prosić
Old Polish
editEtymology
editInherited from Proto-Slavic *prositi. First attested in the 14th century.
Pronunciation
editVerb
editprosić impf
- (attested in Lesser Poland, Sieradz, Masovia, Greater Poland) to ask for, to request
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 63,1:
- Wisluszay, bosze, modlitwø moiø, gdi proszø (cum deprecor)
- [Wysłuszaj, Boże, modlitwę moję, gdy proszę (cum deprecor)]
- 1885-2024 [End of the fifteenth century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[3], volume V, page 20:
- Procumbere proszycz uel modlycz szyą
- [Procumbere prosić uel modlić się]
- 1896 [Middle of the 15th century], Lucjan Malinowski, editor, Żywot świętego Błażeja. Zabytek języka polskiego z początku wieku XV,[4], page 322:
- Gdysz ge ku smyercy wywyedzono..., naczøly boga prosycz a gemu sye poleczacz
- [Gdyż je ku śmierci wywiedziono..., naczęły Boga prosić a jemu sie polecać]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 24, 2:
- Bo wszitczy, gisz proszø cze (qui sustinent te, Puł: gysz czyrpyø czie), ne bødø osromoczeni
- [Bo wszytcy, jiż proszą cie (qui sustinent te, Puł: jiż cirpią cie), nie będą osromoceni]
- 1885-2024 [1406], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[6], volume V, Kurów (Bochnia), page 35:
- Przisedl dobri do slego a prosil v nego lepszego niszli krolewstwa nebeszkego a dal mu
- [Przyszedł dobry do złego a prosił u niego lepszego niżli krolestwa niebieskiego, a dał mu]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][7], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 27, 2:
- Wisluszay gospodne, glos moyey prosby, gdi proszø ku tobe (dum oro ad te)
- [Wysłuszaj, Gospodnie, głos mojej prośby, gdy proszę ku tobie (dum oro ad te)]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[8], page 576:
- Oycze svyąthy, ya czyebye proschą za nye, nye proschą za then svyath (ego pro eis rogo, non pro mundo rogo Jo 17, 9)
- [Ojcze Święty, ja ciebie proszę za nie, nie proszę za ten świat (ego pro eis rogo, non pro mundo rogo Jo 17, 9)]
- 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[9], Krakow, Brodnia, page 42b:
- Proszi za nami, miloscziwa panno Maria, abiszmi dostoyni bili obiati bozey
- [Prosi za nami, miłościwa Panno Maryja, abysmy dostojni byli obiaty bożej]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 93:
- Gdi wlodika zabyye slyachczycza, ... ma prosycz (petere) prze bog, abi yemu obrazenye otpusczono
- [Gdy włodyka zabije ślachcica, ... ma prosić (petere) prze Bog, aby jemu obrażenie otpuszczono]
- 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią][10], Mierzeniec, Płock, line 108:
- Przesz dzy[ę]ky noczlegv prosza
- [Przez dzi[ę]ki noclegu proszę]
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[11], 34, 14:
- Otpowyedzely synowye Iacobowy Sichem a gego otczu: ... Nye mozemi... vczynycz, czso wi proszyczye (petitis)
- [Otpowiedzieli synowie Jakobowi Sychem a jego otcu: ... Nie możemy uczynić, cso wy prosicie (petitis)]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, page 48:
- Wszal szobye raczcze..., kthorych byl proszyl k themv, aby sz nym poszly k loszv
- [Wziął sobie radźce..., ktorych był prosił k temu, aby z nim poszli k łożu]
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[12], Greater Poland, pages 77, 21:
- Kuszyly boga w szyerczoch swych, aby prosszyly pokarm duszam swoym (ut peterent escas animabus suis)
- [Kusili Boga w siercoch swych, aby prosili pokarm duszam swoim (ut peterent escas animabus suis)]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][13], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 31, 7:
- Za to prosicz cze bødze (pro hac orabit ad te) wszeliki swøti w czas potrzebyzni
- [Za to prosić cie będzie (pro hac orabit ad te) wszeliki święty w czas potrzebizny]
- (attested in Greater Poland) to apologize to, to say sorry
- 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[14], 26, 41:
- A tedi bødø prosycz za zlosczi swe (orabunt pro impietatibus suis)
- [A tedy będą prosić za złości swe (orabunt pro impietatibus suis)]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 32, 3:
- Proszą tego przyszasznyką wstacz
- [Proszę tego przysiężnika wstać]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[15], page 809:
- O tem, yako Barabasza zboyczą pusczycz proszyly
- [O tem, jako Barabasza zbojcę puścić prosili]
- 1959 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 333, Poznań:
- Jaco Piotrasz proszil Sczepana, bi mu te pienadze schoval, czo mu ye bil dal
- [Jako Piotrasz prosił Szczepana, by mu te pieniądze schował, co mu je był dał]
- 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[16], Łęczyca, Poznań, line 113:
- Mily gospodne moy. Slota, grzeszny sluga twoy, prosy za to twey milosczy, vdzel nam wszem swey radosczy
- [Miły Gospodnie moj, Słota, grzeszny sługa twoj, prosi za to Twej Miłości, udziel nam wszem swej radości]
- to invite
- 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 165, Poznań:
- [Ha]nka ne proszila na ten sød preczif […]
- [[Ha]nka nie prosiła na ten sąd przeciw […] ]
- 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 34:
- Proschąncz na pomocz
- [Prosząc na pomoc]
- to ask about, to inquire
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 42, 3:
- O tho wasz proszymy (petimus informari), kthory myedzy thymy ortelmy moze szye ostacz
- [O to was prosimy (petimus informari), ktory miedzy tymi ortelmi może sie ostać]
- misunderstanding of Latin imprecor
