Wiktionary

świadczyć

Old Polish edit

Alternative forms edit

Etymology edit

From świadek +‎ -yć. First attested in the 14th century.

Pronunciation edit

  • IPA(key): (10th–15th CE) /ɕfja(ː)tt͡ʃʲɨt͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /ɕfjatt͡ʃʲɨt͡ɕ/, /ɕfjɒtt͡ʃʲɨt͡ɕ/

Verb edit

świadczyć impf

  1. (law) to testify (to act as a witness) [+ o (acc/loc) = about what] [+ przeciw (dative) = against what] [+ w (locative) = with regards to what/in what case] [+dative = to whom] [+ na (accusative) = on/about whom] [+ przeciw (dative) = against whom]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 31, 1:
      Czy nye mogą nykomv ku gego prawu pomocz, to gesth szwyathczycz (testimonium ferre)
      [Ci nie mogą nikomu ku jego prawu pomoc, to jest świadczyć (testimonium ferre)]
    • 1868 [1448], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎[2], volume XI, page 328:
      Nobilis Miculecz, subiudex Sanocensis, testificavit al. swietschil, quia... sibi omnes citaciones... sunt cremate
      [Nobilis Mikulec, subiudex Sanocensis, testificavit al. świedszył, quia... sibi omnes citaciones... sunt cremate]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[3], page 715:
      Drudzy, kyedy vstaly szvyadczycz krzyve svyadecztvo, natychmyast począly movycz przeczyv byskupom
      [Drudzy, kiedy wstali świadczyć krzywe świadectwo, natychmiast poczęli mówić przeciw biskupom]
    • 1888 [1386], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎[4], page 60:
      Jako wem y swathczim, eze Adam ne ucradl Falkowi dwu kopu rzi
      [Jako wiem i świadczym, eże Adam nie ukradł Fałkowi dwu kopu rży]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 40, 4:
      Bo woyth swey rzeczy sam szwyatczycz nye moze
      [Bo wójt swej rzeczy sam świadczyć nie może]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 75, 1:
      Gdy czlowiek ma szwyathczycz bandz o glową (testificare debet pro homicidio), bandz o dlug
      [Gdy człowiek ma świadczyć bądź o głowę (testificare debet pro homicidio), bądź o dług]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[5], page 713:
      Dobrze movy svyąty Maczyey: Krzyvy svyadkovye, yze svyadczyly przeczyv pravdzye
      [Dobrze mowi święty Maciej: "Krzywi świadkowie", iże świadczyli przeciw prawdzie]
    • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 58:
      Na naszey lascze... osylnyk ma bycz, a tho acz o gey wolanyv... wyesznycze bądą swyaczycz (si... fuerint protestati)
      [Na naszej łasce... osilnik ma być, a to acz o jej wołaniu... wieśnice będą świaczyć (si... fuerint protestati)]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 70, 3:
      Mayączy (pro nayączy) ludze nye mogą w zadney rzeczy szwyathczycz (in nulla causa testificare possunt)
      [Najęci ludzie nie mogą w żadnej rzeczy świadczyć (in nulla causa testificare possunt)]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 40, 3:
      Gdysz rzecz szamego czlowyeka gest, moze[li] on sząm szobye szwyathczicz (an sibi ipsi testificare debeat)?
      [Gdyż rzecz samego człowieka jest, może[li] on sam sobie świadczyć (an sibi ipsi testificare debeat)?]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 35, 4:
      Stara rada yvsz nye mosze nayn szwyathczycz (super ipsum testificare)
      [Stara rada już nie może nań świadczyć (super ipsum testificare)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[6], page 717:
      Cayphasch... rzekl do mylego Iesucrista: *Slyschychly, czo czy przeczyw tobye svyadscha (quae isti adversum te testificantur Mat 26, 62)?
      [Kajfasz... rzekł do miłego Jesukrysta: Słyszysz-li, co ci przeciw tobie świadszą (quae isti adversum te testificantur Mat 26, 62)?]
  2. (law) to support a case in court with someone's testimony or some established fact
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 37, 4:
      Mozely myasto szwą *pyączączą szwą rzecz szwyathczycz (causam propriam testificare) a szwym swyadecztwem swą rzecz szyszkącz?
      [Możeli miasto swą pieczęcią swą rzecz świadczyć (causam propriam testificare) a swym świadectwem swą rzecz zyskać?]
    1. (figuratively) to bring a case against someone
      • 1874-1891 [End of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume I, page XLI:
        Bocz lakozyrsstvo szwyatczy na myeszek swymy zadząmy (gula affectionibus probat)
        [Boć łakożyrstwo świadczy na mieszek swymi żądzami (gula affectionibus probat)]
  3. to make a statement, to issue official decisions or certificates
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 48, 2:
      Gdi woyth albo prziszasznyczy szyedza ku prawu a sandu nye gayą..., ale tako przesz gayonego szandu przed nymy szye prawowano a ony tako szyedzely y szwyathczyly (iudicaverunt et testificaverunt)
      [Gdy wójt albo przysiężnicy siedzą ku prawu a sądu nie gają..., ale tako przez gajonego sądu przed nimi sie prawowano, a oni tako siedzieli i świadczyli (iudicaverunt et testificaverunt)]
  4. to witness; to testify, to confirm, to state that something happened
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[7], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 49, 8:
      Swatczicz bødø tobe (testificabor tibi, var. contestabor te, confitebor tibi), bosze!
      [Świadczyć będę tobie (testificabor tibi, var. contestabor te, confitebor tibi), Boże!]
  5. to witness; to prove (to show as true)
    • 1908 [1473], Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, volume VIII, pages 2, 35:
      Yako ya Margorzathy... s domv yego nye odwyothl... anym lystow swyathczaczych, myenyacz ya bycz vmarla, nye przynyosl
      [Jako ja Margorzaty... z domu jego nie odwiodł... anim listów świadczących, mieniąc ją być umarłą, nie przyniósł]
  6. to command; to instruct; to exhort
    • 1930 [Fifteenth century], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[8], 19, 23:
      Nye bødze mocz pospolstwo wstøpicz na gorø Synay, bo ti gesz szwyatczyl (testificatus es) a przykazal gesz
      [Nie będzie moc pospólstwo wstępić na gorę Synaj, bo ty jeś świadczył (testificatus es) a przykazał jeś]
  7. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
    1. to admonish, to warn
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[9], page 544:
        Smączyl szye yest duchem..., Iudaschovy myloszyerdnye szye zalvyącz y svyadczyl yest (turbatus est spiritu et protestatus est Jo 13, 21), chczącz y od yego zlego vmysla *odewzacz
        [Smęcił sie jest duchem..., Judaszowi miłosierdnie sie żałując i świadczył jest (turbatus est spiritu et protestatus est Jo 13, 21), chcąc ji od jego złego umysła odezwać]

