сан

See also: саң, -сан, cah, and Appendix:Variations of "san"

Budukh

Etymology

Akin to Avar сон (son) and Lak шин (šin) and Udi усен (usen).

Noun

сан • (san)

1. year

Bulgarian

Etymology

From Old Church Slavonic санъ (sanŭ) (u-stem), probably of Oghur origin. Cognate with Turkish san (“reputation”), Turkmen san (“account”), Kazakh санау (sanau, “count”), Tatar san (“number”) and akin to dialectal Turkish sаnаmаk (“to take into account”), Uzbek sanamoq (“to count”) from Proto-Turkic *sā(j)- (“to count, to determine”). Through another suffix is perhaps Bulgarian самчия (samčija, “(old-time) governor”).

Noun

сан • (san) m

1. (literary, obsolescent) rank, administrative position

Declension

Declension of сан

	singular	plural
indefinite	сан san	са́нове sánove
definite (subject form)	са́нът sánǎt	са́новете sánovete
definite (object form)	са́на sána
count form	—	са́на sána

Derived terms

• осанка (osanka)
• сановит (sanovit)
• сановник (sanovnik)

 

References

• сан in Rečnik na bǎlgarskija ezik (Institut za bǎlgarski ezik)
• Račeva M., Todorov T., editor (2002), “сан”, in Български етимологичен речник [Bulgarian Etymological Dictionary] (in Bulgarian), volume 6, Sofia: Bulgarian Academy of Sciences, page 457

Buryat

Etymology

Borrowed from Classical Mongolian ᠰᠠᠩ (saŋ, “granary”), from Mandarin 倉／仓 (cāng, “granary”).

Pronunciation

• IPA^(key): /saŋ/

Noun

сан • (san) (^??? please provide spelling!)

1. treasury; exchequer
2. fund, stock, reserve

Alternative forms

• һан (han)

Chechen

Pronoun

сан • (san)

1. genitive singular of со (so)

Dungan

Etymology

From Proto-Sino-Tibetan *g-sum, cognate to Standard Mandarin 三 (sān).

Pronunciation

• IPA^(key): /sæ̃²⁴/

Numeral

сан • (san) (I)

1. three

Erzya

Etymology

From Proto-Mordvinic *sān from Proto-Uralic *sëne. Compare Finnish suoni, Udmurt сӧн (sön).

Pronunciation

• IPA^(key): /sɑn/

Noun

сан • (san)

1. (anatomy) vein
2. (anatomy) tendon, sinew
3. (dialectal, anatomy) penis

   • Heikki Paasonen, Mordwinisches Wörterbuch

     koda lomań v́ijse͔nᴣe͔, ḱeḿe sonᴣo sanozo — Wenn der Mann (‘Mensch’) bei Kräften ist, ist sein Glied stark.

     [literal translation from Erzya] when a man is in his strength, firm his penis is — [German translation]

Declension

Indefinite declension of сан (hard consonant stem (сан) type)

	singular	plural
nominative	сан (san)	сант (sant)
genitive	санонь (sanoń)	—
dative	саннэнь (sanneń)	—
ablative	сандо (sando)	—
inessive	сансо (sanso)	—
elative	сансто (sansto)	—
illative	санс (sans)	—
prolative	санга (sanga)	—
translative	санкс (sanks)	—
comparative	саншка (sanška)	—
abessive	сантомо (santomo)	—

Synonyms

• (of "penis"): папа, дёрть (papa, ďorť)

Derived terms

• Саназей (Sanaźej, “a spirit/deity that rules over the penis”)

Kazakh

Cyrillic	сан (san)
Arabic	سان‎
Latin

Noun

сан • (san)

1. number
2. thigh

Declension

declension of сан

	singular (жекеше)	plural (көпше)
nominative (атау септік)	сан (san)	сандар (sandar)
genitive (ілік септік)	санның (sannyñ)	сандардың (sandardyñ)
dative (барыс септік)	санға (sanğa)	сандарға (sandarğa)
accusative (табыс септік)	санды (sandy)	сандарды (sandardy)
locative (жатыс септік)	санда (sanda)	сандарда (sandarda)
ablative (шығыс септік)	саннан (sannan)	сандардан (sandardan)
instrumental (көмектес септік)	санмен (sanmen)	сандармен (sandarmen)

Khakas

Noun

сан • (san)

1. number
2. counting, calculation

Komi-Zyrian

Сан.

