เบิก

Eastern Lawa

Pronunciation

IPA^(key): /ɓək/

Noun

เบิก (boek)

mortar (vessel).

Thai

Alternative forms

^†เบก (bèek)
^†เบอก (bə̀ək)

Etymology

From Angkorian Old Khmer បេក៑ (pek, “to open, to loose, to release; to hand out, to issue, to give; to allocate, to distribute; to divide, to separate; etc”). Cognate with Modern Khmer បើក (baək), Northern Khmer เบฺิก, Lao ເບີກ (bœ̄k).

Pronunciation

Orthographic/Phonemic		เบิก e ɓ i k
Romanization	Paiboon	bə̀ək
	Royal Institute	boek
(standard) IPA^(key)		/bɤːk̚˨˩/^(R)

Verb

เบิก • (bə̀ək) (abstract noun การเบิก)

(archaic) to bring or lead (forth, forwards, towards, through, etc).^[1]^[2]
- 1292/93, “จารึกพ่อขุนรามคำแหง (จารึกหลักที่ ๑)”, in พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยสุโขทัย ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช หลักที่ ๑, 3rd edition, Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, published 2013, →ISBN, page 17:
  
  เมื่อ กู ขึ้น ใหญ่ได้สิบเก้า เข้า ขุน สาม ชน เจ้าเมือง ฉอด มา ท่อ เมือง ตาก พ่อ กู ไป รบ ขุน สาม ชน หัว ซ้าย ขุน สาม ชน ขับ มา หัว ขวา ขุน สาม ชน เกลื่อน เข้า ไพร่ฟ้าหน้าใส พ่อ กู หนี ญญ่ายพายจแจ้น กู บ่หนี กู ขี่ช้างเบกพล
  mʉ̂ʉa guu kʉ̂n yài dâai sìp-gâao kâo · kǔn sǎam chon jâao-mʉʉang chɔ̀ɔt maa tɔ̂ɔ mʉʉang dtàak · pɔ̂ɔ guu bpai róp kǔn sǎam chon hǔua sáai · kǔn sǎam chon kàp maa hǔua kwǎa · kǔn sǎam chon glʉ̀ʉan kâo · prâi-fáa-nâa-sǎi pɔ̂ɔ guu nǐi yá-yâai-paai-jà-jɛ̂n · guu bɔ̀ɔ nǐi · guu kìi cháang bèek pon
  Once I had grown up, attaining [the age of] nineteen years, Khun Sam Chom, lord of Chot Town, came to attack Tak Town. My sire went [in]to battle [with] Khun Sam Chon [from] the left quarter. Khun Sam Chon rode [his elephant] in [from] the right quarter. [As] Khun Sam Chon marched [his men] in, the men of my sire took flight in disorder. I fled not. I, mounted [upon] an elephant, led [my] host [forth].
(elegant) to open; to lift up; to uncover; to unveil.
(now rare) to widen; to enlarge; to extend; to expand.
to introduce; to present; to bring forwards; to put forwards.
- 2017 September 29, “พยานโจทก์คดีไผ่ ดาวดิน ขัดคำสั่ง คสช. เบี้ยวนัดไม่มาศาล”, in โพสต์ทูเดย์‎^[1], Bangkok: โพสต์ทูเดย์, retrieved 2019-12-20:
  
  พนักงานอัยการ ศาลทหาร ได้ขอเบิกพยาน ไว้ ๒ ปาก
  pá-nák-ngaan-ai-yá-gaan sǎan-tá-hǎan dâai kɔ̌ɔ bə̀ək pá-yaan wái · sɔ̌ɔng · bpàak
  A prosecuting attorney of the military court had sought permission to introduce two witnesses.
to summon (to appear before an authority or in court).
- 1999 September 4, “ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา”, in ห้องสมุดกฎหมาย‎^[2], Bangkok: สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา, published 2019-03-21, archived from the original on 4 October 2020:
  
  หาก ถูก ควบคุม อยู่ใน อำนาจ ของ ศาล ให้ศาลเบิกตัว ผู้นั้น มา พิจารณา ต่อไป
  hàak tùuk kûuap-kum yùu nai am-nâat kɔ̌ɔng sǎan · hâi sǎan bə̀ək dtuua pûu nán maa pí-jaa-rá-naa dtɔ̀ɔ-bpai
  If [the person] is being held in the custody of the court, the court shall call such person in for further trial.
to apply for withdrawal, provision, or distribution (of money, materials, etc).

Derived terms

References

^ ราชบัณฑิตยสถาน (2013) พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยสุโขทัย ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช หลักที่ ๑ (in Thai), 3rd edition, Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, →ISBN, page 47: “เบก ก. เปิดทาง ในความว่า "กูขี่ช้างเบกพล" (๑/๗). (เทียบภาษาเขมรโบราณ เปก แปลว่า เปิด, ภาษาเขมร เบิก แปลว่า เบิก, เปิด). เบกพล ก. แหวกไพร่พลออกไป ในความว่า "กูขี่ช้างเบกพล" (๑/๗).”
^ คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิชำระและจัดพิมพ์เผยแพร่หนังสือประชุมพงศาวดาร ฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม ๓ (1999) ประชุมพงศาวดาร ฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม ๓ (in Thai), Bangkok: กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, กรมศิลปากร, →ISBN, page 29:
เบกพล พาพลบุกเข้าไป, ขับพลฝ่าเข้าไป เบก เป็นภาษาเขมรโบราณ แปลว่า เปิด, ขับ, ไล่ต้อน, เคลื่อน ปัจจุบันใช้ว่า เบิก คำนี้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอ่านได้ว่า บุกพล ศาสตราจารย์ยอร์จ เซเดส์ อ่านว่า เนกพล อธิบายว่า เป็นคำย่อมาจาก อเนกพล คือ มีกำลังมาก ศาสตราจารย์ฉ่ำ ทองคำวรรณ ได้อ่านแก้ไขให้ถูกต้องว่า เบกพล

[1] ราชบัณฑิตยสถาน (2013) พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยสุโขทัย ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช หลักที่ ๑ (in Thai), 3rd edition, Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, →ISBN, page 47: “เบก ก. เปิดทาง ในความว่า "กูขี่ช้างเบกพล" (๑/๗). (เทียบภาษาเขมรโบราณ เปก แปลว่า เปิด, ภาษาเขมร เบิก แปลว่า เบิก, เปิด). เบกพล ก. แหวกไพร่พลออกไป ในความว่า "กูขี่ช้างเบกพล" (๑/๗).”

[2] คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิชำระและจัดพิมพ์เผยแพร่หนังสือประชุมพงศาวดาร ฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม ๓ (1999) ประชุมพงศาวดาร ฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม ๓ (in Thai), Bangkok: กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, กรมศิลปากร, →ISBN, page 29:
เบกพล พาพลบุกเข้าไป, ขับพลฝ่าเข้าไป เบก เป็นภาษาเขมรโบราณ แปลว่า เปิด, ขับ, ไล่ต้อน, เคลื่อน ปัจจุบันใช้ว่า เบิก คำนี้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอ่านได้ว่า บุกพล ศาสตราจารย์ยอร์จ เซเดส์ อ่านว่า เนกพล อธิบายว่า เป็นคำย่อมาจาก อเนกพล คือ มีกำลังมาก ศาสตราจารย์ฉ่ำ ทองคำวรรณ ได้อ่านแก้ไขให้ถูกต้องว่า เบกพล

[1]

[2]