Wiktionary

çəkmək

Azerbaijani edit

Other scripts
Cyrillic чәкмәк
Abjad چکمک

Etymology edit

Cognate with Crimean Tatar çekmek, Gagauz çekmää, Salar çik, Turkish çekmek, Turkmen çekmek.

Compare also Chuvash шак (šak, “red lace applique on the back of a women's shirt”).

Pronunciation edit

  • IPA(key): [t͡ʃækˈmæk], [t͡ʃækˈmæj]
  • IPA(key): [t͡sækˈmæk], [t͡sækˈmæj]
  • (Tabriz) IPA(key): [t͡sæhˈmɑχ][1]
  • Audio(file)
  • Hyphenation: çək‧mək

Verb edit

çəkmək

  1. to pull (transitive)
    1. to move by pulling (especially short distance)
      Gəl bu masanı pəncərəyə doğru çəkək, mane olmasın!
      Let's move the table towards the window, so it's not in the way.
    2. to pull or win someone over (to their side)
      Əlbətdə onlar çalışacaqlar ki bizi öz tərəflərinə çəksinlər!
      Of course they are going to try to pull us over to their side!
    3. to draw, haul, drag, tug
      Synonyms: (by yanking) dartmaq, (by applying force also towards the surface) sürümək
  2. to move (troops)
    1. to withdraw, to pull out [+ablative]
      • 2009 February 2, Azərfoto İnformasiya Agentliyi‎[1]:
        Obama Iraqdan qoşunları çəkmək istəyir.
        Obama wants to pull out troops from Iraq.
      Synonyms: geri çəkmək, çıxarmaq
    2. to send or move (troops) [+dative]
      • 2021 September 30, aqreqator.az‎[2]:
        Tacikistan və Əfqanıstan qoşunlarını sərhədə çəkir.
        Tajikistan and Afghanistan are moving [their] troops to the border.
  3. (transitive) lay, construct, build, install (a road, a pipe, a wire etc.)
    Kəndimizə işıq və yol çəkiblər, ancaq qaz hələ çəkməyiblər
    They have drawn electricity and laid a road to our village, but they haven't constructed a gas [pipe] yet.
    Neft kəməri çəkmək ― To construct an oil pipe
    Asfalt çəkmək ― To lay concrete
    Bağın ətrafına hasar çəkmək. ― To build a fence around the garden.
    Synonyms: tikmək, düzəltmək
  4. (transitive) to smoke
    • 2010 March 5, Musavat.com‎[3]:
      Tələbə olanda hamı siqaret çəkirdi deyə, mən də çəkdim.
      When I was a student, I picked up smoking because everyone else was smoking.
    Kişi gündə bir qutu siqaret çəkirdi, yazıq tez öldü ― The man smoked one packet of cigarettes a day; he died too soon, poor thing.
    Qəlyan/çubuq çəkmək ― To smoke waterpipe/pipe.
  5. (transitive) to attract, draw
    diqqət çəkmək ― to draw attention
    Synonym: cəlb etmək
  6. (figuratively, transitive) to occupy, interest, engross
    • 2014 February 27, Namiq Hüseynli, Azadlıq Radiosu‎[4]:
      -Yaxın zamanlarda hekayələr, yaxud roman kitabı buraxmaq planın varmı? Səni daha çox hansı mövzu çəkir?
      Are you planning on a new book of short stories or a novel? Which topic occupies you most?
  7. (transitive) to grind, mill
  8. (transitive) to close, shut
    • 2017 May 31, Məlahət Rzayeva, Şərq‎[5], archived from the original on 17 June 2017:
      Zəif nəticə göstərənlərə məktəbin qapısı göstərilir - çıx, ardınca qapını çək.
      To those who under-perform, they point towards the school's door – get out and shut the door after yourself.
    Synonyms: bağlamaq, örtmək
  9. (transitive) to suck up, absorb
    • 2016 June 16, Nazilə Xaqani, İnter.az‎[6]:
