Appendix:Otomacoan word lists

Otomacoan word lists:[1]

Rosenblat (1936) edit

No. Spanish gloss Otomaco Taparita Otomaco notes Taparita notes
1 boca yo ñonga
2 lengua yonna yonan
3 labios yopó yocoa
4 dientes mii mina
5 nariz nima nipa
6 ojos inbad indó
7 pestañas inñud indoñu cejas
8 frente ipá ipa
9 cejas indoñu ipañunga pestañas
10 oreja yumba cochoa
11 cabeza dapad dupea putta
12 cara ii garondova i
13 cabellos paró ñumea
14 pelo y ñu, ñunga
15 barba yura ñapañu
16 mejillas yobenllu minda
17 garganta yunbara camba cuello
18 cuello yupu camba garganta
19 hombro unyobo onda
20 pecho piu matoá
21 espalda voria unnuga
22 ombligo yoó yogua
23 corazón teviachaque etá
24 estómago maá guimoá
25 brazo guibi g[u]epa
26 mano yonga meá dedos
27 dedos noguipi meá mano
28 uñas dipa mingopana
29 pie dad dapua
30 pierna bavá upinipa
31 carcañal angoroi dapuavia
32 pañtorrillas donbara dongoná
33 rodilla vuru buta
34 muslos chuchuga ipua
35 cadera mondavara buenagua
36 genitales masculinos gando ñanga
37 genitales femeninos tingua caguia
38 piel aepar paná
39 sangre imma immá
40 cuerpo aem dunga olfato, palabra
41 hueso y onga
42 carne gambara gambana
43 agua y ía
44 río yoga ipodea
45 río orinoco yoga-apurura
46 mar yoga-apurura cuemotana
47 lago aoá cuemá
48 olas baringaque batina
49 tierra poga tuya
50 arena, arcilla gaega gamboá
51 playa gaéga
52 polvo goaga ñengama cal
53 montaña andava arapá
54 ribera, colina anyopo coyoco béaï: ribera
55 fosa voa voá-otana
56 cueva boa voa-chumuga
57 agujero ororó ochega
58 piedra y angua
59 cal aontoa ñengama polvo
60 plata ganga prata dinero
61 oro nuú oro
62 hierro chipararipad chiparari
63 plomo tiniquiaque-vara puya-ivana
64 campo bacona endaga valle
65 valle bacona neuga campo
66 llanura pararubara peadeco
67 sabana bo eponga boó: verdura; ivó: hierba eponga: hierba, punga: leña
68 isla yabuenvo eaqueviaque
69 cieno tegue-tegue bapaga-duña
70 fuego taoro muita
71 lumbre yaovara yaopará
72 sol nua mingua
73 luna ura aiña
74 estrella chevere paillá
75 lucero chevere apurura paillá
76 cielo yuique yui munda
77 mundo aiainga-amo
78 día nueguenenguene naporo
79 tarde nunguini nuignara
80 mañana tuu tuna
81 noche ilira llinna
82 ayer nunguia naó
83 sombra, sombrío anama,aimbara
84 lluvia vaevoque llaguandeta
85 llover baere yaute
86 rocío chacha vitoalla
87 vapor yuinyuora teeta
88 viento, aire uniña apeanga
89 ventilar chuguro uiñamu
90 huracán anunbupoa uacavote
91 turbonada ainguiva amaga-llautu
92 nieve tubutubu yapaya
93 niebla ubui upanga
94 nube capad cuaougnara
95 arco iris nenna meoña
96 rayo mamba cuauñi
97 frío yuganda itayó
98 helada, frío chigu chu
99 hielo amoapa bupana
100 granizo aruaru cumbana
101 trueno ururuiba chañinea
102 relámpago picheo-picheo chegua
103 tiempo taungua caguabella
104 hora bugavere batinailla
105 semana titibaraquega enda
106 año yavo enga ñotogua
107 verano yuiye ñotoaque
108 invierno inllavo gopegua
