stawać
Old Polish
editEtymology
editInherited from Proto-Slavic *stavati. By surface analysis, stać + -wać. First attested in the.
Pronunciation
editVerb
editstawać impf
- to be (to be located somewhere)
- 1930 [c. 1455], “I Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[1], 16, 22:
- Nyechay Dauid stawa przede mnø (stet David in conspectu meo), bo nalyazl myloscz przed mima oczima
- [Niechaj Dawid stawa przede mną (stet David in conspectu meo), bo nalazł miłość przed myma oczyma]
- (attested in Masovia) to be present at the appointed date and place to participate in a court hearing as a party
- 1920 [1411], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 1596, Płońsk:
- Yaco tego wolu Barthlomey sø yøl, thso my w sødze stawal nan
- [Jako tego wołu Bartłomiej się jął, cso mi w sądzie stawał nań]
- 1950 [1494], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1767a, Warsaw:
- Jako my tho vgyednaly Jacvba... o poswy, kthoremys go byla poswala... y na nyesz rok stala a nye myalasz sthavacz
- [Jako my to ujednali Jakuba... o pozwy, ktoremiś go była pozwała... i na nieś rok stała, a nie miałaś stawać]
- (attested in Sieradz-Łęczyca) to weaken (to lose strength, power, or value)
- (intransitive or impersonal, attested in Masovia, Greater Poland) to suffice; to be available
- 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 303:
- A gdy nye stavalo vyno (deficiente vino Jo 2, 3), rzekla mathka Ihuseva
- [A gdy nie stawało wino (deficiente vino Jo 2, 3), rzekła matka Jesusewa]
- 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 58:
- Gdy czlowyek szbyezy sz myasztha, kthorykolwyek pyrwey z zalobą... gymyenye zaszthanye, then pyrwey weszmye za szwoy dlug, a pothym drugy..., a pothym trzeczy, a thako koszdy..., poko gymyenya szthawa (tamdiu quantum de bonis profugi superesse poterit)
- [Gdy człowiek zbieży z miasta, ktorykolwiek pirwej z żałobą... jimienie zastanie, ten pirwej weźmie za swoj dług, a potym drugi..., a potym trzeci, a tako kożdy..., poko jimienia stawa (tamdiu quantum de bonis profugi superesse poterit)]
Derived terms
editDescendants
editReferences
edit- Boryś, Wiesław (2005) “stawać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “stawać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “stawać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
editEtymology
editInherited from Old Polish stawać. By surface analysis, stać + -wać. The forms staję etc. are suppletive from stajać (“to stand”).
Pronunciation
edit- IPA(key): /ˈsta.vat͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈstɒ.vat͡ɕ/
Audio 1, stawać: (file) Audio 2, stawać się: (file) - Rhymes: -avat͡ɕ
- Syllabification: sta‧wać
Verb
editstawać impf (indeterminate, frequentative, imperfective determinate stać, perfective stanąć)
- (intransitive, of people) to stand, to stand up (to take a vertical position on one's legs) [with instrumental ‘with what’; or with na (+ locative) ‘on what’]
- (intransitive, of things) to stand, to stand up (to be placed vertically somewhere)
- (intransitive, of hair, etc.) to stand, to stand up (to take on a vertical position)
- (intransitive, of constructions) to stand (to be raised; to be built)
- (intransitive, of celestial bodies) to sit (to take a particular position in the sky)
- (intransitive) to stand (to arrive somewhere in some aim) [with przed (+ instrumental) ‘before (in front of) whom’]
- (intransitive) to stop (to cease moving)
- Synonym: zatrzymywać się
- (intransitive) to stop (to cease functioning)
- (intransitive) to stand; to be (to find oneself in some situation that requires action) [with przed (+ instrumental) ‘in front of what’], [with wobec (+ genitive) ‘with regard to what’]
- (intransitive) to stand (to take part in something that requires appearing at a specific place; i.e. on stage) [with do (+ genitive) ‘(on/in)to what’], [with na (+ locative) ‘on what’], [with przy (+ locative) ‘at what’], [with za (+ instrumental) ‘behind what’]
- (intransitive, colloquial) to arise; to come (to come to fruition)
- (intransitive) to come (i.e. of topics, issues, to be presented to a group of people for discussion)
- (intransitive, of water) to freeze (to stop flowing from having the surface freeze over)
- (intransitive, colloquial, of someone's penis) to stand up (to become erect)
- (intransitive) to stand up (to resist)
- Synonym: przeciwstawić się
- (intransitive) to concentrate (to gather into a single, more dense mass)
- (intransitive, archaic) to stop (to cease travelling or moving somewhere for some sort of stay)
- (intransitive, archaic) to suffice (to be enough, to be valuable enough) [with za (+ accusative) ‘for whom’]
- Synonym: wystarczać
- (intransitive, obsolete) to begin, to start (to start an action) [with infinitive ‘to do what’]
- Synonym: zaczynać
Verb
editstawać impf (perfective stać)
- (reflexive with się) to happen (to take place at a particular time)
- (reflexive with się) to become (to change into, to start being)
- (reflexive with się) to happen to, to happen with (to cause someone to undergo certain circumstances) [with z (+ instrumental) ‘with/to whom’]
