Appendix:Jalaa word list
The following word list of Jalaa is from Kleinewillinghöfer (2001: 264-270).
List edit
| Gloss | Jalaa |
|---|---|
| arrow | jò̩ŋnò̩ŋ / jò̩ŋnó̩ŋtá |
| axe | yúwar; misiŋen |
| back | lowei; lúwéi / -ni |
| bark | cimbó / -ní |
| beans (gen.) | luŋó̩ò̩ |
| bee | mabəri / mabərte̩ |
| beer | mùkè̩ |
| belly | biléì |
| bitter tomato | nyinyarte |
| blood | bwiirùm |
| border | líírə̀ŋ |
| bow | swè̩ / swè̩è̩tè̩; kəbləŋ |
| breast | sɐ̂n / -tè̩; sə̂n / -tá |
| bush | nyàbrə̀n; màr |
| charcoal | musə́ntá |
| chicken | sugô̩ / -té̩; kə̀bə̂ / kə̀bə̀té |
| cold | sígə́n |
| cotton (plant) | fu̩glə̀n |
| dirty | sooróm |
| dry | dəwó̩r |
| dry season | kəbàtówè |
| dust | dùùrùn |
| ear | buŋôŋ |
| earth, soil | bwô̩m |
| eye | dyiríì / dyitə̂ |
| face | baaraŋ |
| far | yíŋlíŋ |
| fat | jùrán |
| field | màr |
| fire | asó̩ŋ |
| foot | kwiláŋ / kwiílté |
| goat | kwe̩e̩ri̩; kwer-i / -ta; yiŋli / -te; nè̩gè̩ / -rtè̩ |
| good | kèsîŋ |
| gourd | gugtáŋ |
| grass | saalən |
| grave (tomb) | də̀là / -tè̩ |
| grinding stone | goosì |
| groundnut | lèmtáárə́m |
| guinea corn | yùŋkì; jonkí; yirám |
| guinea-fowl | dən déŋè / dəntə dé̩ŋè̩ |
| hair | saalaŋ |
| he-goat | jùt-ì / -è̩ |
| heart | bè̩è̩nùŋe; bè̩è̩nùŋì / be̩e̩te̩nuŋi; nàgrì?; nə̀r / nətə |
| heavy | ka líhá |
| hili | kwâl |
| hoe | dətúmə́r; jútúmí |
| horn | rùsì / -té̩ |
| iron (metal) | bwàl |
| knee | kulmasir |
| laugh | tààréí |
| leaf | kúbóg-àŋ / -ì |
| left hand | dàsàŋ kà mùrgòŋ |
| louse | kàlgàntè̩ |
| man; husband | nilèì / laitè; nílèì / láitè |
| many | ládà; láddà |
| milk | dìtààrì |
| millet | bùrmà (Hausa: geero) |
| mortar | tə́bí |
| mountain | júsə́náŋ; júsə́nóŋ / jusúntè̩ |
| name | nuŋ kúlájí; kwáráŋ wò̩gə́n ? |
| near | wárə́m |
| night | dyìràŋ |
| old settlement | runga / -noi̩ (Hausa: kufai) |
| path | taar-é / -ta |
| person | nətâ / nətaaba; labrê (‘these people’) |
| pumpkin | məbəlón |
| rainy season | kàláhàwè |
| red | wi̩i̩wi̩i̩ |
| red sorrel | mweerím |
| right hand | dàsàŋ kə́ mùròŋ |
| river | kùtèré / kùtərtə́ |
| room, (hut) | cíŋə́n / ciŋəntá |
| root | ságárí |
| round | kàbá kàùrè; tulúr |
| saliva | bwìlaanə̀m |
| sesame | yúú |
| sheep | lúg-í / -te̩ |
| skin | háánáŋ |
| snake | wààl-ì / -tà |
| spear | bwíílàŋ / bwiiltè; bwìl-àŋ / -tà |
| stone | lâr / late̩; jə́sə́nóú |
| sun, day | sweerì, swèèrè |
| thigh | kwííláŋ / kwiilta |
| thing | saŋè |
| thorn | juŋnòŋ / -ta |
| thread | máurə̀n |
| tobacco | gəmbə́ŋ |
| today | kəbasílà |
| tomorrow | rèsérkì |
| tree | gwìì-ràŋ, gwìì-ròŋ / -tè̩ |
| war | mə̀ngòrə̀n |
| waterhole | jirii |
| wet | làtə̀tə̀yù |
| woman, wife | cùwì / cùùbó; cuwí / cubəbâ |
| wood | gwììtà |
| worm | lèmsé / -te |
| yam | nyùsə̀nə̀n |
| yesterday | nìmè̩rè̩ |
| burn | gwe |
| catch (s.o.) | háb |
| come | nowé̩ |
| cook | súré̩ |
| cultivate | kwàrə̀m (Hausa: noma) kwààràŋ, kwáà! (Hausa: shuka) |
| cut | gbô̩ŋ; bii; súgá |
| dance | jìrmàŋ |
| dig | bila |
| drink | gə́sá |
| eat | hâl |
| fall | núŋsá |
| fly | nágə́r |
| give | yu̩ |
| go to | laa gúré̩ |
| hear | mə́bə́r |