109 primavera chichirú cuñibia
110 otoño yónaqui begagedulla
111 oriente ammo puecua
112 occidente vuinio bomaco
113 septentrión anemio apan-dauñigo
114 mediodía nuanpiño mingua-piunui
115 hombre anduá mayua
116 mujer ugua oncañe
117 doncella undua
118 gentes aenche aemi
119 padre aua yuguó
120 madre amono umuo
121 hijo duriri nagerua
122 hija daore naguerueñe
123 hermano amá
124 hermana anoa endu
125 marido nagemayua
126 viuda gabibo mayo-aullane
127 niño yurura duta
128 mozo yanvoulla duta
129 joven yambuiyuru duta-ñangoña
130 viejo chaia amaga
131 familia duamani nagaeme
132 matrimonio momeaque nacucuanaga
133 nupcias moñuaque nacucuadela
134 señor unna noaochaná
135 rey unuguia noaochaná
136 siervo yuigue naullara-mea
137 soldado maé amú
138 guardia bacomae mañé
139 amigo daya naicho
140 enemigo anenoa nagañoa
141 pastor maé pocchi-mañac
142 ladrón ganchaga ganallucá
143 ley ullupu noamaño
144 yugo yugui-ania enganibuca
145 dinero, plata ganga prata
146 animal auran gallamoa
147 serpiente yuiuran galla-miapua
148 tigre maéma
149 león maemachiveré guerotá
150 cocodrilo yondía
151 tortuga acquea
152 cangrejo iquea queá
153 manatí aviá
154 tapir iaem
155 zorra cuyuvea chiquea
156 pescado guiid bicquina
157 ballena guiid-apuru guirotá
158 vaca yunchunviaque ocaño
159 buey unyarian puitá-mayua
160 ternera pacalliruna pui-cirua
161 cabra potete tonca
162 oveja nuchacha nuñeca
163 carnero nuchacha mayua
164 caballo yaeá camaá
165 asno yunvaquiuquiú catonitaca
166 gato michi michi
167 perro güeroro camar
168 cerdo paquira aña
169 gallina caratacá aperua
170 gallo caratacá mayua-aperua
171 ganso cura apuru cunga
172 pato cuga canlliru cunga
173 pichón gura pucuma
174 pájaro andundu durugua
175 rara (nombre de un pájaro) ga
176 gorrión iche indolla
177 golondrina vi-curubi poba-diru
178 aguila dunquiran dullollá
179 cuervo zetorora daotega
180 codorniz pungu iñona
181 oso guivindaparapurú cholloa
182 liebre picuria yecuá
183 venado yama
184 ratón potea botoá
185 rana guigui tona
186 gusano guiñea ingea
187 mosca añanga anña
188 mosquito ayatotó ponña
189 hormiga perega yoca
190 araña conúnyugú viviña
191 abeja yangá nagcoña
192 miel yangane amapu
193 leche yumma yumma
194 huevo doc donga
195 lana yunga yungá
196 seda undachevere yuna-cheperega
197 pelliza zacheque yaachá
198 cuerno poera guian
199 nido ñana ñana
200 pluma tananga taña
201 árbol andú mequemaña
202 bosque amuimu amua-quellega
203 tronco undava ondapa
204 raíz yanvi añana
205 rama yama yondeca
206 hoja yama angapa
207 hierba ivó eponga
208 verdura boó dotoga
209 leña yea punga
210 corteza upar opaño
211 palo hauú huan
212 flor yui yuya
213 fruta umba obaña
214 manzana omba onbana
215 semilla aguinva gueaibana
216 baya vara uyupu vara-uyupú
217 trigo aguinva
218 centeno aguinva beguemi
219 cebada vomba beguemi
220 guisantes unmunva carauta
221 lino pipia inviá
222 algodón coyo yunguna
223 cebolla pupamania yapa
224 maíz onnona