Derived terms edit

adjectives
adverbs
    nouns
    verbs

    Related terms edit

    adjectives
    adverbs
      nouns
      verbs

        Descendants edit

        • Polish: świadczyć
        • Silesian: świadczyć, świŏdczyć

        References edit

        Polish edit

        Etymology edit

        Inherited from Old Polish świadczyć. By surface analysis, świadek +‎ -yć. Compare Kashubian swiadczëc.

        Pronunciation edit

        • IPA(key): /ˈɕfjat.t͡ʂɨt͡ɕ/
        • (Middle Polish) IPA(key): /ˈɕfjat.t͡ʂɨt͡ɕ/, /ˈɕfjɒt.t͡ʂɨt͡ɕ/
        • Audio(file)
        • Rhymes: -att͡ʂɨt͡ɕ
        • Syllabification: świad‧czyć

        Verb edit

        świadczyć impf

        1. (transitive) to witness; to be indicative, to indicate, to prove, to evince, to testify, to betoken, to bear witness to, to speak to (to prove with one's existence) [+ o (locative) = of what]
          • 2021 February 14, Katarzyna Wójcik, “Koronawirus: czy brak maseczki świadczy o demoralizacji uczniów?”, in Rzeczpospolita‎[10], archived from the original on 2022-05-20:
            ... czy brak maseczki świadczy o demoralizacji uczniów?
            ... does the lack of a surgical mask show the students' demoralization?
          • 2022 May 16, “Gen. Skrzypczak: Rosyjska 1. Armia Pancerna nie jest w stanie walczyć”, in Rzeczpospolita‎[11], archived from the original on 2022-05-20:
            Rosjanie starają się przeprawić przez tę rzekę od 3 kwietnia, co świadczy o tym, że jest ona dobrze broniona i trudna do pokonania.
            The Russians have been trying to cross this river since the 3rd of April, which proves the fact that it is well-defended and hard to overwhelm.
          • 2022 April 29, “Ławrow: Zachód musi zdyscyplinować polskich i ukraińskich kolegów”, in Rzeczpospolita‎[12], archived from the original on 2022-05-20:
            Wiara, że najnowsza fala sankcji sprawi, że Rosja zacznie błagać o łaskę, świadczy, że Zachód nie ma pojęcia, jak postępować z Rosją - powiedział w wywiadzie dla saudyjskiej stacji Al Arabiya Siergiej Ławrow, szef rosyjskiej dyplomacji.
            "The belief that the newest wave of sanctions will make Russia start to beg for mercy proves that the West has no idea how to act towards Russia," said Sergei Lavrov, the chief of Russia's diplomacy, in an interview for the Saudi station Al Arabiya.
          • 1774, “Oda Do Czasu”, in M. Gröl, editor, Zabawy przyjemne i pożyteczne z różnych Autorów zebrane‎[13], volume X, number II, page 242:
            Już tylko głazy świadczą sławę pierwszych panów,
            I Rzym jest jeszcze tam, gdzie już nie masz Rzymianów.
            Now only stones bear witness to the glory of the first lords,
            And Rome is still there, where you don't have Romans any more.
        2. (transitive) to be indicative, to indicate, to prove, to evince, to testify, to betoken, to bear witness to, to speak to (to cause someone to judge one a particular way) [+ o (locative) = of whom]
        3. (transitive) to evince (to be evidence for or against something) [+ za (instrumental) = for what] [+ przeciw (dative) = against whom/what] [+ o (locative) = about what]
        4. (transitive, literary, law) to testify (to give evidence in court as a witness) [+ o (locative) = about what] [+ przed (instrumental) = in front of/before whom] [+ za (instrumental) = for what] [+ przeciw (dative) = against whom/what]
          Synonym: zeznawać
        5. (transitive, literary) to provide, to render (to do something for someone's benefit) [+dative = for whom]
        6. (transitive, formal) to provide, to render (to perform some services for a fee)
        7. (transitive, literary) to incur expenses for particular purposes
        8. (transitive, obsolete, of medicine) to help (to have the intended healing effect)
        9. (transitive, obsolete) to know someone
          Synonym: znać
        10. (intransitive, impersonal, obsolete) to bode, to betoken, to portend, to augur, to presage
          Synonym: wróżyć
        11. (reflexive with się, archaic) to cite, to invoke [+ na (accusative) = something]
          Synonym: powoływać się
        12. (reflexive with się, obsolete) to associate, to commune, to consort