      Yaşıl damlar yalnız möhtəşəm görünməklə kifayətlənmir, eyni zamanda istilik izolyasiyası edir, yağış suyunu çəkir və enerjiyə qənaət edir
      Green roofs do not only provide a magnificent view, at the same time they also isolate warmth, suck up rain water and conserve energy.
  11. (transitive) to bear, endure, suffer, brook, undergo
    çətinliklər çəkmək ― to experience difficulties
    zərər çəkmək ― to suffer damage
    diş ağrısı çəkmək ― to suffer from tooth pain
    xəcalət çəkmək ― to be ashamed, to suffer from embarrassment
    Mən həyatımda çox ürək ağrısı çəkməli oldum ― I had to endure a lot of heartache in my life.
  12. to depict (transitive)
    1. to draw (to sketch; depict with lines)
      • 2014, Rafael Qəribov, “Dost Sözü”, in Afaq Şıxlı, edited by Elman Tovuz, Yeddidən biri. Bədii tərcümələr., Baku: Adiloğlu, page 18:
        Şair Afaqla tərcüməçi Afaq arasında xətt çəkmək çətindir.
        It is difficult to draw a line between the poet Afaq and the translator Afaq.
      Synonym: cızmaq
    2. to draw (picture or painting), paint
      şəkil çəkmək ― to draw
      Rəssam bu şəkili bir il ərzində çəkirdi ― The artist was painting this picture for a year
    3. to shoot (film, movie, etc.)
      Bu yaxınlarda bu barədə çox maraqlı bir film çəkiblər. ― A very interesting film was shot about this recently.
    4. to take (photograph, picture, etc)
      Telefonum bir az köhnədir, yaxşı şəkil çəkmir. ― My phone is a little old; it doesn't take good photos.
  13. (intransitive) to last, take time
    Otuzdurduğum pulun hesabıma keçməsi nə qədər çəkər? ― How long will it take till the money I deposited reaches my account?
    Bu xoşbəxtlik nə qədər çəkər? ― How long will this happiness last?
  14. (transitive) to weigh (to determine the weight of an object) or to portion out a certain mass of smth.
    • 1987 February 14, Fazil Sənan, Bazarda‎[7], page 180; republished as Ölümə Ərizə, Baku, 2012:
      Qardaş, yeddi kilo kartof çək.
      Brother, weigh me seven kilograms of potatoes.
    çamadanı çəkmək (çamadanın çəkisini müəyyən etmək) ― to weigh a suitcase (to determine the weight of a suitcase)
  15. (transitive) to slap, to punch, etc. (cannot be used without şillə, qapaz etc. as direct objects)
    şillə çəkmək ― to slap in the face
    şapalaq çəkmək ― to smack
    qapaz çəkmək ― to slap upside the back of the head
    Synonyms: şillələmək, qapazlamaq, şapalaqlamaq
  16. (transitive) to apply, lay, put
    Maskanı üzünüzə çəkin, və 15 dəqiqə saxlayın.
    Apply the mask on your face and keep it for 15 minutes.
  17. (transitive) to distill
    araq çəkmək ― to distill vodka
  18. (intransitive) to take after, resemble (often used with dative of tərəf (“side”))
    • 2016 June 2, Xatirə Qədirli, Axar.az‎[8]:
      Sərvərin də uşaq ikən musiqi ilə maraqlandığını görüb "ana tərəfə “çəkmisən” deyə zarafat edərmiş.
      When s/he saw that Sərvər was interested in music as a child, she would joke “you have taken after your mother”
    Synonyms: oxşamaq, bənzəmək
  19. (transitive, figurative) to be drawn to, to long for, to miss
    Vətən onu çəkir ― He longs for his home country.
  20. (transitive) to saw out (planks/boards)
    şalbandan taxta çəkmək ― to saw a log into boards

