Wiktionary

odpowiedzieć

See also: ôdpowiedzieć

Old Polish edit

Alternative forms edit

Etymology edit

From od- +‎ powiedzieć. First attested in the 14th century.

Pronunciation edit

  • IPA(key): (10th–15th CE) /ɔtpɔvjɛd͡ʑɛ(ː)t͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /ɔtpɔvjɛd͡ʑɛt͡ɕ/, /ɔtpɔvjɛd͡ʑet͡ɕ/

Verb edit

odpowiedzieć pf (imperfective odpowiadać)

  1. (transitive, intransitive) to answer; to reply; to respond [+accusative], [+dative] or [+ k (dative) = to what/whom], [+ na (accusative) = to what], [+ przeciw (dative) = against what], [+ o (locative) = about what/whom]
    Synonym: opowiedzieć
    • Beginning of the 15th century, Kazania gnieźnieńskie‎[2], page 184a:
      Tedy vøcz swøthy Gan gestcy mv on tako byl odpouedzal
      [Tedy więc święty Jan jestci mu on tako był odpowiedział]
    • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[3], section 3,13:
      Rzekl bog: Czemusz to vczynyla? Otpowyedzala (quae respondit): Wøsz myø sdradzyl
      [Rzekł Bog: Czemuś to uczyniła? Otpowiedziała (quae respondit): Wąż mię zdradził]
    • 1930 [Fifteenth century], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[4], section 18,36:
      Tedi wszitek lyvd vmylkl a nye otpowyedzal gemv nyczego (non respondit ei quidquam)
      [Tedy wszytek lud umilkł a nie otpowiedział jemu niczego (non respondit ei quidquam)]
    • 1930 [Fifteenth century], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[5], section 1,16:
      Y odpowyedzeli sø kv Iozve rzekøcz (responderuntque ad Iosue atque dixerunt)
      [I odpowiedzieli są ku Jozue rzekąc (responderuntque ad Iosue atque dixerunt)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[6], page 113:
      Czeszarz nye odpovyedzyav nycz y wschedl v rąda svymy (leg. z swymi) przyaczyelmy
      [Cesarz nie odpowiedziaw nic i wszedł w radę z swymi przyjacielmi]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[7], page 137:
      Iesus k temv nycz nye odpovyedzyal (ad haec verba puer Iesus nihil respondebat)
      [Jesus k temu nic nie odpowiedział (ad haec verba puer Iesus nihil respondebat)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[8], page 416:
      A nykt nye mogl odpovyedzyecz na to slova (nemo poterat ei respondere verbum Mat 22, 46)
      [A nikt nie mogł [jemu] odpowiedzieć na to słowa (nemo poterat ei respondere verbum Mat 22, 46)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[9], page 126:
      Povydz my, synkv myly,... przeczyv takyey potvarzy czo mam odpovyedzyecz (ad hanc calumniam quid est respondendum)?
      [Powidz mi, synku miły,... przeciw takiej potwarzy co mam odpowiedzieć (ad hanc calumniam quid est respondendum)?]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[10], page 682:
      Alye o szvych zvolyenykoch nycz nye odpovyedzyal (sc. Jesus)... przeto, yze nyyednego przy ssobye ny myal
      [Ale o swych zwolenikoch nic nie odpowiedział (sc. Jesus)..., przeto, iże nijednego przy sobie ni miał]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[11], page 24:
      Vestchnąla (sc. dziewica), czem by ym odpovyedzyecz mogla (quid illis respondere posset, inspiraret)
      [Westchnęła (sc. dziewica), czem by im odpowiedzieć mogła (quid illis respondere posset, inspiraret)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[12], page 636:
      Ale pyrvey, nyzly ym myly Kristus na tho odpovyedzyal, aze svyąthy Pyotr... mayącz myecz dobyl go
      [Ale pirwej niżli (czy niźli) im miły Krystus na to odpowiedział, aże święty Piotr... mając miecz dobył go]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[13], page 145:
      Myly Yesus odpovyedzyal k temv rzekącz
      [Miły Jesus odpowiedział k temu rzekąc]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[14], page 192:
      A na to maya odpovyedzyecz (respondetur)
      [A na to mają odpowiedzieć (respondetur)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[15], page 780:
      A przeczyv temv mamy tako0 odpovyedzyecz: Krolevstvo Iesucristovo zovye dvoyako
      [A przeciw temu mamy tako odpowiedzieć: Krolewstwo Jesukrystowo zowie dwojako]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[16], page 92:
      Odpovyedzyely (responderunt), yze bog wschech bogow wschedl w zyemyą
      [Odpowiedzieli (responderunt) […] , iże Bog wszech bogow wszedł w ziemię]
  2. (law) to defend (to stand before court as the defendant) [+accusative = what], [+dative = to whom], [+instrumental = with what] [+ na (accusative)] or [+ o (accusative) = to what], [+ za (accusative) = for what]
    • 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 65:
      Thedy tho daly przyszyasznyczy czyscz przed nymy y pythaly obudw (leg. obudwu) stronu, thakoly szye tho szthalo. Thedy odpowyedzyely z obu stron
