koło

See also: kolo, Kolo, koló, kóló, kôlo, kôlô, Koło, kòło, and kɔlɔ

Lower Sorbian

Etymology

Borrowed from Upper Sorbian koło, from Proto-Slavic *kolo.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkowɔ/

Noun

koło n

1. (literary) circular object
2. round dance

Declension

Declension of koło

	Singular	Dual	Plural
Nominative	koło	kole	koła
Genitive	koła	kołowu	kołow
Dative	kołoju, kołu	kołoma	kołam
Accusative	koło	kole	koła
Instrumental	kołom	kołoma	kołami
Locative	kole	kołoma	kołach

References

• Lower Sorbian vocabulary. In: Haspelmath, M. & Tadmor, U. (eds.) World Loanword Database. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *kȍlo. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ˈkɔɫɔ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ˈkɔɫɔ/

Noun

koło n (diminutive kółko, related adjective kołowy)

1. circle (round shape)
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[1], page 72:

     Kyedy nad Rzymem chodzylo kolo yakoby slota korona (circulus... corona velut aurea)

     [Kiedy nad Rzymem chodziło koło jakoby złota korona (circulus... corona velut aurea)]

2. (attested in Greater Poland) wheel (round device that allows a vehicle to move)
   • 1856-1870 [1399], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[2], volume VIII, number 8335:

     Nicolaus... contra Zegotam... et contra IIII-or kmetones... pro XXX curribus sepis et pro XV cola

     [Nicolaus... contra Żegotam... et contra IIII-or kmetones... pro XXX curribus sepis et pro XV koła]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 59r:

     Gumpha est pars rote eyn nab an dem rad spyczą v kolą

     [Gumpha est pars rote eyn nab an dem rad śpica u koła]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 129v:

     Spula czolnek radius idem vel spyczą v kolą

     [Spula czołnek radius idem vel śpica u kola]

3. (attested in Greater Poland) wheel (spinning object i.e. on a mill)
   • 1959 [1426], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1238, Poznań:

     Pani Przechna ne podnosla cola v mlyna w Zeloney Dambrowe visech, nysly iaco mlynarze crolewscy... vstavily

     [Pani Przechna nie podniosła koła u młyna w Zielonej Dąbrowie wyszej, niżli jako młynarze krolewscy... ustawili]

Derived terms

adverbs

• w kole
• w koło

 

nouns

• korzeczne koło
• paleczne koło
• wiele koło

 

Descendants

• Polish: koło, kole (Chełmno-Dobrzyń, Kuyavia, Near Masovian), kiele (Chełmno-Dobrzyń, Chełmno-Dobrzyń), kele (Near Masovian)
• Silesian: koło

References

• Boryś, Wiesław (2005) “koło”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “koło”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “koło”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “koło 1”, in Etymologiczny słownik języka polskiego (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “koło”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “koło”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

koło

Etymology

Inherited from Old Polish koło. Doublet of kolo. Related to English cycle and wheel.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈkɔ.wɔ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈkɔ.ɫɔ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔwɔ
• Syllabification: ko‧ło
• Homophone: Koło

Noun

koło n (diminutive kółko)

1. circle (part of the plane bounded by a curve)

   Synonym: krąg

2. circle (line enclosing such a plane)

   Synonym: krąg

3. wheel (round simple machine allowing vehicles to move)

   napęd na cztery koła ― four-wheel drive

4. wheel (simple machine on an axis allowing for rotation)
5. circle (anything round)
6. circle (enclosure made by people usually holding hands, often as a children's game)
7. (historical) breaking wheel
8. circle (specific groups of persons; especially one who shares a common interest)

   Synonym: grono

9. (colloquial, chiefly in the genitive singular, or less frequently in the genitive plural) grand, one thousand zloty

   To kosztuje sześć koła ― This costs six thousand zloty.