- (reflexive with się) to end up; to turn out
Conjugation
editor (nonstandard, obsolete, or regional)
Derived terms
edit- dostawać impf, dostać pf
- nastawać impf, nastać pf
- obstawać impf, obstać pf
- odstawać impf, odstać pf
- ostawać impf, ostać pf
- podostawać pf
- poprzestawać impf, poprzestać pf
- postawać impf, postać pf
- pozostawać impf, pozostać pf
- przedostawać impf, przedostać pf
- przestawać impf, przestać pf
- przystawać impf, przystać pf
- rozstawać impf, rozstać pf
- ustawać impf, ustać pf
- wstawać impf, wstać pf
- wydostawać impf, wydostać pf
- wystawać impf, wystać pf
- zaprzestawać impf, zaprzestać pf
- zastawać impf, zastać pf
- zostawać impf, zostać pf
- całe życie stanęło przed oczami impf, całe życie stanęło przed oczami pf
- czas staje impf, czas stanął pf
- język staje kołkiem impf, język stanął kołkiem pf
- łzy stają w oczach impf, łzy stanęły w oczach pf
- oczy stają w słup impf, oczy stanęły w słup pf
- stawać dęba impf, stanąć dęba pf
- stawać do raportu impf, stanąć do raportu pf
- stawać jak wryty impf, stanąć jak wryty pf
- stawać kością w gardle impf, stanąć kością w gardle pf
- stawać murem impf, stanąć murem pf
- stawać na czele impf, stanąć na czele pf
- stawać na drodze impf, stanąć na drodze pf
- stawać na głowie impf, stanąć na głowie pf
- stawać na głowie impf, stanąć na głowie pf
- stawać na gruncie impf, stanąć na gruncie pf
- stawać na nogi impf, stanąć na nogi pf
- stawać na nogi impf, stanąć na nogi pf
- stawać na porządku dziennym impf, stanąć na porządku dziennym pf
- stawać na przeszkodzie impf, stanąć na przeszkodzie pf
- stawać na straży impf, stanąć na straży pf
- stawać na ślubnym kobiercu impf, stanąć na ślubnym kobiercu pf
- stawać na twardym gruncie impf, stanąć na twardym gruncie pf
- stawać na własnych nogach impf, stanąć na własnych nogach pf
- stawać na wysokości zadania impf, stanąć na wysokości zadania pf
- stawać nad przepaścią impf, stanąć nad przepaścią pf
- stawać okoniem impf, stanąć okoniem pf
- stawać otworem impf, stanąć otworem pf
- stawać po stronie impf, stanąć po stronie pf
- stawać pod pręgierzem impf, stanąć pod pręgierzem pf
- stawać pod zarzutem impf, stanąć pod zarzutem pf
- stawać pod znakiem zapytania impf, stanąć pod znakiem zapytania pf
- stawać przed oczami impf, stanąć przed oczami pf
- stawać przed sądem impf, stanąć przed sądem pf
- stawać słupka impf, stanąć słupka pf
- stawać w obronie impf, stanąć w obronie pf
- stawać w płomieniach impf, stanąć w płomieniach pf
- stawać w poprzek impf, stanąć w poprzek pf
- stawać w prawdzie impf, stanąć w prawdzie pf
- stawać w szranki impf, stanąć w szranki pf
- stawać z boku impf, stanąć z boku pf
- stawać za kamerą impf, stanąć za kamerą pf
- świeczki stają w oczach impf, świeczki stanęły w oczach pf
- włosy stają dęba na głowie impf, włosy stanęły dęba na głowie pf
Trivia
editAccording to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), stawać się is one of the most used words in Polish, appearing 29 times in scientific texts, 2 times in news, 25 times in essays, 16 times in fiction, and 6 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 78 times, making it the 832nd most common word in a corpus of 500,000 words.[4]
References
edit- ^ “stawać”, in Słownik gramatyczny języka polskiego [Grammatical Dictionary of Polish], 2022
- ^ “stawać”, in Słownik gramatyczny języka polskiego [Grammatical Dictionary of Polish], 2022
- ^ “stawać”, in Słownik gramatyczny języka polskiego [Grammatical Dictionary of Polish], 2022
- ^ Ida Kurcz (1990) “stawać się”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 560
Further reading
edit- stawać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- stawać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- stawać in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “stawać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “stawać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “STAWAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.10.2008
- “STAWAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 05.06.2012
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “stawać”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “stawać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “stawać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 407
- stawać się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms suffixed with -wać
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish imperfective verbs
- Old Polish terms with quotations
- Masovia Old Polish
- Sieradz-Łęczyca Old Polish
- Old Polish intransitive verbs
- Old Polish impersonal verbs
- Greater Poland Old Polish
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms suffixed with -wać
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/avat͡ɕ
- Rhymes:Polish/avat͡ɕ/2 syllables
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish indeterminate verbs
- Polish frequentative verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish intransitive verbs
- Polish colloquialisms
- Polish terms with archaic senses
- Polish terms with obsolete senses
- Polish reflexive verbs