        Conjugation edit

        Conjugation of świadczyć impf
        person singular plural
        masculine feminine neuter virile nonvirile
        infinitive świadczyć
        present tense 1st świadczę świadczymy
        2nd świadczysz świadczycie
        3rd świadczy świadczą
        impersonal świadczy się
        past tense 1st świadczyłem,
        -(e)m świadczył         		świadczyłam,
        -(e)m świadczyła         		świadczyłom,
        -(e)m świadczyło         		świadczyliśmy,
        -(e)śmy świadczyli         		świadczyłyśmy,
        -(e)śmy świadczyły
        2nd świadczyłeś,
        -(e)ś świadczył         		świadczyłaś,
        -(e)ś świadczyła         		świadczyłoś,
        -(e)ś świadczyło         		świadczyliście,
        -(e)ście świadczyli         		świadczyłyście,
        -(e)ście świadczyły
        3rd świadczył świadczyła świadczyło świadczyli świadczyły
        impersonal świadczono
        future tense 1st będę świadczył,
        będę świadczyć         		będę świadczyła,
        będę świadczyć         		będę świadczyło,
        będę świadczyć         		będziemy świadczyli,
        będziemy świadczyć         		będziemy świadczyły,
        będziemy świadczyć
        2nd będziesz świadczył,
        będziesz świadczyć         		będziesz świadczyła,
        będziesz świadczyć         		będziesz świadczyło,
        będziesz świadczyć         		będziecie świadczyli,
        będziecie świadczyć         		będziecie świadczyły,
        będziecie świadczyć
        3rd będzie świadczył,
        będzie świadczyć         		będzie świadczyła,
        będzie świadczyć         		będzie świadczyło,
        będzie świadczyć         		będą świadczyli,
        będą świadczyć         		będą świadczyły,
        będą świadczyć
        impersonal będzie świadczyć się
        conditional 1st świadczyłbym,
        bym świadczył         		świadczyłabym,
        bym świadczyła         		świadczyłobym,
        bym świadczyło         		świadczylibyśmy,
        byśmy świadczyli         		świadczyłybyśmy,
        byśmy świadczyły
        2nd świadczyłbyś,
        byś świadczył         		świadczyłabyś,
        byś świadczyła         		świadczyłobyś,
        byś świadczyło         		świadczylibyście,
        byście świadczyli         		świadczyłybyście,
        byście świadczyły
        3rd świadczyłby,
        by świadczył         		świadczyłaby,
        by świadczyła         		świadczyłoby,
        by świadczyło         		świadczyliby,
        by świadczyli         		świadczyłyby,
        by świadczyły
        impersonal świadczono by
        imperative 1st niech świadczę świadczmy
        2nd świadcz świadczcie
        3rd niech świadczy niech świadczą
        active adjectival participle świadczący świadcząca świadczące świadczący świadczące
        passive adjectival participle świadczony świadczona świadczone świadczeni świadczone
        contemporary adverbial participle świadcząc
        verbal noun świadczenie

        Derived terms edit

        nouns
        verbs

        Related terms edit

        nouns

        Trivia edit

        According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), świadczyć is one of the most used words in Polish, appearing 22 times in scientific texts, 16 times in news, 17 times in essays, 5 times in fiction, and 6 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 66 times, making it the 1000th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