10. (historical, in medieval Poland) assembly of councilors, meeting of an assembly
11. kolo (Slavic dance in which dancers stand in a circle and hold hands)
12. (obsolete) bicycle (two wheeled vehicle, usually powered with the feet)

    Synonym: rower

13. (obsolete) rotating false wardrobe leading to a hidden room (Is there an English equivalent to this definition?)

    Synonym: kołowrót

14. (Middle Polish, astronomy) orbit (path of celestial body)

    Synonym: orbita

15. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1557, M. Bielski, Komedyja Justyna i Konstancyjej‎^[3], page G4:

      Lepyey wynidź s cżyſtą myſlą w pole/ Niż ſie tocżyć w ciemne kąty w kole

      [Lepiej wynidź z czystą myślą w pole/ Niż się toczyć w ciemne kąty w kole]

Declension

Declension of koło

	singular	plural
nominative	koło	koła
genitive	koła	kół
dative	kołu	kołom
accusative	koło	koła
instrumental	kołem	kołami
locative	kole	kołach
vocative	koło	koła

Derived terms

adverbs

• kołem
• w koło Macieju

 

idioms

• fortuna kołem się toczy

 

nouns

• błędne koło
• bocznokołowiec
• diabelski młyn
• koło fortuny
• koło garncarskie
• koło historii
• koło kwintowe
• koło podbiegunowe
• koło ratunkowe
• koło rycerskie
• koło zamachowe
• kwadratura koła
• ostre koło
• piąte koło u wozu
• zbieżność kół

 

phrases

• koło się zamyka

 

verbs

• historia zatoczyła koło pf, historia zatacza koło impf
• łamać kołem impf
• wynaleźć koło na nowo pf, wynajdować koło na nowo impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), koło (noun) is one of the most used words in Polish, appearing 29 times in scientific texts, 58 times in news, 19 times in essays, 12 times in fiction, and 4 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 122 times, making it the 493rd most common word in a corpus of 500,000 words.

Preposition

koło [with genitive]

1. around, near, close to, next to, by

   Synonyms: niedaleko, obok, podle, przy

   Usiądź koło niej. ― Sit near her.

2. (colloquial) around, about (in the vicinity of)

   Synonym: około

   koło dziewiątej ― at about nine o’clock

3. (archaic) in relation to

   Synonym: około

4. around (forming a circle around)

   Synonym: wokół

5. (obsolete) thanks to; because of

   Synonyms: dzięki, z powodu

6. (Middle Polish) about, concerning

   Synonym: o

7. (Middle Polish) when it comes to

   Synonym: jeśli chodzi o

Alternative forms

• kole (Chełmno-Dobrzyń, Kuyavia, Near Masovian)
• kiele (Chełmno-Dobrzyń, Chełmno-Dobrzyń)
• kele (Near Masovian)

Particle

koło

1. about, around, approximately

   Synonym: około

Further reading

• koło in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• koło in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “1. koło”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “2. koło”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• “KOŁO”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku, 21.05.2014
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “koło”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “koło”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “koło”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 409
• Bańkowski, Andrzej (2000) “koło 2”, in Etymologiczny słownik języka polskiego (in Polish)

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish koło.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkɔ.wɔ/
• Rhymes: -ɔwɔ
• Syllabification: ko‧ło

Noun

koło n (diminutive kōłko)

1. circle (round shape)
2. (colloquial) edge of a circle
3. wheel (simple machine with an axle that allows for rotation, often allowing vehicles to move)
4. circle (group of people with similar interests)
5. bicycle (two wheeled vehicle, usually powered with the feet)

   Synonyms: (Cieszyn) bicykel, (derogatory) keciŏk, (jocular) pyńdzidło

Declension

Declension of koło

	singular	plural
nominative	koło	koła
genitive	koła	kōł
dative	kołu	kołōm
accusative	koło	koła
instrumental	kołym	kołami/kołōma
locative	kole	kołach
vocative	koło	koła

Preposition

koło

1. around, near, close to [with genitive]

   Synonyms: blisko, kole, po blisku, przi, wedle, wele

Further reading

• kolo in dykcjonorz.eu
• koło in silling.org