- 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 23:
- Proscheny (war. lub. rp.: prosiw) imprecans (tunc offerat hircum..., confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel... atque peccata eorum, quae imprecans capiti eius emittet illum... in desertum Lev 16, 21)
- [Proszony (war. lub. rp.: prosiw) imprecans (tunc offerat hircum..., confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel... atque peccata eorum, quae imprecans capiti eius emittet illum... in desertum Lev 16, 21)]
- misunderstanding of Old Czech zprostiti or Latin līberō/dēprecor
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[17], 19, 29:
- Pan bog... wspomyonøl na Abrama, yze proszyl gest (liberavit, Stary Testament Cardy: zprostil gest) Lota z przepadnyenya myasta
- [Pan Bog... wspomionął na Abrama, i[że] prosił jest (liberavit, Stary Testament Cardy: zprostil gest) Lota z przepadnienia miasta]
Derived terms
editRelated terms
editDescendants
editReferences
edit- Boryś, Wiesław (2005) “prosić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “prosić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “prosić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
editPronunciation
edit- IPA(key): /ˈprɔ.ɕit͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈprɔ.ɕit͡ɕ/
Audio: (file) - Rhymes: -ɔɕit͡ɕ
- Syllabification: pro‧sić
Etymology 1
edit
Inherited from Old Polish prosić.
Verb
editprosić impf (perfective poprosić, frequentative (Middle Polish) praszać)
- (transitive) to ask for, to request [+ o (accusative)], [+accusative], or [+genitive = (for) what] or [+infinitive]/[+ żeby (verb) = to do what]
- (transitive) to invite
- Synonym: zapraszać
- (reflexive with się) to beg, to implore [+ o (accusative) = something]
- Synonyms: błagać, napraszać się
- (reflexive with się) to cry out for [+ o (accusative) = something]
- Synonym: napraszać się
- (reflexive with się) to ask for, to invite [+ o (accusative) = something] (to increase the likelihood of something by persisting in some action)
Conjugation
editDerived terms
editRelated terms
editTrivia
editAccording to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), prosić is one of the most used words in Polish, appearing 5 times in scientific texts, 8 times in news, 30 times in essays, 59 times in fiction, and 256 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 358 times, making it the 140th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
Etymology 2
editInherited from Proto-Slavic *porsiti sę.[2][3] By surface analysis, prosię + -ić. First attested in the 16th century.[4]
Verb
editprosić impf (perfective oprosić)
Conjugation
editRelated terms
editReferences
edit- ^ Ida Kurcz (1990) “prosić”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language][1] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 438
- ^ Boryś, Wiesław (2005) “prosić się”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- ^ Bańkowski, Andrzej (2000) “prosić się”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- ^ Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “2. prosić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
Further reading
edit- prosić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- prosić in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “prosić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “1. prosić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “PROSIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2022 October 12
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “prosić”, in Słownik języka polskiego[18]
- Aleksander Zdanowicz (1861) “prosić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861[19]
- A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “prosić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 1020
- prosić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Silesian
editEtymology
editInherited from Old Polish prosić.
Pronunciation
editVerb
editprosić impf
Conjugation
editFurther reading
edit- prosic in dykcjonorz.eu
- prosić in silling.org
- prosić_sie in silling.org
- Old Polish terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Old Polish terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Indo-European
- Old Polish terms inherited from Proto-Indo-European
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish imperfective verbs
- Lesser Poland Old Polish
- Sieradz Old Polish
- Masovia Old Polish
- Greater Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio links
- Rhymes:Polish/ɔɕit͡ɕ
- Rhymes:Polish/ɔɕit͡ɕ/2 syllables
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Polish terms derived from Proto-Indo-European
- Polish terms inherited from Proto-Indo-European
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish transitive verbs
- Polish reflexive verbs
- Polish terms suffixed with -ić
- pl:Pigs
- pl:Pregnancy
- Silesian terms derived from Proto-Slavic
- Silesian terms inherited from Proto-Slavic
- Silesian terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Silesian terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Silesian terms derived from Proto-Indo-European
- Silesian terms inherited from Proto-Indo-European
- Silesian terms inherited from Old Polish
- Silesian terms derived from Old Polish
- Silesian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Silesian/ɔɕit͡ɕ
- Rhymes:Silesian/ɔɕit͡ɕ/2 syllables
- Silesian lemmas
- Silesian verbs
- Silesian imperfective verbs
- Silesian transitive verbs
- Silesian reflexive verbs