        References edit

        1. ^ Ida Kurcz (1990) “świadczyć”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 590

        Further reading edit

        • świadczyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
        • świadczyć in Polish dictionaries at PWN
        • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “świadczyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
        • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “świadczyć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
        • “ŚWIADCZYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.01.2009
        • “ŚWIADCZYĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.01.2009
        • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “świadczyć”, in Słownik języka polskiego‎[14]
        • Aleksander Zdanowicz (1861) “świadczyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[15]
        • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “świadczyć”, in Słownik języka polskiego‎[16] (in Polish), volume 6, Warsaw, page 765
        • świadczyć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

        Silesian edit

        Alternative forms edit

        Etymology edit

        Inherited from Old Polish świadczyć. By surface analysis, świadek +‎ -yć.

        Pronunciation edit

        Verb edit

        świadczyć impf

        1. (transitive) to witness; to be indicative, to indicate, to prove, to evince, to testify, to betoken, to bear witness to, to speak to
        2. (transitive) to compliment (to express a favorable opinion of)

        Conjugation edit

        Conjugation of świadczyć impf
        person singular plural
        masculine feminine neuter virile nonvirile
        infinitive świadczyć
        present tense 1st świadczã świadczymy
        2nd świadczysz świadczycie
        3rd świadczy świadczōm
        past tense 1st świadczōłch,
        świadczōłech,
        świadczōł żech                 		świadczyłach
        świadczyła żech                 		świadczyłoch1)
        świadczyło żech        1)         		świadczylimy,
        świadczylichmy                 		świadczyłymy,
        świadczyłychmy
        2nd świadczōłś,
        świadczōłeś,
        świadczōł żeś                 		świadczyłaś
        świadczyła żeś                 		świadczyłoś1)
        świadczyło żeś        1)         		świadczyliście,
        świadczyli żeście                 		świadczyłyście,
        świadczyły żeście
        3rd świadczōł świadczyła świadczyło świadczyli świadczyły
        future tense 1st bydã świadczōł,
        bydã świadczyć         		bydã świadczyła,
        bydã świadczyć         		bydã świadczyło,1)
        bydã świadczyć         		bydymy świadczyli,
        bydymy świadczyć         		bydymy świadczyły,
        bydymy świadczyć
        2nd bydziesz świadczōł,
        bydziesz świadczyć         		bydziesz świadczyła,
        bydziesz świadczyć         		bydziesz świadczyło,1)
        bydziesz świadczyć         		bydziecie świadczyli,
        bydziecie świadczyć         		bydziecie świadczyły,
        bydziecie świadczyć
        3rd bydzie świadczōł,
        bydzie świadczyć         		bydzie świadczyła,
        bydzie świadczyć         		bydzie świadczyło,
        bydzie świadczyć         		bydōm świadczyli,
        bydōm świadczyć         		bydōm świadczyły,
        bydōm świadczyć
        pluperfect tense2)
        		 1st bōłch świadczōł,
        bōłech świadczōł,
        bōł żech świadczōł                 		byłach świadczyła
        była żech świadczyła                 		byłoch świadczyło1)
        było żech świadczyło        1)         		byli my świadczyli,
        bylichmy świadczyli                 		były my świadczyły,
        byłychmy świadczyły
        2nd bōłś świadczōł,
        bōłeś świadczōł,
        bōł żeś świadczōł                 		byłaś świadczyła
        była żeś świadczyła                 		byłoś świadczyło1)
        było żeś świadczyło        1)         		byliście świadczyli,
        byli żeście świadczyli                 		byłyście świadczyły,
        były żeście świadczyły
        3rd bōł świadczōł była świadczyła było świadczyło1)
                 		były my świadczyli,
        byłychmy świadczyli                 		były świadczyły
        conditional 1st bych świadczōł bych świadczyła byście świadczyli by my świadczyły,
        bychmy świadczyły
        2nd byś świadczōł byś świadczyła byście świadczyli byście świadczyły
        3rd by świadczōł by świadczyła by świadczyło by świadczyli by świadczyły
        imperative 1st niych świadczã świadczmy
        2nd świadcz świadczcie
        3rd niych świadczy niych świadczōm
        active adjectival participle świadczōncy świadczōncŏ świadczōnce świadczōncy świadczōnce
        passive adjectival participle świadczōny świadczōnŏ świadczōne świadczyni świadczōne
        verbal noun świadczynie
        1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms.
        2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

        Derived terms edit

        verbs

        Related terms edit

        nouns

        Further reading edit

        • świadczyć in silling.org
        • Bogdan Kallus (2020) “świadczyć”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 398
        • Henryk Jaroszewicz (2022) “świadczyć”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 142
        Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=świadczyć&oldid=78285073"