225 plátano parúru
226 tabaco gui, güi
227 ñopo curuba, curupa
228 papaya pappai
229 patilla guirivía
230 dios yuibiran yuiulla
231 demonio tiguitigui
232 alma yaguea congié
233 espíritu yaguea gapuá
234 maravilla yui yuya
235 vida yamania ñecaucheva
236 muerte yaiacabo daipue
237 baile camo, maéma
238 facultad fuoyvo dapuellaca
239 vista ulluqui
240 oído carenga cocho-llocoa
241 olfato lliqui dunga
242 tacto banbura iñugucua-deta
243 gusto guianguia mañi
244 gozo,gozoso guiaguia magamutiga
245 dolor darea diapo
246 pena amotea amagua-quentai
247 tristeza guiviono guachingar
248 amor manenianda conguiaumbe
249 voz llachi achagui
250 palabra mocá dunga
251 nombre mina itimimba
252 aullido bacoiambi tiaguanqui
253 grito hiei tiaouaqui
254 ruido bacoaraba tiapa-chañene
255 razonamiento momene itañega
256 sueño yumtemba ñetaguru
257 hambre gandianda
258 casa tona ñaña
259 choza pachan baraque boa
260 ciudad ua-apuru oatana
261 villa ua-lliru uaulla
262 tienda urinaquiaqui utianana
263 hogar ainbanvara
264 piso quinlli eñiquiña
265 puerta tonyo llonda
266 mesa upacheque upungachonga-lloya
267 banco unvoyaque viangua
268 cuchillo toyaque guipachá
269 caldera chiparare vonpo chipariguaca
270 hamaca ayana
271 cuba ongogaque ongoyá
272 cesta mappiri
273 guerra bará bató
274 contienda zuanvánbara bugno
275 victoria unvere unvilla
276 lanza bogochiaque bagualla
277 escudo torea
278 casco, arnés llipa
279 batería piaunyumuquigui nanyaya-enda
280 trabajo aiva amagallaqui-amara
281 siembra tabanaque tamuro
282 cosecha cualle ñemoá
283 arado poco-achaque tuyuiquella
284 canoa upo
285 navío guaragaque upua-ochagaya
286 pagaya cuatiké
287 carreta villanvallaque unguá
288 coche anama ainvalla
289 vestido pamata panomapo
290 zapato bapa davopana
291 faja eñuñaque eñuñaque
292 gorro manachaque dupe-mundaya
293 comida zoraque yollá
294 pan zapana unchi-pecha
295 cazabe pérega, péraga
296 cerveza inmimi diapoga
297 vino inchau illuca
298 sal puchiga tuiyuca
299 aceite uchi uchinga
300 manteca nemma nemmá
301 ser tonaguabo nacapae
302 comer yovoque llotei
303 dar yabo yucá
304 tomar vugaa acabulla
305 ir
306 beber llemoque ñeta
307 bailar camoque cantoó
308 cantar cana canto
309 hablar mocá voteé
310 escribir cuyucuyunbara guinvara-ñiñianda
311 leer ninvara guinbara
312 llorar bui-niti guaqui
313 reír llambi yayo
314 estornudar achiqui achí
315 bostezar anlli llechi
316 silbar punlli puiñi
317 tener canda cucura
318 saber yaya, zaya
319 dormir llummuque llegandet
320 echar gueti dagué
321 echarse guetevoque davandeto
322 cocer guanancheb ayá
323 cortar truchi gache
324 construir uyuqui mañu
325 parir duamaquichi duavaquere
326 mamar bugamoa ñeto
327 nutrir nende botungua
328 gritar hui tiaouaqui
329 correr yuguibavoene uñenda
330 golpear bariri iñerbato
331 vestir mapo pana
332 vivir upo chucheviche
333 morir yaiapere bañe
334 suspirar taé doembo
335 temblar chichivivara itayo
336 sacudir tabetaba penñuru