Conjugation edit

Conjugation of çəkmək
positive
subject non-past participle çəkən
subject past participle çəkmiş
subject future definite participle çəkəcək
non-subject future participle (mənim +) çəkəcəyim (sənin +) çəkəcəyin (onun +) çəkəcəyi (bizim +) çəkəcəyimiz (sizin +) çəkəcəyiniz (onların +) çəkəcəyi or çəkəcəkləri
non-subject past participle (mənim +) çəkdiyim (sənin +) çəkdiyin (onun +) çəkdiyi (bizim +) çəkdiyimiz (sizin +) çəkdiyiniz (onların +) çəkdiyi or çəkdikləri
converb çəkib
general temporal participle çəkəndə
participle of intensification çəkdikcə
specific temporal participle çəkərkən
reduplicated participle çəkə-çəkə
modal participle çəkərək
infinitive çəkmək
verbal noun çəkmə
singular plural
first second third first second third
indicative present simple çəkirəm çəkirsən çəkir çəkirik çəkirsiniz çəkirlər
perfect 1 çəkmişəm çəkmisən,
çəkmişsən* 		çəkmişdir çəkmişik çəkmisiniz,
çəkmişsiniz* 		çəkmişlər
perfect 2 – çəkibsən çəkib(dir) – çəkibsiniz çəkib(dir)lər
past simple çəkdim çəkdin çəkdi çəkdik çəkdiniz çəkdilər
continuous çəkirdim çəkirdin çəkirdi çəkirdik çəkirdiniz çəkirdilər
perfect çəkmişdim çəkmişdin çəkmişdi çəkmişdik çəkmişdiniz çəkmişdilər
future definite çəkəcəyəm çəkəcəksən çəkəcək çəkəcəyik çəkəcəksiniz çəkəcəklər
indefinite çəkərəm çəkərsən çəkər çəkərik çəkərsiniz çəkərlər
future-in-the-past definite çəkəcəkdim çəkəcəkdin çəkəcəkdi çəkəcəkdik çəkəcəkdiniz çəkəcəkdilər
indefinite çəkərdim çəkərdin çəkərdi çəkərdik çəkərdiniz çəkərdilər
conditional present çəksəm çəksən çəksə çəksək çəksəniz çəksələr
past çəksəydim çəksəydin çəksəydi çəksəydik çəksəydiniz çəksəydilər
subjunctive çəkəm çəkəsən çəkə çəkək çəkəsiniz çəkələr
hortative çəkəsiyəm çəkəsisən çəkəsidir çəkəsiyik çəkəsisiniz çəkəsidirlər
obligational present çəkməliyəm çəkməlisən çəkməlidir çəkməliyik çəkməlisiniz çəkməlidirlər
past çəkməliydim çəkməliydin çəkməliydi çəkməliydik çəkməliydiniz çəkməliydilər
evidential present çəkirmişəm çəkirmişsən çəkirmiş çəkirmişik çəkirmişsiniz çəkirmişlər
past çəkibmişəm çəkibmişsən çəkibmiş çəkibmişik çəkibmişsiniz çəkibmişlər
imperative çəkim çək çəksin çəkək,
çəkəlim* 		çəkin çəksinlər
negative
