Wiktionary

հոգի

Armenian

edit

Etymology

edit

From Old Armenian հոգի (hogi).

Pronunciation

edit

Noun

edit

հոգի • (hogi)

  1. soul
  2. ghost
  3. person (in counting people)
    տասը հոգի ― tasə hogi ― ten persons, ten people
    քանի՞ հոգի ― kʻani? hogi ― how many people?

Declension

edit
u-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative հոգի (hogi) հոգիներ (hoginer)
dative հոգու (hogu) հոգիների (hogineri)
ablative հոգուց (hogucʻ) հոգիներից (hoginericʻ)
instrumental հոգով, հոգիով (hogov, hogiov) հոգիներով (hoginerov)
locative հոգում, հոգիում (hogum, hogium) հոգիներում (hoginerum)
definite forms
nominative հոգին (hogin) հոգիները/հոգիներն (hoginerə/hoginern)
dative հոգուն (hogun) հոգիներին (hoginerin)
1st person possessive forms (my)
nominative հոգիս (hogis) հոգիներս (hoginers)
dative հոգուս (hogus) հոգիներիս (hogineris)
ablative հոգուցս (hogucʻs) հոգիներիցս (hoginericʻs)
instrumental հոգովս, հոգիովս (hogovs, hogiovs) հոգիներովս (hoginerovs)
locative հոգումս, հոգիումս (hogums, hogiums) հոգիներումս (hoginerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative հոգիդ (hogid) հոգիներդ (hoginerd)
dative հոգուդ (hogud) հոգիներիդ (hoginerid)
ablative հոգուցդ (hogucʻd) հոգիներիցդ (hoginericʻd)
instrumental հոգովդ, հոգիովդ (hogovd, hogiovd) հոգիներովդ (hoginerovd)
locative հոգումդ, հոգիումդ (hogumd, hogiumd) հոգիներումդ (hoginerumd)

Derived terms

edit

Old Armenian

edit

Alternative forms

edit

Etymology

edit

From Proto-Indo-European *powyo-, grown from *pew- (“to blow, to breathe”). Cognate with հեւալ (hewal), հոգ (hog), հով (hov), Lithuanian pū̃sti (“to blow”), Proto-Germanic *feukaną (“to whisk; blow”).

Noun

edit

հոգի • (hogi)