Etymology

Unknown.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈsan/, [ˈsän]
• Hyphenation: сан

Noun

сан • (san)

1. wolverine (Gulo gulo)

Declension

Declension of сан (stem: сан-)
		singular	plural
nominative		сан (san)	санъяс (sanjas)
accusative	I*	сан (san)	санъяс (sanjas)
	II*	санӧс (sanös)	санъясӧс (sanjasös)
instrumental		санӧн (sanön)	санъясӧн (sanjasön)
comitative		санкӧд (sanköd)	санъяскӧд (sanjasköd)
caritive		сантӧг (santög)	санъястӧг (sanjastög)
consecutive		санла (sanla)	санъясла (sanjasla)
genitive		санлӧн (sanlön)	санъяслӧн (sanjaslön)
ablative		санлысь (sanlyś)	санъяслысь (sanjaslyś)
dative		санлы (sanly)	санъяслы (sanjasly)
inessive		санын (sanyn)	санъясын (sanjasyn)
elative		санысь (sanyś)	санъясысь (sanjasyś)
illative		санӧ (sanö)	санъясӧ (sanjasö)
egressive		сансянь (sanśań)	санъяссянь (sanjasśań)
approximative		санлань (sanlań)	санъяслань (sanjaslań)
terminative		санӧдз (sanödź)	санъясӧдз (sanjasödź)
prolative	I	санӧд (sanöd)	санъясӧд (sanjasöd)
	II	санті (santi)	санъясті (sanjasti)
*) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.