      [Tedy to dali przysiężnicy czyść przed nimi i pytali obudwu stronu, takoli sie to stało. Tedy odpowiedzieli z obu stron]
    • 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 70:
      Anna stala przed gaynym szadem... y othpowyedzyala themu goszczyowy tako
      [Anna stała przed gajnym sądem... i otpowiedziała temu gościowi tako]
    • 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 123:
      Zalowal nany woyth... prosto yemu dayacz wyną, tedy on tesz prosto odpowyedzyal szwą nyewynnoscz
      [Żałował nań wojt... prosto jemu dając winę. Tedy on też prosto odpowiedział swą niewinność]
    • 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 143:
      Tego konya zaluyą na baythka yako trzech grzywyen. Na tho odpowyedzyal baythko rzekacz
      [Tego konia żałuję na bajtka jako trzech grzywien. Na to odpowiedział bajtko rzekąc]
    • 1959 [1395], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 187:
      Tedi pan Hinczka otpouedzal ot szebe hy od dzeczi, isze to gest stara rzecz, nerad bich o to otpouedzal
      [Tedy pan Hinczka otpowiedział ot siebie hi od dzieci, iże to jest stara rzecz, nierad bych o to otpowiedział]
    • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 14:
      Zalwyąncz w prawye nyemyeczskem przeczywko krzywemv, gemv thymsze prawem othpowyedzeecz nye powynyen (eodem iure reo respondere non tenetur)
      [Żałując w prawie niemiecskiem przeciwko krzywemu, jemu tymże prawem otpowiedzieć nie powinien (eodem iure reo respondere non tenetur)]
    • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 86:
      Brat, yenze nye chczal przes brata swego otpowyedzyecz, o czanscz swey dzyedzini ma otpowyedzyecz (tenebitur respondere)
      [Brat, jenże nie chciał przez brata swego otpowiedzieć, o część swej dziedziny ma otpowiedzieć (tenebitur respondere)]
    • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 14:
      Vszylstwo dzevyczaam czynączy... prawem polskym mayą othpowyedzecz o thą rzecz (iure Polonico tenentur respondere)
      [Usilstwo dziewicam czyniący... prawem polskim mają otpowiedzieć o tę rzecz (iure Polonico tenentur respondere)]
    • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 47:
      Za kradzeszstwa y skody vczynyone powynny mayą bycz prawem othpowyedzecz (tenebuntur iudicialiter respondere)
      [Za kradzieżstwa i szkody uczynione powinni [mają] być prawem otpowiedzieć (tenebuntur iudicialiter respondere)]
  3. to threaten, to make threats; to get back, to get revenge
    • 1959 [1422], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1120:
      Yaco Szandziuog... Yasza crome paną starosczinego myru ne wordrowal... any go chowal, kedy Benakowy... poszega otpowedzal
      [Jako Sędziwoj... Jasza kromie pana starościnego miru nie fordrował... ani go chował, kiedy Bieniakowi... pożegę (?) otpowiedział]
  4. to speak; to announce; to tell about
    • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[17], section 31,27:
      Przeczyesz przes mego wyedzenya vczyekl any gesz my otpowyedzal (cur... fugere voluisti nec indicare mihi), abich czyø wiprowadzyl s radoszczyø?
      [Przecz jeś przez mego wiedzenia uciekł ani jeś mi otpowiedział (cur... fugere voluisti nec indicare mihi), abych cię wyprowadził s radością?]
    • 1959 [1491], “Teksty polskie z końca XV w.”, in Rafał Leszczyński, editor, Rozprawy Komisji Językowej, volume VII, page 58:
      Iescze wselki thowarzisz, yesliby chczial precz vendrovacz, thedi ma odpovyedziecz swemu mystrzowy dobrze przeth thym..., a tho dlathego, aby mv mystrz wczas sgothowal pyenyąndze yego
      [Jeszcze wszelki towarzysz, jesliby chciał precz wędrować, tedy ma odpowiedzieć swemu mistrzowi dobrze przed tym..., a to dlatego, aby mu mistrz wczas zgotował pieniądze jego]
  5. to express opposition, to object
    • 1930 [Fifteenth century], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[18], section 1,18:
      Ktosz odpowye (qui contradixerit) vstom twim a nye poslvcha wszech rzeczi twych, gesto gemv przikazvges, smyerczø vmrze
      [Ktoż odpowie (qui contradixerit) ustom twym a nie posłucha wszech rzeczy twych, jeż to jemu przykazujesz, śmiercią umrze]
    • 1930 [Fifteenth century], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[19], section 33,8:
      Swirzchowanye twee a vczene twe od møza swyøtego twego, gegozesz skvszil... y *sødzillesz v wod *odpowyadzanich (iudicasti ad aquas contradictionis)
      [Zwirzchowanie twe a uczenie twe od męża świętego twego, jegożeś skusił... i sądziłeś u wod odpowiedzianych (iudicasti ad aquas contradictionis)]

Derived terms edit

adjective
adverb
nouns

Related terms edit

nouns
verbs

Descendants edit

References edit

Polish edit

Etymology edit

Inherited from Old Polish odpowiedzieć. By surface analysis, od- +‎ powiedzieć. Compare Kashubian òdpòwiedzec.

