opowiadać

Old Polish

Alternative forms

• opowiedać

Etymology

From o- +‎ powiadać. First attested in 1389.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɔpɔvjadat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɔpɔvjadat͡ɕ/

Verb

opowiadać impf (perfective opowiedzieć)

1. (attested in Greater Poland) to announce, to proclaim, to make known
   • 1967 [1427], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 1230, Kościan:

     Jaco my pan Janusch... nye opowyedal, kedy Pyantha czlowyeka panw (leg. panu) Przybislawowy wraczal

     [Jako mi pan Janusz... nie opowiedał, kiedy Pięta człowieka panu Przybysławowi wracał]

2. (law) to report in court; to make a statement
   • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, volumes 63, 4, page To myano wywolacz w poloszony dzen sandowy przed gayonym sandem. A gdysz szam nye moze bycz, k themv tho poleczyl przed szandem szwemv opyekaldnykowy, aby tho dal yako on sząm tedy wywolacz y opowyedacz przed wyszym wylozonym gayonym szandem. Jakosz to vczynyl:

     To miano wywołać w położony dzień sądowi przed gajonym sądem, a gdyż sam nie może być k temu, to polecił przed sądem swemu opiekaldnikowi, aby to dał jako on sam tedy wywołać i opowiedać przed wyszym wyłożonym gajonym sądem. Jakoż to uczynił

     [-]

     (please add an English translation of this quotation)

3. (attested in Greater Poland, Masovia) to cut ties; to end a friendship; to declare war
   • 1885-2024 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[1], volume I, Międzyrzecz, Warsaw, page 482:

     Janussius... senior dux Masouie Cunrado duci Slesie pro salute. Gladium bis acutum dissimulato, id est zamilczeny, preterire volentes dampnosas et violentas iniurias, quas nobis... per vos... intulistis..., vobis et omnibus, qui vobis assistunt, auxiliari tenore presencium diffidamus, id est opowyadamy

     [Janussius... senior dux Masouie Cunrado duci Slesie pro salute. Gladium bis acutum dissimulato, id est zamilczeny, preterire volentes dampnosas et violentas iniurias, quas nobis... per vos... intulistis..., vobis et omnibus, qui vobis assistunt, auxiliari tenore presencium diffidamus, id est opowiadamy]

4. (law, attested in Lesser Poland) to defend in court
   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎^[2], Lesser Poland, page 39:

     Vstawyamy, aczby taczy (sc. zbiegowie) naszą laską zasyą w krolestwo byly przyiączy, a wszakosz o namowienye maya opowyedacz (tenebuntur iudicialiter respondere) a dosycz vczynycz

     [Ustawiamy, aczby tacy (sc. zbiegowie) naszą łaską zasię w krolestwo byli przyjęci, a wszakoż o namowienie mają opowiedać (tenebuntur iudicialiter respondere) a dosyć uczynić]

Derived terms

noun

• opowiedany

 

Related terms

verbs

• powiedzieć pf, powiedać impf

 

Descendants

• Masurian: ôpoziedacz
• Polish: opowiadać

References

• Boryś, Wiesław (2005) “powiedzieć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “opowiadać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “opowiadać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• opowiedać (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish opowiadać. By surface analysis, o- +‎ powiadać. Compare Kashubian òpòwiadac and Slovincian vôpôwjadac.

Pronunciation

• IPA^(key): /ɔ.pɔˈvja.dat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ɔ.pɔˈvja.dat͡ɕ/

• Audio 1, opowiadać:

  (file)

• Audio 2, opowiadać się:

  (file)

• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: o‧po‧wia‧dać

Verb

opowiadać impf (perfective opowiedzieć)

2. (transitive) to tell, to narrate (to present a series of events using words) [with dative ‘to whom’ and o (+ locative) ‘about whom/what’]
3. (transitive) to be about (of stores, to contain some content about a particular subject) [with dative ‘to whom’]
4. (transitive, obsolete) to inform, to tell, to announce
5. (transitive, obsolete, hunting, of a dog) to announce an animal's location by barking
6. (transitive, Middle Polish) to repeat, to pass along
7. (transitive, Middle Polish) to order, to commission

   Synonyms: nakazywać, zalecać

8. (transitive, Middle Polish) to bode

   Synonym: zapowiadać

9. (reflexive with się) to back, to side with [with za (+ instrumental) ‘someone/something’], [with przeciwko (+ dative) ‘against someone/something’]