subject non-past participle çəkməyən
subject past participle çəkməmiş
subject future definite participle çəkməyəcək
non-subject future participle (mənim +) çəkməyəcəyim (sənin +) çəkməyəcəyin (onun +) çəkməyəcəyi (bizim +) çəkməyəcəyimiz (sizin +) çəkməyəcəyiniz (onların +) çəkməyəcəyi or çəkməyəcəkləri
non-subject participle (mənim +) çəkmədiyim (sənin +) çəkmədiyin (onun +) çəkmədiyi (bizim +) çəkmədiyimiz (sizin +) çəkmədiyiniz (onların +) çəkmədiyi or çəkmədikləri
negative converb -
caritive converb çəkmədən
general temporal participle çəkməyəndə
participle of intensification çəkmədikcə
specific temporal participle çəkməyərkən
modal participle çəkməyərək
infinitive çəkməmək
singular plural
first second third first second third
indicative present simple çəkmirəm çəkmirsən çəkmir çəkmirik çəkmirsiniz çəkmirlər
perfect 1 çəkməmişəm çəkməmisən,
çəkməmişsən* 		çəkməmiş çəkməmişik çəkməmisiniz,
çəkməmişsiniz* 		çəkməmişlər
perfect 2 – çəkməyibsən çəkməyib(dir) – çəkməyibsiniz çəkməyib(dir)lər
past simple çəkmədim çəkmədin çəkmədi çəkmədik çəkmədiniz çəkmədilər
continuous çəkmirdim çəkmirdin çəkmirdi çəkmirdik çəkmirdiniz çəkmirdilər
perfect çəkməmişdim çəkməmişdin çəkməmişdi çəkməmişdik çəkməmişdiniz çəkməmişdilər
future definite çəkməyəcəyəm çəkməyəcəksən çəkməyəcək çəkməyəcəyik çəkməyəcəksiniz çəkməyəcəklər
indefinite çəkmərəm çəkmərsən,
çəkməzsən 		çəkməz çəkmərik çəkmərsiniz, çəkməzsiniz çəkməzlər
future-in-the-past definite çəkməyəcəkdim çəkməyəcəkdin çəkməyəcəkdi çəkməyəcəkdik çəkməyəcəkdiniz çəkməyəcəkdilər
indefinite çəkməzdim çəkməzdin çəkməzdi çəkməzdik çəkməzdiniz çəkməzdilər
conditional present çəkməsəm çəkməsən çəkməsə çəkməsək çəkməsəniz çəkməsələr
past çəkməsəydim çəkməsəydin çəkməsəydi çəkməsəydik çəkməsəydiniz çəkməsəydilər
subjunctive çəkməyəm çəkməyəsən çəkməyə çəkməyək çəkməyəsiniz çəkməyələr
hortative çəkməyəsiyəm çəkməyəsisən çəkməyəsi çəkməyəsiyik çəkməyəsisiniz çəkməyəsilər
obligational present çəkməməliyəm çəkməməlisən çəkməməli çəkməməliyik çəkməməlisiniz çəkməməlilər
past çəkməməliydim çəkməməliydin çəkməməliydi çəkməməliydik çəkməməliydiniz çəkməməliydilər