| hit, punch | lìb, lîp |
| hunt | fàùwè |
| hold, take | hâb |
| join, attach | hábgá |
| know | kúŋgwè̩ |
| lie down | tàsè̩ |
| pull | hábè̩ |
| rub | tùrsò̩ |
| run | ma gùrûŋ |
| say | ki |
| sleep | táásə́rə́m; búlúm (n.); bùl búlúm (v.) |
| sit | dongè, dù̩ngè̩ |
| smell (something) | kùlé̩k |
| spit | tárr |
| split | gbasime |
| squeeze | sìŋmə́n; pè̩è̩sé̩ ‘to milk’ ? |
| shoot | jô̩k; ʒô̩k |
| stab, pierce | ʒô̩k |
| steal | kwé̩tá |
| suck | gísə́ré̩ |
| take | kwé̩té̩ |
| tell | fə́lé̩ |
| tie | kpáì |
| vomit | muŋo |
| wash | ba gəle mən |
| weep, cry | kaŋ náŋàr |
| wipe | sə̀ràmə̀n |
| work | búrmúr |
| age group | fə́láŋ |
| all | kwe̩te̩ |
| arm | dàràŋ |
| ashes | táám (‘spice’ ?); bùgò̩m |
| beat | bàutàŋ (‘beat him’) |
| big | dûr |
| bird | lìbí / libite |
| bite | kə̂l, kəlí |
| black | bùtə̀tì; ilúù |
| blow | fugom |
| body | bùtà / bùtə̀ ká ládà |
| bone | kùsì-gò̩ / -nìó |
| build | mu-ra |
| calabash | kùl-è̩ / -tè̩, -tà |
| chest | kəlkí |
| child | bwe̩lé̩ / bwè̩bə̀bá; nàgrì / nàgə̀rtè̩; dàànì, dììnì (?) |
| cloud | kó̩rtá |
| cock | ko̩o̩làŋ |
| cow | bwelim / -tə; kùŋnò / kùŋnótò |
| death | tààmàtè̩ |
| dew | mər |
| die | taama |
| dig | gulá |
| dog | sógón, só̩gó̩n |
| egg | dùŋòr / dùŋtè̩ |
| elephant | bwààná, bwàànà / -tà |
| excrement | tàrì |
| fear | gìrìmté, gə̀rə̀mtɐ́ |
| feather | lewìn; lèmnè |
| female | cùwì |
| finger | be̩rsáà |
| fingernail | kə́ptá / -ni, kəptanən (pl.) |
| fish | fu-i / fuu-ta |
| flour | lúgóm |
| full | matəmən; tàlə̀m |
| granary | sumbûr, simúr / simmúì; táù / tauní |
| grease | tuŋsûŋ; nò̩ŋ |
| hand | dasí |
| head | de̩wí / dé̩wú̩ní |
| hearth | yíì |
| hole | suroŋ / suroŋ-te |
| horse | mùngòr |
| hot | kpéwú |
| house | mùr-ì / -tɐ̀, -nì; fəl / -ní |
| hunger | səgən; kúsí |
| kill | mùktà, mukte̩; lìb (= ‘beat’) |
| leg | kob-ər / kob-ta |
| liver | nə̂r |
| long | kà láhà; som |
| meat | lìbò / lìbò-té |
| moon | yintərə́ŋ |
| mouth | bo̩o̩, bwo̩ / bo̩o̩-ní |
| neck | kwálg-é / - ité̩ |
| nose | yamə-r / yamə-ta |
| old | ka yúù |
| pus | bwiitó |
| push | tûŋ, tôŋ |
| rain | mwê̩ jíyù |
| ram | báŋlár |
| resting place | tɐ́k |
| rope | hə̀là / -tè̩ |
| rotten | (kà) yítə́rá |
| salt | bùm lààm; bùm kpourum |
| scratch | garse |
| see | cû |
| see | dîŋ |
| seed | lògèr |
| seven | gəmbɐ́ŋ |
| sew | sàà |
| short | jii kə̀ptə̀rì |
| small | fə̀lèŋ |
| smell | gìsìnè |
| smoke | fuurí |
| song | fiyáŋ |
| stand | séè |
| star | bee yìntə́rí |
| stick | damər |
| stone | lâr / late̩ |
| swell | (ka) ríì |
| sword | to̩o̩dù̩ |
| tail | wiináŋ / wiinté |
| three | bwanbí; tətáá |
| throw | má |
| tongue | laŋe̩r / laŋté̩ |
| tooth | tənəm / tənemté̩ |
| turn | fè̩lè̩ |
| urine | fòlóm |
| walk | síìm |
| water | mwê̩ |
| weed | jùù |
| white | kpóú |
| wife | cùwì / cùùbó, cuwí / cubəbâ |
| wind | fììbrâŋ; fìbə̀rì |
| wing | bə̀lmə̀r / bəlimtè̩ |
References edit
- Kleinewillinghöfer, Ulrich. 2001. Jalaa - An Almost Forgotten Language of Northeastern Nigeria: A Language Isolate. In Nurse, Derek (ed.), Historical Language Contact in Africa, 239-271. Cologne: Rüdiger Köppe.