   Synonym: być za

10. (reflexive with się, literary) to justify (to explain actions or intentions so as to gain the approval of someone) [with dative ‘to whom’ and z (+ genitive) ‘what’]
11. (reflexive with się) to announce one's arrival or departure
12. (reflexive with się, Middle Polish) to tell about oneself
13. (reflexive with się, Middle Polish) to speak one's mind, to express one's opinion
14. (reflexive with się, Middle Polish) to declare, to make known
15. (reflexive with się, Middle Polish) to institute

    Synonym: powoływać się

16. (reflexive with się, Middle Polish) to be declared, to be made known
17. (reflexive with się, Middle Polish) to be announced

Usage notes

In collocation with words such as bzdury, sense 1 is nearly synonymous with mówić, but with a much stronger negative connotation.

Conjugation

Conjugation of opowiadać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		opowiadać
present tense	1st	opowiadam			opowiadamy
	2nd	opowiadasz			opowiadacie
	3rd	opowiada			opowiadają
	impersonal	opowiada się
past tense	1st	opowiadałem, -(e)m opowiadał	opowiadałam, -(e)m opowiadała	opowiadałom, -(e)m opowiadało	opowiadaliśmy, -(e)śmy opowiadali	opowiadałyśmy, -(e)śmy opowiadały
	2nd	opowiadałeś, -(e)ś opowiadał	opowiadałaś, -(e)ś opowiadała	opowiadałoś, -(e)ś opowiadało	opowiadaliście, -(e)ście opowiadali	opowiadałyście, -(e)ście opowiadały
	3rd	opowiadał	opowiadała	opowiadało	opowiadali	opowiadały
	impersonal	opowiadano
future tense	1st	będę opowiadał, będę opowiadać	będę opowiadała, będę opowiadać	będę opowiadało, będę opowiadać	będziemy opowiadali, będziemy opowiadać	będziemy opowiadały, będziemy opowiadać
	2nd	będziesz opowiadał, będziesz opowiadać	będziesz opowiadała, będziesz opowiadać	będziesz opowiadało, będziesz opowiadać	będziecie opowiadali, będziecie opowiadać	będziecie opowiadały, będziecie opowiadać
	3rd	będzie opowiadał, będzie opowiadać	będzie opowiadała, będzie opowiadać	będzie opowiadało, będzie opowiadać	będą opowiadali, będą opowiadać	będą opowiadały, będą opowiadać
	impersonal	będzie opowiadać się
conditional	1st	opowiadałbym, bym opowiadał	opowiadałabym, bym opowiadała	opowiadałobym, bym opowiadało	opowiadalibyśmy, byśmy opowiadali	opowiadałybyśmy, byśmy opowiadały
	2nd	opowiadałbyś, byś opowiadał	opowiadałabyś, byś opowiadała	opowiadałobyś, byś opowiadało	opowiadalibyście, byście opowiadali	opowiadałybyście, byście opowiadały
	3rd	opowiadałby, by opowiadał	opowiadałaby, by opowiadała	opowiadałoby, by opowiadało	opowiadaliby, by opowiadali	opowiadałyby, by opowiadały
	impersonal	opowiadano by
imperative	1st	niech opowiadam			opowiadajmy
	2nd	opowiadaj			opowiadajcie
	3rd	niech opowiada			niech opowiadają
active adjectival participle		opowiadający	opowiadająca	opowiadające	opowiadający	opowiadające
passive adjectival participle		opowiadany	opowiadana	opowiadane	opowiadani	opowiadane
contemporary adverbial participle		opowiadając
verbal noun		opowiadanie

Derived terms

adjectives

• opowiadaniowy
• opowieściowy

 

nouns

• opowiadacz
• opowiadaczka
• opowiadanie
• opowieść

 

Related terms

adjectives

• opowiadaniowy
• opowiadawczy
• opowieściowy

 

nouns

• opowiadacz
• opowiadaczka
• opowiadanie
• opowiadanko
• opowiadawczość
• opowiastka
• opowiedacielka
• opowiedź

 

verbs

• powiedzieć pf, powiadać impf

 

Further reading

• opowiadać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• opowiadać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “opowiedać, opowiadać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “opowiedać się, opowiadać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “OPOWIEDAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 02.10.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “opowiadać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “opowiadać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “opowiadać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 809
• opowiadać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego