pytać
Old Polish edit
Etymology edit
Inherited from Proto-Slavic *pȳtàti. First attested in the 14th century.
Pronunciation edit
Verb edit
pytać impf
- (transitive or reflexive with się) to ask (to request information or an answer to a question) [+genitive] or [+ od (genitive) = whom], [+genitive], [+accusative], [+ o (accusative) = about what], [+ na (accusative)], [+ o (locative) = about whom/what], [+ po (locative) = about whom]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 62, 2:
- Tedy odpowyedzal ten ozalowany czlowyek pytayącz tak (requirendo sic)
- [Tedy odpowiedział ten ożałowany człowiek pytając tak (requirendo sic)]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[2], page 192:
- Drudzy pytayą (dicunt): Czo proszvsz (pro proszysz)?
- [Drudzy pytają (dicunt): „Co prosisz?”]
- 1880 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume V, page 267:
- Queritur, pytayącz, vbi aula regia
- [Queritur, pytając, vbi aula regia]
- 1967 [1415], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 550:
- Adam pital szandu crolewskego podlug zaloby y otpowedzy
- [Adam pytał sądu krolewskiego podług żałoby i otpowiedzi]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[3], page 793:
- Vydzy my szye tako, yze tego od Iesucrista nye pytal (sc. Piłat)
- [Widzi mi sie tako, iże tego od Jesukrysta nie pytał (sc. Piłat)]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[4], page 843:
- Bo Pylat pyta tego, czego by rozvmem nye mogl ossyądz
- [Bo Piłat pyta tego, czego by rozumem nie mogł osiąc]
- 1888 [1411], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV[5], page 57:
- Iaco pan Sandziwoy mal poslacz lawniky pitacz prawa do Kalischa
- [Jako pan Sędziwoj miał posłać ławniki pytać prawa do Kalisza]
- 1930 [Fifteenth century], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[6], 9, 2:
- Y wiloszil Salomon gey to wszitko, czso pitala (proposuerat)
- [I wyłożył Salomon jej to wszytko, cso pytała (proposuerat)]
- 1885 [1444], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[7], volume V, page 3:
- Panno myla, thobye sza klanam y na thwe sdrowe thim listhem pytham
- [Panno miła, tobie się kłaniam i na twe zdrowie tym listem pytam]
- 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 123:
- Bo ocz bądzyeczye w szadzye pythany (requisiti fueritis), toszczye powynny naydz, czokolwyek wyeczye, y wyrzecz
- [Bo ocz będziecie w sądzie pytani (requisiti fueritis), toście powinni najć, cokolwiek wiecie, i wyrzec]
- 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, page 293:
- Gyczczye a pythayczye pylnye o dzyeczyaczyv (interrogate diligenter de puero Mat 2, 8)
- [Jidźcie i pytajcie pilnie o dziecięciu (interrogate diligenter de puero Mat 2, 8)]
- 1454, Legenda o św. Aleksym[8], line 197:
- Wyącz szą po nym pythano, po *wszthkych domyech szvkano
- [Więc się po nim pytano, po wsz[y]tkich domiech szukano]
- 1959 [1413], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 694:
- Jacosmi bili possly ot Wlotka do Paszka pytacz, aczby Wlotka yøl
- [Jakosmy byli posły ot Włodka do Paszka pytać, aczby Włodka jął]
- (transitive or reflexive with się) to inquire; to research; to look for; to be interested in [+genitive] or [+ na (accusative) = whom/what], [+ o (locative)] or [+ po (locative) = what]
- 1874-1891 [1453], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXV, page 213:
- W moyem roszvmye pythalem y thakye w pyszmye czythalem, szandney thakyey nye szlychalem pany mylosczywszey
- [W mojem rozumie pytałem i takie w Piśmie czytałem, żadnej takiej nie słychałem [we wszem mieście Jerusalem] Panny miłościwszej]
- 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią][9], line 165:
- Oth polnoczy do szachodv chodza nye pytayancz brodv
- [Ot połnocy do zachodu chodzę nie pytając brodu]
- 1930 [Fifteenth century], “I Esdr”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[10], 10, 16:
- Posadzily syø dzen pyrvi *myeszocza dzesyøtego, pitaiøcz syø na takø rzecz (ut quaererent rem)
- [Posadzili się dzień pirwy miesiąca dziesiątego, pytając się na taką rzecz (ut quaererent rem)]
- 1874-1891 [End of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume I, page XLIII:
- Szyercze szliachethne... nye pytha o wczynczech [nyewyestach] nyewyesczych (non inquirit de operibus mulierum)
- [Sierce ślachetne... nie pyta o uczyncech [niewiestach] niewieścich (non inquirit de operibus mulierum)]
- 1959 [1491], “Teksty polskie z końca XV w.”, in Rafał Leszczyński, editor, Rozprawy Komisji Językowej, volume VII, page 58:
- Iesliby szie przidalo, yzeby nykthory thowarzisz szie po thim chcial pythacz albo badacz, czygye by tho bylo doszwolyenye
- [Jesliby sie przydało, iżeby niktory towarzysz sie po tym chciał pytać albo badać, czyje by to było dozwolenie]
- (transitive or reflexive with się) to ask for, to request [+accusative = whom], [+genitive], [+ o (accusative)] [+ po (locative) = for what]