  1. spirit, soul, ghost
    երկնային հոգի ― erknayin hogi ― celestial or blessed soul
    աստուածային հոգի ― astuacayin hogi ― divine soul
    վեհ հոգի ― veh hogi ― sublime soul
    անմահ հոգի ― anmah hogi ― immortal soul
    դիւցազնական հոգի ― diwcʻaznakan hogi ― heroic spirit
    առաքինի հոգի ― aṙakʻini hogi ― virtuous soul
    գեղեցիկ հոգի ― gełecʻik hogi ― high or elevated soul
    ազնուական հոգի ― aznuakan hogi ― noble or great soul
    դիւրազգած հոգի ― diwrazgac hogi ― tender or sensible mind
    նուաստ հոգի ― nuast hogi ― mean or grovelling spirit
    անարգ հոգի ― anarg hogi ― low spirit
    յուզեալ հոգի ― yuzeal hogi ― troubled spirit
    մոլորեալ հոգի ― moloreal hogi ― erring mind
    հոգի իմաստութեան ― hogi imastutʻean ― intellect, spirit of knowledge
    հոգի բանաստեղծական ― hogi banastełcakan ― poetic fire, genius or enthusiasm
    ոգի բանական ― ogi banakan ― intelligence, reason
    ոգի կենդանութեան ― ogi kendanutʻean ― spirit of life
    կենդանական ոգիք ― kendanakan ogikʻ ― animal spirits
    ոգի նախանձու ― ogi naxanju ― the spirit of jealousy
    յոգիս ապաստան լինել ― yogis apastan linel ― to be extremely downcast, depressed, prostrated, to be tormented
    յոգիս ապաստան առնել ― yogis apastan aṙnel ― to reduce to the last extremity; to exhaust, to harass, to vex
    յոգւոցն պարզել ապաստան լինել ― yogwocʻn parzel apastan linel ― to be at the last extremity, near the last breath, to be dying
    թափել զոգի ուրուք ― tʻapʻel zogi urukʻ ― to keep in suspense
    հարկանել զոք յոգի ― harkanel zokʻ yogi ― to sting, to gall to the quick
    ոգւով չափ սիրել ― ogwov čʻapʻ sirel ― to love to distraction
    ոգւով չափ ― ogwov čʻapʻ ― with all one's soul, heartily, willingly
    խռովիլ յոգի իւր ― xṙovil yogi iwr ― to be disconcerted, perturbed or disturbed
    գիտել յոգի իւր ― gitel yogi iwr ― to know within oneself
    ոգւով երգել ― ogwov ergel ― to sing with great expression
    քաղէին ոգիք նորա ― kʻałēin ogikʻ nora ― he fainted or swooned
    ոգին էր դաւոյն ― ogin ēr dawoyn ― he was the soul of the conspiracy
    խաղաղութիւն հոգւոյ ― xałałutʻiwn hogwoy ― tranquillity or peace of mind, hearts ease
    վեհանձնութիւն հոգւոյ ― vehanjnutʻiwn hogwoy ― magnanimity, generosity
    կարողութիւնք հոգւոյ ― karołutʻiwnkʻ hogwoy ― the faculties of the soul
    հոգւով ― hogwov ― in spirit; spiritually; feelingly, warmly
    մարմին ջանայ հակառակ հոգւոյ եւ հոգի հակառակ մարմնոյ ― marmin ǰanay hakaṙak hogwoy ew hogi hakaṙak marmnoy ― the flesh is at war with the spirit, and the spirit with the flesh
    հոգւոյ տուն ― hogwoy tun ― guest's house
  2. (Christianity) the Holy Ghost, Paraclete
    խաղաց հոգի Տեառն ի վերայ նորա ― xałacʻ hogi Teaṙn i veray nora ― the spirit of God fell upon him
  3. spirit, genius; manes, shades, ghost, hobgoblin
    ոգիք խաւարի ― ogikʻ xawari ― the spirits of darkness, devils
    հոգիք հրեղինաց ― hogikʻ hrełinacʻ ― heavenly spirits, spirits of light
    հրաժարեալ հոգիք ― hražareal hogikʻ ― the dead, the defunct, the deceased
    դատապարտեալ հոգիք ― dataparteal hogikʻ ― the damned
    աղօթել վասն հոգւոցն ննջեցելոց ― ałōtʻel vasn hogwocʻn nnǰecʻelocʻ ― to pray for departed souls
    հանգուսցէ Տէր զհոգի նորա ― hanguscʻē Tēr zhogi nora ― God rest his/her soul
  4. soul, person, individual
    հոգիք իբր հարիւր հազար են ի քաղաքին Կարնոյ ― hogikʻ ibr hariwr hazar en i kʻałakʻin Karnoy ― there are a hundred thousand souls or inhabitants in the city of Erzerum
  5. spirit, meaning, sense, essence, motive
    ճշմարտութիւն է պատմութեան հոգի ― čšmartutʻiwn ē patmutʻean hogi ― truth is the soul or life of history
  6. life; heart
    հոգի բանական, զգայական եւ տնկական ― hogi banakan, zgayakan ew tnkakan ― rational, animal and vegetable life or existence
    հարկանել զոք յոգի ― harkanel zokʻ yogi ― to deprive of life, to kill
    դնել զոգի ի ձեռն/ի բռին, զոգի ի բռին ունել ― dnel zogi i jeṙn/i bṙin, zogi i bṙin unel ― to endanger oneself, to risk, brave or face death, to risk, expose or hazard one's life, to lavish or to be prodigal of life
    արձակել, հանել, փչել զոգի ― arjakel, hanel, pʻčʻel zogi ― to yield or give up the ghost, to breathe one's last, to expire
    յոգւոցն ցամաքել ― yogwocʻn cʻamakʻel ― to die
    տալ ոգի կամ շունչ ի վէմս կճեայս ― tal ogi kam šunčʻ i vēms kčeays ― to give spirit or life to marble
    սիրել ամենայն հոգւով ― sirel amenayn hogwov ― to love with all one's heart or soul
    աւանդել զհոգին ― awandel zhogin ― to render or give up the ghost, soul or spirit
    փչել, հանել զհոգին ― pʻčʻel, hanel zhogin ― to expire, to die
  7. soul, energy, courage
    ոգի առնուլ, կլանել ― ogi aṙnul, klanel ― to rest, to take repose, to revive, to acquire new strength or vigor
    եւ դարձաւ ոգի իւր առ ինքն ― ew darjaw ogi iwr aṙ inkʻn ― his spirits returned, his strength revived
    հաստատեցաւ ոգի նորա ― hastatecʻaw ogi nora ― he regained strength or vigor
    գուն գործեալ ոգւովք չափ ― gun gorceal ogwovkʻ čʻapʻ ― risking his life
  8. breath, respiration; puff, air, wind
    ոգի առնուլ, կլանել ― ogi aṙnul, klanel ― to breathe, to take breath, to breathe freely, to respire
    յոգւոց հանել, ելանել ― yogwocʻ hanel, elanel ― to sigh, to heave sighs; to groan

Usage notes

edit
  • In Old Armenian the words հոգի (hogi) and ոգի (ogi) were merely alternative spellings of each other. In modern Armenian they have different shades: the first corresponds to English soul and Russian душа (duša), the second to English spirit and Russian дух (dux).
  • The word has the following combining forms: հոգի- (hogi-) (stressed), հոգե- (hoge-) (unstressed); post-classically also հոգ- (hog-) (near a vowel), հոգի- (hogi-) and հոգիա- (hogia-) (unstressed), հոգէ- (hogē-) (misspelling of the second combining form).

Declension

edit
o-type
singular plural
nominative հոգի (hogi) հոգիք (hogikʻ)
genitive հոգւոյ (hogwoy) հոգւոց (hogwocʻ)
dative հոգւոյ (hogwoy) հոգւոց (hogwocʻ)
accusative հոգի (hogi) հոգիս (hogis)
ablative հոգւոյ (hogwoy) հոգւոց (hogwocʻ)
instrumental հոգւով (hogwov) հոգւովք (hogwovkʻ)
locative հոգի (hogi) հոգիս (hogis)
o-a-type
singular plural
nominative հոգի (hogi) հոգիք (hogikʻ)
genitive հոգւոյ (hogwoy) հոգեաց (hogeacʻ)
dative հոգւոյ (hogwoy) հոգեաց (hogeacʻ)
accusative հոգի (hogi) հոգիս (hogis)
ablative հոգւոյ (hogwoy) հոգեաց (hogeacʻ)
instrumental հոգեաւ (hogeaw) հոգեաւք = հոգեօք (hogeawkʻ = hogeōkʻ)
locative հոգի (hogi) հոգիս (hogis)

Derived terms

edit

Descendants

edit
  • Armenian: ոգի (ogi), հոգի (hogi), հոգոց (hogocʻ), հոգվոց (hogvocʻ)

References

edit
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “հոգի”, in Hayerēn armatakan baṙaran (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “հոգի”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “հոգի”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn, Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=հոգի&oldid=79925798"