Possessive declension of сан
First person singular singular plural nominative санӧй (sanöj) санъясӧй (sanjasöj) accusative I* санӧй (sanöj) санъясӧй (sanjasöj) II* санӧс (sanös) санъясӧс (sanjasös) instrumental саннам (sannam) санъяснам (sanjasnam) comitative санӧйкӧд (sanöjköd) санъясӧйкӧд (sanjasöjköd) caritive сантӧгым (santögym) санъястӧгым (sanjastögym) consecutive санӧйла (sanöjla) санъясӧйла (sanjasöjla) genitive санӧйлӧн (sanöjlön) санъясӧйлӧн (sanjasöjlön) ablative санӧйлысь (sanöjlyś) санъясӧйлысь (sanjasöjlyś) dative санӧйлы (sanöjly) санъясӧйлы (sanjasöjly) inessive санам (sanam) санъясам (sanjasam) elative сансьым (sanśym) санъяссьым (sanjasśym) illative санам (sanam) санъясам (sanjasam) egressive сансяньым (sanśańym) санъяссяньым (sanjasśańym) approximative санланьым (sanlańym) санъясланьым (sanjaslańym) terminative санӧдзым (sanödźym) санъясӧдзым (sanjasödźym) prolative I санӧдым (sanödym) санъясӧдым (sanjasödym) II сантіым (santiym) санъястіым (sanjastiym) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Second person singular singular plural nominative саныд (sanyd) санъясыд (sanjasyd) accusative I* саныд (sanyd) санъясыд (sanjasyd) II* сантӧ (santö) санъястӧ (sanjastö) instrumental саннад (sannad) санъяснад (sanjasnad) comitative саныдкӧд (sanydköd) санъясыдкӧд (sanjasydköd) caritive сантӧгыд (santögyd) санъястӧгыд (sanjastögyd) consecutive саныдла (sanydla) санъясыдла (sanjasydla) genitive саныдлӧн (sanydlön) санъясыдлӧн (sanjasydlön) ablative саныдлысь (sanydlyś) санъясыдлысь (sanjasydlyś) dative саныдлы (sanydly) санъясыдлы (sanjasydly) inessive санад (sanad) санъясад (sanjasad) elative сансьыд (sanśyd) санъяссьыд (sanjasśyd) illative санад (sanad) санъясад (sanjasad) egressive сансяньыд (sanśańyd) санъяссяньыд (sanjasśańyd) approximative санланьыд (sanlańyd) санъясланьыд (sanjaslańyd) terminative санӧдзыд (sanödźyd) санъясӧдзыд (sanjasödźyd) prolative I санӧдыд (sanödyd) санъясӧдыд (sanjasödyd) II сантіыд (santiyd) санъястіыд (sanjastiyd) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Third person singular singular plural nominative саныс (sanys) санъясыс (sanjasys) accusative I* саныс (sanys) санъясыс (sanjasys) II* сансӧ (sansö) санъяссӧ (sanjassö) instrumental саннас (sannas) санъяснас (sanjasnas) comitative саныскӧд (sanysköd) санъясыскӧд (sanjasysköd) caritive сантӧгыс (santögys) санъястӧгыс (sanjastögys) consecutive санысла (sanysla) санъясысла (sanjasysla) genitive саныслӧн (sanyslön) санъясыслӧн (sanjasyslön) ablative саныслысь (sanyslyś) санъясыслысь (sanjasyslyś) dative саныслы (sanysly) санъясыслы (sanjasysly) inessive санас (sanas) санъясас (sanjasas) elative сансьыс (sanśys) санъяссьыс (sanjasśys) illative санас (sanas) санъясас (sanjasas) egressive сансяньыс (sanśańys) санъяссяньыс (sanjasśańys) approximative санланьыс (sanlańys) санъясланьыс (sanjaslańys) terminative санӧдзыс (sanödźys) санъясӧдзыс (sanjasödźys) prolative I санӧдыс (sanödys) санъясӧдыс (sanjasödys) II сантіыс (santiys) санъястіыс (sanjastiys) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