evidential present çəkməyirmişəm çəkməyirmişsən çəkməyirmiş çəkməyirmişik çəkməyirmişsiniz çəkməyirmişlər
past çəkməyibmişəm çəkməyibmişsən çəkməyibmiş çəkməyibmişik çəkməyibmişsiniz çəkməyibmişlər
imperative çəkməyim çəkmə çəkməsin çəkməyək
çəkməyəlim* 		çəkməyin çəkməsinlər
negative potential
subject non-past participle çəkəmməyən
subject future definite participle çəkəmməyəcəq
non-subject participle (mənim +) çəkəmmədiyim (sənin +) çəkəmmədiyin (onun +) çəkəmmədiyi (bizim +) çəkəmmədiyimiz (sizin +) çəkəmmədiyiniz (onların +) çəkəmmədiyi or çəkəmmədikləri
converb -
caritive converb çəkəmmədən
general temporal participle çəkəmməyəndə
participle of intensification çəkəmmədikcə
specific temporal participle çəkəmməyərkən
modal participle çəkəmməyərək
infinitive çəkəmməmək
singular plural
first second third first second third
indicative present simple çəkəmmirəm çəkəmmirsən çəkəmmir çəkəmmirik çəkəmmirsiniz çəkəmmirlər
perfect 1 çəkəmməmişəm çəkəmməmisən,
çəkəmməmişsən* 		çəkəmməmişdir çəkəmməmişik çəkəmməmisiniz,
çəkəmməmişsiniz* 		çəkəmməşmilər
perfect 2 – çəkəmməyibsən çəkəmməyib(dir) – çəkəmməyibsiniz çəkəmməyib(dir)lər
past simple çəkəmmədim çəkəmmədin çəkəmmədi çəkəmmədik çəkəmmədiniz çəkəmmədilər
continuous çəkəmmirdim çəkəmmirdin çəkəmmirdi çəkəmmirdik çəkəmmirdiniz çəkəmmirdilir
perfect çəkəmməmişdim çəkəmməmişdin çəkəmməmişdi çəkəmməmişdik çəkəmməmişdiniz çəkəmməmişdilər
future definite çəkəmməyəcəyəm çəkəmməyəcəksən çəkəmməyəcək çəkəmməyəcəyik çəkəmməyəcəksiniz çəkəmməyəcəklər
indefinite çəkəmmərəm çəkəmmərsən,
çəkəmməzsən 		çəkəmməz çəkəmmərik çəkəmmərsiniz,
çəkəmməzsiniz 		çəkəmməzlər
future-in-the-past definite çəkəmməyəcəkdim çəkəmməyəcəkdin çəkəmməyəcəkdi çəkəmməyəcəkdik çəkəmməyəcəkdiniz çəkəmməyəcəkdilər
indefinite çəkəmməzdim çəkəmməzdin çəkəmməzdi çəkəmməzdik çəkəmməzdiniz çəkəmməzdilər
conditional present çəkəmməsəm çəkəmməsən çəkəmməsə çəkəmməsək çəkəmməsəniz çəkəmməsələr
past çəkəmməsəydim çəkəmməsəydin çəkəmməsəydi çəkəmməsəydik çəkəmməsəydiniz çəkəmməsəydilər
subjunctive çəkəmməyəm çəkəmməyəsən çəkəmməyə çəkəmməyək çəkəmməyəsiniz çəkəmməyələr
imperative çəkəmməyim çəkəmmə çəkəmməsin çəkəmməyək çəkəmməyin çəkəmməsinlər
* dated or high-register