- Synonym: prosić
- 1880 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume I, page 52:
- Hic iam queritur inter dispensatores na tem swecze ywsz ma bycz schukano a pytano myedzy schafarzmy bozymy (I Cor 4, 2)
- [Hic iam queritur inter dispensatores na tem świecie już ma być szukano a pytano miedzy szafarzmi bożymi (I Cor 4, 2)]
- 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią][11], line 479:
- Chcza czya pytacz, smyr[yr]czy myla, by mya thego navczyla
- [Chcę cię pytać, Śmirci miła, by mię tego nauczyła]
- 1965 [1456], Henryk Kowalewicz, editor, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, page 87:
- Pyta ye przysvoleną requirit eius consensum
- [Pyta je przyzwolenia requirit eius consensum]
- 1967 [1428], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 1347:
- Ysszem prawą nyemoczą... byl nyemoczen, kyedim na szawitem rocze myal panow pythacz o szkaszanye rzeczy Marczinowey
- [Iżem prawą niemocą... był niemocen, kiedym na zawitem roce miał panow pytać o skazanie rzeczy Marcinowej]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 99, 3:
- Szlyszymy, ysz szye pytą po dokazanyv (quaestionibus pro ostensione instigat)
- [Słyszymy, iż sie pyta po dokazaniu (quaestionibus pro ostensione instigat)]
- corruption of przyć
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 104, 1:
- Czyly moze gescze ten czlowyek k szwemv gymyenyv pytacz y foldrowacz, [i] dzerzecz (an vir... se ad hereditatem suam vice versa trahere et tenere possit)?
- [Czyli może jeszcze ten człowiek k swemu jimieniu pytać i fołdrować [i] dzierżeć (an vir... se ad hereditatem suam vice versa trahere et tenere possit)?]
Derived terms edit
adjectives
adverbs
nouns
verbs
Related terms edit
nouns
Descendants edit
References edit
- Boryś, Wiesław (2005) “pytać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “pytać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “pytać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “pytać (się)”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish pytać.
Pronunciation edit
- IPA(key): /ˈpɨ.tat͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈpɨ.tat͡ɕ/
Audio 1, pytać (file) Audio 2, pytać się (file) - Rhymes: -ɨtat͡ɕ
- Syllabification: py‧tać
Verb edit
pytać impf
- (transitive or reflexive with się) to ask (to request information or an answer to a question) [+ o (accusative) = about whom/what]
- Synonym: zadawać pytanie
- (transitive, colloquial) to ask; to quiz (to check someone's knowledge) [+ z (genitive) = in what]
- (reflexive with się) to ask each other (to request information or an answer to a question from one another) [+ o (accusative) = about whom/what]
- (transitive or reflexive with się, chiefly in the negative, obsolete) to care about; to pay attention to
- (transitive, obsolete or expressive in Middle Polish, reflexive with się) to look for (to attempt to find)
- Synonym: szukać
- (transitive, obsolete or dialectal) to ask for, to request
- Synonym: prosić
- (intransitive, obsolete) to invite oneself in
- Synonym: wpraszać się
- (intransitive, obsolete) to beg
- Synonym: żebrać
- (transitive, obsolete) to demand
- Synonym: żądać
- (Middle Polish) to ask; Further details are uncertain.
- 1564, J. Mączyński, Lexicon[12], page 337a:
- Inquiro, fere idem quod Exquiro, Dowiáduyę ſie/ pytam.
Conjugation edit
Derived terms edit
adjectives
adverbs
nouns
phrases
proverbs
verbs
Trivia edit
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), pytać is one of the most used words in Polish, appearing 0 times in scientific texts, 1 time in news, 4 times in essays, 35 times in fiction, and 45 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 85 times, making it the 752nd most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References edit
Further reading edit
- pytać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- pytać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- pytać in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pytać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pytać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “PYTAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 07.05.2021
- “PYTAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 23.02.2015
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “pytać”, in Słownik języka polskiego[13]
- Aleksander Zdanowicz (1861) “pytać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861[14]
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “pytać”, in Słownik języka polskiego[15] (in Polish), volume 5, Warsaw, page 453
- pytać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Silesian edit
Etymology edit
Inherited from Old Polish pytać.
Pronunciation edit
Verb edit
pytać impf
- (transitive or reflexive with sie) to ask (to look for an answer to a question by speaking)
Conjugation edit
Derived terms edit
nouns
verbs