First person plural singular plural nominative санным (sannym) санъясным (sanjasnym) accusative I* санным (sannym) санъясным (sanjasnym) II* саннымӧ (sannymö) санъяснымӧ (sanjasnymö) instrumental саннаным (sannanym) санъяснаным (sanjasnanym) comitative саннымкӧд (sannymköd) санъяснымкӧд (sanjasnymköd) caritive сантӧгным (santögnym) санъястӧгным (sanjastögnym) consecutive саннымла (sannymla) санъяснымла (sanjasnymla) genitive саннымлӧн (sannymlön) санъяснымлӧн (sanjasnymlön) ablative саннымлысь (sannymlyś) санъяснымлысь (sanjasnymlyś) dative саннымлы (sannymly) санъяснымлы (sanjasnymly) inessive сананым (sananym) санъясаным (sanjasanym) elative сансьыным (sanśynym) санъяссьыным (sanjasśynym) illative сананым (sananym) санъясаным (sanjasanym) egressive сансяньным (sanśańnym) санъяссяньным (sanjasśańnym) approximative санланьным (sanlańnym) санъясланьным (sanjaslańnym) terminative санӧдзным (sanödźnym) санъясӧдзным (sanjasödźnym) prolative I санӧдным (sanödnym) санъясӧдным (sanjasödnym) II сантіным (santinym) санъястіным (sanjastinym) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Second person plural singular plural nominative санныд (sannyd) санъясныд (sanjasnyd) accusative I* санныд (sannyd) санъясныд (sanjasnyd) II* саннытӧ (sannytö) санъяснытӧ (sanjasnytö) instrumental саннаныд (sannanyd) санъяснаныд (sanjasnanyd) comitative санныдкӧд (sannydköd) санъясныдкӧд (sanjasnydköd) caritive сантӧгныд (santögnyd) санъястӧгныд (sanjastögnyd) consecutive санныдла (sannydla) санъясныдла (sanjasnydla) genitive санныдлӧн (sannydlön) санъясныдлӧн (sanjasnydlön) ablative санныдлысь (sannydlyś) санъясныдлысь (sanjasnydlyś) dative санныдлы (sannydly) санъясныдлы (sanjasnydly) inessive сананыд (sananyd) санъясаныд (sanjasanyd) elative сансьыныд (sanśynyd) санъяссьыныд (sanjasśynyd) illative сананыд (sananyd) санъясаныд (sanjasanyd) egressive сансяньныд (sanśańnyd) санъяссяньныд (sanjasśańnyd) approximative санланьныд (sanlańnyd) санъясланьныд (sanjaslańnyd) terminative санӧдзныд (sanödźnyd) санъясӧдзныд (sanjasödźnyd) prolative I санӧдныд (sanödnyd) санъясӧдныд (sanjasödnyd) II сантіныд (santinyd) санъястіныд (sanjastinyd) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.
Third person plural singular plural nominative санныс (sannys) санъясныс (sanjasnys) accusative I* санныс (sannys) санъясныс (sanjasnys) II* саннысӧ (sannysö) санъяснысӧ (sanjasnysö) instrumental саннаныс (sannanys) санъяснаныс (sanjasnanys) comitative саннымкӧс (sannymkös) санъяснымкӧс (sanjasnymkös) caritive сантӧгныс (santögnys) санъястӧгныс (sanjastögnys) consecutive саннысла (sannysla) санъяснысла (sanjasnysla) genitive санныслӧн (sannyslön) санъясныслӧн (sanjasnyslön) ablative санныслысь (sannyslyś) санъясныслысь (sanjasnyslyś) dative санныслы (sannysly) санъясныслы (sanjasnysly) inessive сананыс (sananys) санъясаныс (sanjasanys) elative сансьыныс (sanśynys) санъяссьыныс (sanjasśynys) illative сананыс (sananys) санъясаныс (sanjasanys) egressive сансяньныс (sanśańnys) санъяссяньныс (sanjasśańnys) approximative санланьныс (sanlańnys) санъясланьныс (sanjaslańnys) terminative санӧдзныс (sanödźnys) санъясӧдзныс (sanjasödźnys) prolative I санӧдныс (sanödnys) санъясӧдныс (sanjasödnys) II сантіныс (santinys) санъястіныс (sanjastinys) *) Animate nouns almost exclusively take the type II accusative ending, whereas inanimate nouns can be used with either ending, but are more often found with type I.