Derived terms edit

Derived compound verbs

Phrases

References edit

  1. ^ Haneda, Koichi (2009—2010), “çəkmək”, in لغات لهجه‌ی تبریز [Vocabulary of Tabrizi Dialect] (in Persian), Tabriz: یاران, →ISBN, page 88

Further reading edit

Khalaj edit

Perso-Arabic چَکمَک

Etymology edit

Cognate with Azerbaijani çəkmək, Turkish çekmek.

Pronunciation edit

  • (Xarrâbî) IPA(key): [t͡ʃækˈmæk]

Verb edit

çəkmək (third-person singular aorist çəkər, second person singular imperative çəki)

  1. to pull

Conjugation edit

Conjugation of çəkmək [thematic vowel -V², imperative -V¹]
Positive
infinitive çəkmək
verbal noun çəkmə
verbal adverb çəkdü
repeated verbal adverb çəkə
impersonal participle çəkgülü, çəkən
personal participle çəkdük
perfective participle çəkmüş
necessitative participle çəkgülük, çəkməlüg, çəkməlü
optative / imprecative participle çəkgür
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
mən sən ô biz siz ullar
indicative aorist simple çəkəm çəkəñ çəkər çəkəmüz çəkəñüz çəkələr
aorist past / past imperfect çəkər-ərtüm çəkər-ərtü̂ñ çəkər-ərti çəkər-ərtük çəkər-ərtüñüz çəkər-ərtilər
perfect continous çəkər-əmüşəm çəkər-əmüşəñ çəkər-əmüş çəkər-əmüşək çəkər-əmüşəñüz çəkər-əmüşəllər
present simple çəkəyôrım çəkəyôrııñ çəkəyôr, çəkəyôrı çəkəyôrıq çəkəyôrıñız çəkəyullar
past progressive çəkəyôr-artım çəkəyôr-artııñ çəkəyôr-artı çəkəyôr-artıq çəkəyôr-artıñız çəkəyôr-aortılar
perfect progressive çəkəyôr-amışam çəkəyôr-amışañ çəkəyôr-amış çəkəyôr-amışaq çəkəyôr-amışañız çəkəyôr-amışallar
past form 1 çəkdüm çəkdü̂ñ çəkdi çəkdük çəkdüñüz çəkdilər
form 2 çəkitüm, çəktüm çəkitü̂ñ, çəktü̂ñ çəkiti, çəkti çəkitük, çəktük çəkitüñüz, çəktüñüz çəkitilər, çəktilər
perfect simple çəkmüşəm çəkmüşəñ çəkmüş çəkmüşək çəkmüşəñüz çəkmüşəllər
pluperfect çəkmüş-ərtüm çəkmüş-ərtü̂ñ çəkmüş-ərti çəkmüş-ərtük çəkmüş-ərtüñüz çəkmüş-ərtilər
perfect pluperfect çəkmüş-əmüşəm çəkmüş-əmüşəñ çəkmüş-əmüş çəkmüş-əmüşək çəkmüş-əmüşəñüz çəkmüş-əmüşəllər
conditional çəksəm çəksəñ çəksə çəksək çəksəñüz çəksələr
intentional çəkigəm, çəkgəm çəkigəñ, çəkgəñ çəkigə, çəkgə çəkigək, çəkgək çəkigəñüz, çəkgəñüz çəkigələr, çəkgələr
imperative çəkidüm, çəkdüm çəki, çək çəkitə, çəktə çəkidük, çəkdük çəkidü̂ñ, çəkdü̂ñ çəkitələr, çəktələr
Negative
infinitive çəkməmək
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
mən sən ô biz siz ullar
indicative aorist simple çəkməm çəkməñ çəkməz çəkməmüz çəkməñüz çəkməzlər
aorist past / past imperfect çəkməz-ərtüm çəkməz-ərtü̂ñ çəkməz-ərti çəkməz-ərtük çəkməz-ərtüñüz çəkməz-ərtilər
perfect continous çəkməz-əmüşəm çəkməz-əmüşəñ çəkməz-əmüş çəkməz-əmüşək çəkməz-əmüşəñüz çəkməz-əmüşəllər
present simple çəkməyôrım çəkməyôrııñ çəkməyôr, çəkməyôrı çəkməyôrıq çəkməyôrıñız çəkməyullar
past progressive çəkməyôr-artım çəkməyôr-artııñ çəkməyôr-artı çəkməyôr-artıq çəkməyôr-artıñız çəkməyôr-artılar
perfect progressive çəkməyôr-amışam çəkməyôr-amışañ çəkməyôr-amış çəkməyôr-amışaq çəkməyôr-amışañız çəkməyôr-amışallar
past çəkmədüm çəkmədü̂ñ çəkmədi çəkmədük çəkmədüñüz çəkmədilər
perfect basic çəkmədükəm çəkmədükəñ çəkmədük çəkmədükək çəkmədükəñüz çəkmədükəllər
pluperfect çəkmədük-ərtüm çəkmədük-ərtü̂ñ çəkmədük-ərti çəkmədük-ərtük çəkmədük-ərtüñüz çəkmədük-ərtilər
perfect pluperfect çəkmədük-əmüşəm çəkmədük-əmüşəñ çəkmədük-əmüş çəkmədük-əmüşək çəkmədük-əmüşəñüz çəkmədük-əmüşəllər
conditional çəkməsəm çəkməsəñ çəkməsə çəkməsək çəkməsəñüz çəkməsələr
intentional çəkməgəm çəkməgəñ çəkməgə çəkməgək çəkməgəñüz çəkməgələr
imperative çəkmədüm çəkmə çəkmətə çəkmədük çəkmədü̂ñ çəkmətələr

Derived terms edit

References edit

  • Doerfer, Gerhard (1980) Wörterbuch des Chaladsch (Dialekt von Charrab) [Khalaj dictionary] (in German), Budapest: Akadémiai Kiadó
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=çəkmək&oldid=78156205"