337 seguir tiuñemche paendeuñivá
338 saltar tinmachi bendaruñe
339 oler yombo lleche
340 poder chinquiagamo nomaimea
341 ocultar moache guaguague
342 desgarrar caumba yapui
343 carenar chuchumba uinña
344 bueno, sano tea dungaema
345 hermoso tenuna ñangoña-amaganduna
346 malvado yagueaia muecaunge
347 grande apurura otana
348 pequeño chupariruna duta
349 ancho pappar amogo-tana
350 redondo gongo-gogo ganduga
351 grueso tea aparura tumagá
352 duro tacta beca
353 fuerte amotacta amaga-diapoga
354 delgado yuvandú ipaira
355 endeble avaiave ipaira
356 alto yuiga ñetoga
357 bajo pamo duta
358 pesado pare ñinñega
359 ligero lliguij amaga-iñaga
360 yarea amaga-congelleca
361 agudo amo-yarea amaga-congelleca
362 capaz channagane amaga-congelleca
363 frío chigu chu
364 caliente yui tetega
365 ardiente ugata dungava
366 avaro guavende
367 perezoso airon amaga-llingulla
368 vago viyavenenlli
369 crudo yuiya yaguegá
370 dichoso guiguiano caungara
371 gozoso, gozo guiaguia magamutiga
372 sombrío, sombra anama aimbara coche
373 encarnado chebere cheperega estrella
374 blanco chichi apanga-cunnega
375 negro teoteo gucherega
376 verde yao-yao cunca
377 amarillo pipi gucherega
378 azul guago gucherega amarillo, negro
379 tanvova tandenvaró
380 uno enga enda
381 dos deé denvaro
382 tres daba deñi
383 cuatro depintader varo ocho
384 cinco ñuapinbo varo diez
385 seis eereyonneenga tianvagua
386 siete ereyonende deñi-lluruero
387 ocho ñonga uba varo
388 nueve ereone-ubá meñi-deñi-llunuro
389 diez amonia meanvaro veinte cinco
390 once dare-ubá (?) mayo-daró (?)
391 veinte amonia amu-meanvaro (?) diez
392 yovolle tian-buabuá
393 ciento amotonapa devare
394 mil aenvarotanapa
395 yo no napaendaga
396 i yocá
397 aquél mandiqui paendega
398 nosotros chugui noquea
399 vosotros mungui maquea
400 aquéllos mani maquea
401 mi naquea
402 tu yuquea
403 su agoma
404 dónde taco paincoa
405 allá bacó pain
406 aquí acopitara anenbugué
407 he aquí ainyopitaraveñe peonvotó
408 en tacovuenende taña-vuendo
409 sobre yepere ñenbo
410 cerca bogandu buanira
411 lejos tambuú gueyavara
412 cuándo tayaonda coenda
413 ahora huapitara coenda
414 antes yoga bueneo
415 después tiug coenda-peó
416 ayer nunguia naó
417 qué tonaque tiquepa
418 con qué tonara titaquepe
419 quién quirape quirapae
420 con quién quindio que-te-ñigó
421 cómo tangue tequeto
422 mal ibava lladuvu, inamuera
423 bastante amoania
424 poco chopayuru
425 lento yunyui tetoga
426 presto yuiguinba inũmenagu
427 ¡ohǃ (?) yayapere tiambabo
428 pio nonllepa
429 t.-acosta aa. tea
430 media zechaque, ñecchaque ñecha
431 altura yuigan ñetoga
432 anchura egar eaotana
433 longitud baconatanvir ñetoga
434 estatura yagua acaira
435 profundidad aoguagua gocolle
436 círculo gogaque ganduga
437 límite votepanba iqueñeto
438 principio davacara danvagalla
439 fin utupere yopan-bunu
440 miseria yavachata congea-achato
441 fuerza ongravrater onhabeca
442 veneno unú uchenga