Synonyms

• латшӧг (lačög)

References

• Anu-Reet Hauzenberg (1972) Названия животных в коми языке [Names of animals in the Komi language], Tallinn: Estonian Academy of Sciences, page 38
• L. M. Beznosikova; E. A. Ajbabina; R. I. Kosnyreva (2000) Коми-русский словарь [Komi-Russian dictionary], →ISBN, page 573

Kumyk

Etymology 1

Noun

сан • (san)

1. member
2. limb (body part)

Etymology 2

Noun

сан • (san)

1. quality

Declension

Declension of сан (san)

	Singular	Plural
nominative	сан (san)	санлар (sanlar)
accusative	санны (sannı)	санланы (sanlanı)
dative	сангъа (sanğa)	санлагъа (sanlağa)
locative	санда (sanda)	санларда (sanlarda)
ablative	сандан (sandan)	санлардан (sanlardan)
genitive	санны (sannı)	санланы (sanlanı)

Possessive forms of сан (san)

1sg	Singular	Plural
nominative	саным (sanım)	санларым (sanlarım)
accusative	санымны (sanımnı)	санларымны (sanlarımnı)
dative	санымгъа (sanımğa)	санларыма (sanlarıma)
locative	санымда (sanımda)	санларымда (sanlarımda)
ablative	санымдан (sanımdan)	санларымдан (sanlarımdan)
genitive	санымны (sanımnı)	санларымны (sanlarımnı)
1pl	Singular	Plural
nominative	саныбыз (sanıbız)	санларыбыз (sanlarıbız)
accusative	саныбызны (sanıbıznı)	санларыбызны (sanlarıbıznı)
dative	саныбызгъа (sanıbızğa)	санларыбызгъа (sanlarıbızğa)
locative	саныбызда (sanıbızda)	санларыбызда (sanlarıbızda)
ablative	саныбыздан (sanıbızdan)	санларыбыздан (sanlarıbızdan)
genitive	саныбызны (sanıbıznı)	санларыбызны (sanlarıbıznı)
2sg	Singular	Plural
nominative	санынгъ (sanınğ)	санларынгъ (sanlarınğ)
accusative	санынгъны (sanınğnı)	санларынгъны (sanlarınğnı)
dative	санынгъа (sanınğa)	санларынгъа (sanlarınğa)
locative	санынгъда (sanınğda)	санларынгъда (sanlarınğda)
ablative	санынгъдан (sanınğdan)	санларынгъдан (sanlarınğdan)
genitive	санынгъны (sanınğnı)	санларынгъны (sanlarınğnı)
2pl	Singular	Plural
nominative	саныгъыз (sanığız)	санларыгъыз (sanlarığız)
accusative	саныгъызны (sanığıznı)	санларыгъызны (sanlarığıznı)
dative	саныгъызгъа (sanığızğa)	санларыгъызгъа (sanlarığızğa)
locative	саныгъызда (sanığızda)	санларыгъызда (sanlarığızda)
ablative	саныгъыздан (sanığızdan)	санларыбыздан (sanlarıbızdan)
genitive	саныгъызны (sanığıznı)	санларыгъызны (sanlarığıznı)
3	Singular	Plural
nominative	саны (sanı)	санлары (sanları)
accusative	санын (sanın)	санларын (sanların)
dative	санына (sanına)	санларына (sanlarına)
locative	санында (sanında)	санларында (sanlarında)
ablative	санындан (sanından)	санларындан (sanlarından)
genitive	саныны (sanını)	санларыны (sanlarını)

Further reading

• сан in Kumyksko-russkij slovarʹ, 2013

Kyrgyz

Etymology

From Proto-Turkic *sā-n (“number”), from Proto-Turkic *sā- (“to count”). Compare to Kazakh сан (san), Shor сан, etc.

Pronunciation

• IPA^(key): /sɑn/
• Hyphenation: сан (one syllable)

Noun

сан • (san)

1. number

Declension

Declension of сан

	singular (жекелик)	plural (көптөгөн)
nominative (атооч)	сан san	сандар sandar
genitive (илик)	сандын sandın	сандардын sandardın
dative (барыш)	санга sanga	сандарга sandarga
accusative (табыш)	санды sandı	сандарды sandardı
locative (жатыш)	санда sanda	сандарда sandarda
ablative (чыгыш)	сандан sandan	сандардан sandardan
	possessive forms
	first-person singular (менин)
nominative	саным sanım	сандарым sandarım
genitive	санымдын sanımdın	сандарымдын sandarımdın
dative	саныма sanıma	сандарыма sandarıma
accusative	санымды sanımdı	сандарымды sandarımdı
locative	санымда sanımda	сандарымда sandarımda
ablative	санымдан sanımdan	сандарымдан sandarımdan
	second-person singular informal (сенин)
nominative	саның sanıŋ	сандарың sandarıŋ
genitive	саныңдын sanıŋdın	сандарыңдын sandarıŋdın
dative	саныңа sanıŋa	сандарыңа sandarıŋa
accusative	саныңды sanıŋdı	сандарыңды sandarıŋdı
locative	саныңда sanıŋda	сандарыңда sandarıŋda
ablative	саныңдан sanıŋdan	сандарыңдан sandarıŋdan
	second-person singular formal (сиздин)
nominative	саныңыз sanıŋız	сандарыңыз sandarıŋız
genitive	саныңыздын sanıŋızdın	сандарыңыздын sandarıŋızdın
dative	саныңызга sanıŋızga	сандарыңызга sandarıŋızga
accusative	саныңызды sanıŋızdı	сандарыңызды sandarıŋızdı
locative	саныңызда sanıŋızda	сандарыңызда sandarıŋızda
ablative	саныңыздан sanıŋızdan	сандарыңыздан sandarıŋızdan

Derived terms

• санарип (sanarip)

See also

• саноо (sanoo)

Moksha

Etymology

From Proto-Mordvinic *sān from Proto-Uralic *sëne. Compare Finnish suoni.

