 kwadla kwangadla, akwadla, akwangadla
Class 17 kwadla kwangadla, akwadla, akwangadla

Derived termsEdit

ReferencesEdit

Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=dla&oldid=73226354"