Pronunciation edit

  • IPA(key): /ɔt.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/
  • (Middle Polish) IPA(key): /ɔt.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/, /ɔt.pɔˈvjɛ.d͡ʑet͡ɕ/
  • Audio(file)
  • Rhymes: -ɛd͡ʑɛt͡ɕ
  • Syllabification: od‧po‧wie‧dzieć

Verb edit

odpowiedzieć pf (imperfective odpowiadać)

  1. (transitive, intransitive) to answer; to reply; to respond (to respond, either verbally or in written text) [+dative = to someone] [+ na (accusative) = to what (that person said)]
    Synonyms: odeprzeć, odrzec, zareplikować
  2. (intransitive) to respond (to react to an action) [+ na (accusative) = to what]
    Synonym: zareagować
  3. (intransitive) to answer; to reply; to respond (to give an answer in class to a teacher) [+ z (genitive) = what question/subject]
  4. (intransitive) to answer; to reply; to respond (to react to someone's action doing the same thing)
    Synonym: odwzajemnić
  5. (intransitive) to answer for; to answer to (to be responsible for something; to face the negative consequences of something; to be accountable before someone) [+ przed (instrumental) = to whom], [+ za (accusative) = for what]
  6. (intransitive) to suit (to be proper or suitable) [+dative = someone]
  7. (intransitive) to cause, to explain, to be the reason for [+ za (accusative) = for what]
  8. (intransitive) to agree with, to match, to correspond [+dative = what]
  9. (transitive, obsolete) to repeat, to say again
    Synonym: powtórzyć
  10. (transitive, obsolete) to reject, to deny
    Synonym: odmówić
  11. (intransitive, Middle Polish) to guess correctly
    Synonym: odgadnąć
  12. (intransitive, Middle Polish, law) to defend (to stand before court as the defendant)
  13. (Middle Polish, intransitive) to threaten, to make threats; to get back, to get revenge
  14. (intransitive, Middle Polish) to speak up (to begin speaking)
    Synonym: odezwać się
  15. (intransitive, Middle Polish) to express loyalty or subservience
  16. (intransitive, Middle Polish) to declare war
    Synonym: wypowiedzieć wojnę
  17. (intransitive, Middle Polish) to send delegation
  18. (intransitive, Middle Polish) to be penalized

Conjugation edit

Conjugation of odpowiedzieć pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive odpowiedzieć
future tense 1st odpowiem odpowiemy
2nd odpowiesz odpowiecie
3rd odpowie odpowiedzą
impersonal odpowie się
past tense 1st odpowiedziałem,
-(e)m odpowiedział 		odpowiedziałam,
-(e)m odpowiedziała 		odpowiedziałom,
-(e)m odpowiedziało 		odpowiedzieliśmy,
-(e)śmy odpowiedzieli 		odpowiedziałyśmy,
-(e)śmy odpowiedziały
2nd odpowiedziałeś,
-(e)ś odpowiedział 		odpowiedziałaś,
-(e)ś odpowiedziała 		odpowiedziałoś,
-(e)ś odpowiedziało 		odpowiedzieliście,
-(e)ście odpowiedzieli 		odpowiedziałyście,
-(e)ście odpowiedziały
3rd odpowiedział odpowiedziała odpowiedziało odpowiedzieli odpowiedziały
impersonal odpowiedziano
conditional 1st odpowiedziałbym,
bym odpowiedział 		odpowiedziałabym,
bym odpowiedziała 		odpowiedziałobym,
bym odpowiedziało 		odpowiedzielibyśmy,
byśmy odpowiedzieli 		odpowiedziałybyśmy,
byśmy odpowiedziały
2nd odpowiedziałbyś,
byś odpowiedział 		odpowiedziałabyś,
byś odpowiedziała 		odpowiedziałobyś,
byś odpowiedziało 		odpowiedzielibyście,
byście odpowiedzieli 		odpowiedziałybyście,
byście odpowiedziały
3rd odpowiedziałby,
by odpowiedział 		odpowiedziałaby,
by odpowiedziała 		odpowiedziałoby,
by odpowiedziało 		odpowiedzieliby,
by odpowiedzieli 		odpowiedziałyby,
by odpowiedziały
impersonal odpowiedziano by
imperative 1st niech odpowiem odpowiedzmy
2nd odpowiedz odpowiedzcie
3rd niech odpowie niech odpowiedzą
passive adjectival participle odpowiedzianyy odpowiedzianya odpowiedzianye odpowiedziany odpowiedzianye
anterior adverbial participle odpowiedziawszy
verbal noun odpowiedzenie

Derived terms edit

adjectives
nouns

Related terms edit

adjectives
adverbs
nouns
verbs

Trivia edit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), odpowiedzieć is one of the most used words in Polish, appearing 8 times in scientific texts, 11 times in news, 5 times in essays, 28 times in fiction, and 12 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 64 times, making it the 1025th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References edit

  1. ^ Ida Kurcz (1990) “odpowiedzieć”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 318

Further reading edit

Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=odpowiedzieć&oldid=78257525"