References edit

  1. ^ Rosenblat, Angel. 1936. Los Otomacos y Taparitas de los llanos de Venezuela. Estudio etnográfico y lingüístico. Tierra Firme 1: 227-377.
Vocabulary lists of Amerindian languages
North America

Amerindian • p-Amerind • p-Eskimo • p-Na-Dene • p-Athabaskan • p-Algonquian • Beothuk • p-Iroquoian • p-Siouan • Caddoan • Yuchi • Kutenai • Chinook • p-Sahaptian • p-Takelman • p-Kalapuyan • Alsea • p-Wintun • Klamath • Molala • Cayuse • Coos • Lower Umpqua • p-Utian • p-Yokuts • p-Maidun • p-Salishan • p-Wakashan • p-Chimakuan • p-Hokan • p-Palaihnihan • Chimariko • Shasta • Yana • p-Pomo • Esselen • Salinan • p-Chumash • Waikuri • p-Yuman • p-Yukian • Washo • p-Kiowa-Tanoan • p-Keresan • Coahuilteco • Comecrudo • Cotoname • Karankawa • Tonkawa • Maratino • Quinigua • Naolan • p-Muskogean • Natchez (Swadesh) • Atakapa • Adai • Timucua

Central America

p-Oto-Manguean • p-Oto-Pamean • p-Central Otomian • p-Otomi • p-Popolocan (p-Mazatec) • p-Chinantec • p-Mixtec • p-Zapotec • p-Uto-Aztecan • p-Aztecan • Purépecha (Swadesh) • Cuitlatec • p-Totozoquean • p-Totonacan • p-Mixe-Zoquean • Highland Chontal • Huamelultec • Tequistlatec • p-Huave • p-Mayan (Swadesh) • Xinca • p-Jicaque • p-Lencan • Lenca • p-Misumalpan

South America

p-Cariban • p-Taranoan • p-Chibchan • p-Barbacoan • Páez • p-Pano-Takanan • p-Panoan • p-Makú • Hupda • p-Tukanoan • p-Arawan • Harákmbut–Katukinan • p-Cahuapanan • p-Choco • p-Guahiban • p-Shuar • Candoshi • p-Shuar-Candoshi • Achuar • p-Nambikwaran • Tinigua • Timote • p-Lule-Vilela • Vilela • Chamacoco • Allentiac • Chaná • Arutani-Sape • p-Bora-Muinane • Bora • p-Witotoan • Witoto • p-Macro-Daha • Sáliba • Piaroa • Ticuna • Yuri • Caraballo • Andoque • p-Mataguayo • p-Guaicurú • Guachi • Payagua • Mura • Pirahã • Matanawi • Quechumaran • Quechuan • p-Zaparoan • p-Peba-Yagua • Iquito • p-Chapacuran • Andaqui • Guamo • Betoi • Kamsá • Otomacoan • Jirajaran • Hibito-Cholon • Cholón • Sechura-Catacao • Sechura • Culli • Mochica • Esmeralda • Taushiro • Urarina • Aiwa • Canichana • Guató • Irantxe • Aikanã • Kanoé (Swadesh) • Kwaza • Mato Grosso Arára • Munichi • Omurano • Puinave • Leco • Puquina • Ramanos • Warao • Yaruro • Yuracaré • Yurumangui

South America (NE Brazil)

Katembri • Taruma • Yatê • Xukurú • Natú • Pankararú • Tuxá • Atikum • Kambiwá • Xokó • Baenan • Kaimbé • Tarairiú • Gamela

South America (Arawakan)

p-Arawakan • p-Japurá-Colombia • p-Lokono-Guajiro • Wayuu • p-Mamoré-Guaporé • p-Bolivia • p-Mojeño • p-Purus

South America (Macro-Jê)

p-Macro-Jê • Rikbaktsa • p-Jê • Jeikó • p-Jabuti • p-Kamakã • Kamakã • Maxakali • Chiquitano • Dzubukua • Oti • p-Puri • p-Bororo

South America (Tupian)

p-Tupian • Puruborá • Karo • p-Tupari • p-Maweti-Guarani • p-Tupi-Guarani • Guaraní