sztuka

See also: sztuką

Old Polish

Etymology

Borrowed from Middle High German stucke. First attested in 1396. Compare Old Czech štuka.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ʃʲtuka/
• IPA^(key): (15^th CE) /ʃʲtuka/

Noun

sztuka f

1. (attested in Greater Poland) piece (part of a whole)

   Synonym: część

   • End of the 15th century, Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy i zapiski polskie z dwóch rękopisów, numbers 1490/11, 1945/1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Lwowie, page 359:

     Liga cellica emissa omnes sancti corporis (sc. Stanislai) particulas, stuky, illustrabat

     [Liga cellica emissa omnes sancti corporis (sc. Stanislai) particulas, sztuki, illustrabat]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 55r:

     Frustum eyn stuck stvką

     [Frustum eyn stuck sztuką]

2. (heraldry, attested in Greater Poland) one of the colorful fields on a coat of arms
   • 1959 [1419], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 976, Poznań:

     Janussius dixit... se esse nobilem..., genelogie al. postacy Syczinsky, clenodium vero trium parcium al. stuky in clipeo. Et prima nigra, finis in clipeo et glaucum signum al. szolti strich eiusdem clipei. Terciam partem clipei rubeam

     [Janussius dixit... se esse nobilem..., genelogie al. postaci Siciński, clenodium vero trium parcium al. sztuki in clipeo. Et prima nigra, finis in clipeo et glaucum signum al. żołty strych eiusdem clipei. Terciam partem clipei rubeam]

3. (attested in Masovia) roll of cloth, canvas or other fabric
   • 1895 [1396], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici‎^[2], volume VIIIa, page 68:

     Recepit medium stamen panni, quod in wlgari dicitur *sthwcha

     [Recepit medium stamen panni, quod in wlgari dicitur sztuka]

   • 1882 [End of the 15th century], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎^[3], page 273:

     Spreuit autem illum (sc. Christum) Herodes... et illusit indutum veste alba sztuką plothna (Luc 23, 11)

     [Sprevit autem illum (sc. Christum) Herodes... et illusit indutum veste alba sztuka płotna (Luc 23, 11)]

   • 1950 [1474], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1373, Warsaw:

     Yako Stanislaw... nye wzyąl troyga skotha... y szthuky swoykowh zupelneyh

     [Jako Stanisław... nie wziął trojga skota... i sztuki zwojkow zupełnej]

4. piece, unit
   • 1868 [1498], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[4], volume XV, page 350:

     Recepisti sibi... unum stamen coltrisu..., duodecim partes al. stuk glogerzow (pro slogerzow)

     [Recepisti sibi... unum stamen kołtryszu..., duodecim partes al. sztuk słojerzow]

5. skein of yarn, thread
   • 1868 [1499], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[5], volume XVII, page 378:

     Violenter receperunt... quinque sthuky netbi al. przadze

     [Violenter receperunt... quinque sztuki netbi al. przędze]

6. (attested in Greater Poland) craftsman's product, (especially) a product entitling him to obtain the rank of journeyman or foreman
   • 1925 [1499], Kazimierz Kaczmarczyk, editor, Akta radzieckie poznańskie. Acta consularia Posnaniensia, volume II, Poznań, page 381:

     Quilibet sociorum magistrari volens, imprimis officium magisterii al. stuka coram magistris senioribus mensalibus ceterisque iunioribus eiusdem fraternitatis ostendat

     [Quilibet sociorum magistrari volens, imprimis officium magisterii al. sztuka coram magistris senioribus mensalibus ceterisque iunioribus eiusdem fraternitatis ostendat]

7. (attested in Lesser Poland) drawing
   • 1917 [1476], Jan Ptaśnik, editor, Cracovia artificum 1300-1500‎^[6], number 650, Krakow:

     Cum idem Augustinus voluntatem non habet manendi circa Stanislaum pictorem, tunc de iure expensam solere eidem Stanislao deberet... Eciam debet reddere... Stanislao artes illas omnes al. stucky, quas exscripserat de libris suis

     [Cum idem Augustinus voluntatem non habet manendi circa Stanislaum pictorem, tunc de iure expensam solere eidem Stanislao deberet... Eciam debet reddere... Stanislao artes illas omnes al. sztuki, quas exscripserat de libris suis]

8. (attested in Lesser Poland) legal case
   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎^[7], Lesser Poland, page 35:

     O taką schtvką (in tali casu) sskazalysmy Falkowy sye odprzysyąndz

     [O taką sztukę (in tali casu) skazalismy Fałkowi sie odprzysiąc]

Derived terms

adjectives

• sztuczny

 

verbs

• sztukować impf

 

Descendants

• Polish: sztuka, śtuka (Near Masovian)
  • → Russian: шту́ка (štúka)
• Silesian: sztuka

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “sztuka”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “sztuka”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Alternative forms

• śtuka (Near Masovian)

Etymology

Inherited from Old Polish sztuka. Sense 1 was derived from sense 12. Doublet of stiuk.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈʂtu.ka/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈʂtu.ka/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -uka
• Syllabification: sztu‧ka

Noun

sztuka f (diminutive sztuczka, abbreviation szt.)

2. art (conscious production or arrangement of sounds, colours, forms, movements, or other elements in a manner that affects the senses and emotions, usually specifically the production of the beautiful in a graphic or plastic medium)
3. art (subject at school teaching how to create such arrangements)
4. art (skill that is attained by study, practice, or observation)
5. art; stunt (action requiring such skill)
6. play (theatrical piece featuring actors)

   Synonyms: dramat, przedstawienie

7. play (single performance of such a piece)
8. piece (single item belonging to a class of similar items)
9. (colloquial, expressive) person; piece of work (individual human)

   Near-synonyms: człowiek, osoba

10. (archaic) piece (part of a whole)

    Synonym: część

11. (archaic) specific quantity of fabric sold as a whole

    Synonym: kupon

12. (obsolete) trick (something designed to fool or swindle)

    Synonym: podstęp

14. (obsolete, crafting) masterwork (craftsman's product entitling him to obtain the rank of journeyman, foreman, or master)
15. (obsolete) artistry

    Synonym: kunszt

16. (obsolete, brewing) wheat brewed into malt
17. (obsolete, brewing) amount of malt designated for one brew
18. (Middle Polish) decoration (decorative element)

Declension

Declension of sztuka

	singular	plural
nominative	sztuka	sztuki
genitive	sztuki	sztuk
dative	sztuce	sztukom
accusative	sztukę	sztuki
instrumental	sztuką	sztukami
locative	sztuce	sztukach
vocative	sztuko	sztuki

Derived terms

adjectives

• sztuczny

 

adverbs

• na sztuki

 

nouns

• błąd w sztuce
• nówka sztuka
• sztuka dla sztuki
• sztuka krytyczna
• sztuka mięsa
• sztuki piękne
• sztuki wyzwolone
• sztukmistrz

 

phrases

• wielka mi sztuka

 

phrases

• cała sztuka w tym
• do trzech razy sztuka

 

Descendants

• → Russian: шту́ка (štúka)

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), sztuka is one of the most used words in Polish, appearing 26 times in scientific texts, 36 times in news, 50 times in essays, 17 times in fiction, and 18 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 147 times, making it the 395th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• sztuka in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• sztuka in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “sztuka”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “SZTUKA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 23.02.2023
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “sztuka”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “sztuka”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “sztuka”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 674