Noun

сан • (san)

1. (anatomy) tendon, sinew

Mongolian

Pronunciation

• IPA^(key): /saŋ/

Etymology 1

Usually taken to be an old loan from Chinese 倉／仓 (cāng, “granary”).

Found already in Middle Mongol, but not reconstructable for Proto-Mongolic.

Noun

сан • (san) (Mongolian spelling ᠰᠠᠩ (saŋ)); (hidden-g declension)

1. treasury
2. treasure
3. fund
4. store, storehouse
5. shop

Derived terms

• номын сан (nomyn san)
• үгсийн сан (ügsiin san)
• эмийн сан (emiin san)

 

Etymology 2

From Tibetan བསངས་ (bsangs).

Noun

сан • (san) (Mongolian spelling ᠰᠠᠩ (saŋ)); (hidden-g declension)

1. (Buddhism) A kind of smoke ritual in which incense or juniper branches are burnt.

   Hypernym: зан үйл (zan üjl)

See also

• хүж (xüž, “incense”)
• арц (arc, “juniper”)

Northern Altai

Etymology

From Proto-Turkic *sā-n (“number”), from Proto-Turkic *sā- (“to count”).

Noun

сан • (san)

1. number

References

* Кумандинско-Русский Словарь

Russian

Etymology

From Old Church Slavonic санъ (sanŭ) (u-stem), probably of Oghur origin. Cognate with Turkish san (“reputation”), Turkmen san (“account”), Kazakh санау (sanau, “count”), Tatar san (“number”) and akin to dial. Turkish sаnаmаk (“to take into account”), Uzbek sanamoq (“to count”) from Proto-Turkic *sā(j)- (“to count, to determine”).

Pronunciation

• IPA^(key): [san]
• Rhymes: -an

Noun

сан • (san) m inan (genitive са́на, nominative plural саны́, genitive plural сано́в)

1. religious title/order/rank, dignity

   Synonym: чин (čin)

Declension

Declension of сан (inan masc-form hard-stem accent-c) 

	singular	plural
nominative	са́н sán	саны́ saný
genitive	са́на sána	сано́в sanóv
dative	са́ну sánu	сана́м sanám
accusative	са́н sán	саны́ saný
instrumental	са́ном sánom	сана́ми sanámi
prepositional	са́не sáne	сана́х sanáx

Related terms

• сановитый (sanovityj)
• сано́вник (sanóvnik)
• сано́вный (sanóvnyj)

 

Serbo-Croatian

Etymology

From Proto-Slavic *sъ̀nъ, from Proto-Balto-Slavic *súpnas, from Proto-Indo-European *supnós.

Pronunciation

• IPA^(key): /sân/

Noun

са̏н m (Latin spelling sȁn)

1. sleep
2. dream
   • 1993, Бајага и Инструктори (lyrics and music), “Ово је Балкан”, in Музика на струју‎^[1], Продукција Стиг, performed by Бајага и Инструктори:

     Ово је овде Балкан,
     Земља из сна,
     Између моћних сила
     Добра и зла.

     This here is the Balkans
     A land from dreams
     Between powerful forces
     Good and evil.

   Шта си видела у том сну? ― What did you see in that dream?

Declension

Declension of сан

	singular	plural
nominative	са̏н	сно̏ви / сни̏
genitive	сна̏	сно̑ва̄
dative	сну	сновима /снима
accusative	сан	снове / сне
vocative	сне	снови / сни
locative	сну	сновима / снима
instrumental	сном	сновима / снима

Derived terms

• са̏нак
• са̀нен
• са́њати
• сно̀вати
• сни̏ти
• сно̀вид
• сно̏вит

References

• “сан” in Hrvatski jezični portal

Shor

Etymology

From Proto-Turkic *sā-n (“number”), from Proto-Turkic *sā- (“to count”).

Noun

сан • (san)

1. number

Southern Altai

Etymology

From Proto-Turkic *sān. Cognate with Kazakh сан (san), Kyrgyz сан (san), Crimean Tatar san, Kumyk сан (san, “limp”), Tatar сан (san, “limp”), etc.

Noun

сан • (san)

1. thigh